Na zijn gigantische investeringsplan neemt Amerikaans president Joe Biden een nieuwe politieke uitdaging aan: de hervorming van de Amerikaanse kieswet. Slaagt Biden er deze keer beter in zijn Democratische partijgenoten op één lijn te krijgen?

In de Verenigde Staten is het niet de federale overheid die de kieswet bepaalt, maar zijn de deelstaten vrij hun eigen wettelijke kiesdrempels te bepalen. Sinds de nederlaag van Donald Trump in 2020 werken de Republikeinen in de staten waar ze het voor het zeggen hebben aan aanpassingen van hun kieswetten.

Naar eigen zeggen doen ze dat om kiesfraude tegen te gaan, maar in feite leggen ze de drempels om naar de stembus te komen hoger. Volgens critici treffen ze daarmee bewust demografische groepen die traditioneel op Democraten stemmen. Biden wil nu komaf maken met die praktijken.

Federale kieswet

Concreet komt het erop neer dat de Democraten een federale kieswet willen invoeren. Op die manier moeten alle staten zich aan de basisprincipes in die wetten houden. Volgens de nieuwe wetten kan de federale overheid een wijziging aan de kieswet in een staat tegenhouden, als die staat een verleden heeft van rassenscheiding en discriminatie.

In dat geval zouden staten zoals Georgia, Texas of Alabama eerst een goedkeuring moeten krijgen van het federale niveau voor ze hun kieswetten kunnen aanpassen.

Een ander onderdeel van de wet moet de mogelijkheid garanderen om per post te stemmen, een controversieel onderwerp voor believers dat Biden de verkiezingen gemanipuleerd heeft. Trump-aanhangers geloven dat via de postbiljetten massale fraude werd gepleegd in het voordeel van Biden.

Ten slotte moet de wet ook komaf maken met het befaamde fenomeen van gerrymandering. Dat is een sluwe vorm van manipulatie waarbij de staten hun kiesdistricten zodanig indelen dat bepaalde partijen er voordeel uit halen. Dit kan soms tot bizarre taferelen leiden waarbij Amerikaanse kiesdistricten bizarre, onlogische vormen aannemen.

Via het gepruts aan de kiesdistricten slagen bepaalde partijen er regelmatig in de verkiezingen een meerderheid naar zich toe te trekken, terwijl ze in absolute cijfers niet over een meerderheid beschikken.

Filibuster, een Amerikaanse traditie

Biden werkt al maanden om de kieswetswijziging door beide kamers te krijgen, maar stoot telkens op een tekort aan stemmen in de Senaat. De Democraten beschikken over een zeer nipte meerderheid, dus alle leden moeten akkoord gaan met de wetswijziging. De Republikeinen passen echter een andere politieke truc toe die typisch Amerikaans is: de filibuster.

Tijdens zo’n filibuster blokkeert een partij de stemming voor een wet in de Senaat door letterlijk over de stemming heen te praten. Senatoren hebben namelijk het recht zo lang ze willen te redevoeren over een onderwerp naar keuze. Tegenstanders van de partij houden dan soms urenlange toespraken zodat de stemming wordt opgeschort.

Een filibuster kan tegengehouden worden als 60 senatoren ermee akkoord gaan om de spreekduur van een senator te beperken. Geen enkele Republikein is bereid om met de Democratische kieswetswijziging akkoord te gaan, daarom ziet het er niet naar uit dat de Senaat binnenkort tot een stemming van de kwestie overgaat.

Bij Biden is het geduld echter op. Hij moet en zal de nieuwe kieswet wijzigen. Daarom klinkt vanuit het Witte Huis het idee om komaf te maken met de filibuster. Zo’n procedurewijziging is wel mogelijk met een gewone meerderheid in de Senaat, maar ook hierover liggen enkele Democraten dwars. Zo wil de Democratische tegenstribbelaar Joe Manchin – die zelf een aanzienlijk deel van de nieuwe kieswet heeft geschreven – de wet enkel goedkeuren als er steun komt vanuit de Republikeinen.

Tussentijdse verkiezingen

In november 2022 vinden namelijk tussentijdse verkiezingen plaats voor de Kamer en de Senaat. De traditie wil dat de partij van de president die verkiezingen verliest. De Democraten beschikken al over een extreem nipte meerderheid, Biden wil die dus zo goed mogelijk bewaren.

Wanneer de Republikeinse staten echter hun kieswetten zodanig aanpassen dat ze er zelf voordeel uithalen, ziet Biden zijn kansen op een overwinning een pak kleiner worden. Daarom heeft Biden er alle belang bij de kieswetgeving naar het federale niveau toe te trekken.

(evb)