Italië trekt op 25 september naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. Giorgia Meloni van de postfascistische partij Fratelli d’Italia (Broeders van Italië) is torenhoog favoriet om de volgende premier te worden. De stembusslag valt in een periode van financiële zenuwachtigheid: de stijgende Italiaanse rente toont aan dat de markten zich weer zorgen maken om de wankele Italiaanse staatsfinanciën.

• Flashback naar juni 2022. De Italiaanse rente op tienjarig staatspapier klom toen naar 3,92 procent, tegenover 1,58 procent voor de Duitse rente, de referentie voor de eurozone. Dat betekende dat het Italiaans-Duitse renteverschil, de spread, op 234 basispunten uitkwam. Het leidde tot een spoedvergadering bij de Europese Centrale Bank.

• De ECB was bezorgd over een mogelijke fragmentatie van de eurozone. Het Duitse staatspapier wordt gezien als het veiligste van de eurozone. Het wijder worden van het Italiaans-Duitse renteverschil kan als een motie van wantrouwen voor de Italiaanse staatsfinanciën gezien worden.
  Er kwam een maand later een heus anti-fragmentatie-instrument uit de bus. De ECB zou ingrijpen als de renteverschillen te groot werden.

• Maar wat is de situatie vandaag? Niet zo gek verschillend als toen. De Italiaanse rente dobberde dinsdagnamiddag rond 3,95 procent, tegenover 1,66 procent voor Duitsland. Dat komt neer op een spread van 229 punten.

• De rentekloof met Duitsland is dus vergelijkbaar en de Italiaanse rente flirt weer met de psychologische grens van 4 procent, net zoals tijdens de crisismomenten van afgelopen juni. Na de ECB-renteverhoging van vorige donderdag sprong de Italiaanse rente zelfs even hoger dan 4 procent.

• Welke politieke richting Italië uitgaat, is niet uitgemaakt sinds het ontslag van Mario Draghi als premier. Maar alle opiniepeilingen wijzen wel in dezelfde richting: het populistisch-rechtse blok onder leiding van Giorgia Meloni (Fratelli d’Italia of FDI) lijkt af te stevenen op een enorme overwinning. Ze kan zo de allereerste vrouwelijke premier van het land worden.

• Het blok bestaat uit naast Fratelli d’Italia uit Forza Italia en de Lega (voorheen Lega Nord) van Matteo Salvini. Daarbij is de partij van Meloni, met 25 procent van de kiesintenties, wel veruit dominant in de peilingen: FDI is groter dan de Lega en Forza Italia opgeteld.

• De kans is dus groot dat Italië een meer eurosceptische en nationalistische koers gaat varen. Meloni pleitte acht jaar geleden zelfs nog voor de ontbinding van de eurozone. Hoewel ze nog steeds kritisch staat tegenover de Europese instellingen, is de verwachting wel dat ze als regeringsleider een meer gematigde en pragmatische toon zal aanslaan.

• De Italiaanse overheid zit in elk geval in slechte papieren en zal steun vanuit Europa kunnen gebruiken. De staatsschuld in Italië loopt op tot 150 procent van het bruto binnenlands product. Alleen Griekenland doet slechter in Europa. Volgens de meest pessimistische waarnemers is de huidige situatie van Italië vergelijkbaar met die van Griekenland aan de vooravond van de eurocrisis een tiental jaar geleden.

• De economen bij Rabobank maken zich zulke zorgen om een faillissement van Italië dat ze voorstellen dat de ECB, die een enorm pakket aan Italiaans staatspapier op de balans heeft staan, die schuldtitels gewoon wegstreept. Het is evenwel de vraag of zo’n bail-out zomaar kan volgens de Europese verdragen. Het zou ook de deur openzetten voor andere eurolanden met een grote staatsschuld, waaronder België, om nog lakser om te gaan met hun staatsfinanciën.

• Besluit: gezien de cocktail van economische en politieke onzekerheid, beloven het nog spannende weken te worden voor Italiaanse staatsobligaties. Mocht de Italiaanse rente in vuur en vlam komen te staan, is het uitkijken in welke mate de ECB bereid zal zijn om brandweerman te spelen.

(ns)