Deze week overschreed Apple in de VS de kaap van 50 procent marktaandeel in mobiele telefoons in de VS, ongezien. CEO Tim Cook werd nochtans als een ongeïnspireerde leider afgeschilderd toen hij het bewind overnam, na de dood van Steve Jobs. Toch lijkt het erop dat de bescheiden zestigjarige ex-COO het beste is wat de aandeelhouders van Apple kon overkomen. De vraag stelt zich dan ook wat hem de juiste man voor Apple maakt en wat het ideale profiel is van een leider van een matuur bedrijf. 

Almaar groeiend marktleiderschap 

Apple’s resultaten blijven verbazen sinds Tim Cook in augustus 2011 het heft overnam van Steve Jobs. Tussen 2012 en 2021 evolueerde:

• de omzet van 108 miljard dollar naar 365 miljard dollar.

• De winst van 26 miljard dollar  naar 95 miljard dollar.

• De tak ‘diensten’ – zeg maar de Apple Store – naar 70 miljard dollar omzet. Deze zal in 2025 niet minder dan 25 procent van de omzet vertegenwoordigen.

• Apple’s marktaandeel in mobiele telefoons boven de 50 procent (in november 2022).

89% aandelenrendement per jaar sinds Tim Cook overnam

Ook de aandeelhouders zijn gelukkig. Dankzij de techniek van share buybacks – het kopen van aandelen van het bedrijf op de beurs zodat er minder aandelen op de markt zijn en aldus de winst per aandeel toeneemt – en het herstarten van de dividendpolitiek in 2012, is Tim Cook de lieveling geworden van elke investeerder.

Zelfs Warren Buffet is een grote fan want bijna 41 procent van het gigantische fonds van Berkshire Hathaway zit in Apple-aandelen, met name 122 miljard dollar. Je zou meer dan 1000 procent rendement hebben gehaald als je Apple had gekocht bij Tim Cooks start, een rendement van bijna 90 procent per jaar. 

Een cash koe van jewelste

De free cash flow – dit is al de cash die vrijkomt en kan gebruikt worden voor dividenden, investeringen of aankopen, is nog altijd de beste graadmeter voor de gezondheid van een onderneming, veel meer dan winst of EBITDA (een Engels acroniem dat gebruikt wordt in de financiële wereld om de operationele kasstroom te benoemen). En die is echt indrukwekkend. 

Apple doet het nog zoveel beter dan andere giganten als Meta (ex-Facebook), Google, Netflix of Amazon. Elk jaar spuwt de Applemachine meer dan 100 miljard dollar vrije cash, ongezien in de bedrijfswereld, met uitzondering van een aantal oliebedrijven zoals het Saudische Aramco. Die bedrijven hebben echter nooit één innovatief product moeten lanceren of zich ooit op de markt hebben moeten verdedigen. Zij pompen gewoon olie uit de grond.

Een moeilijke start 

De industrieel ingenieur uit Alabama kreeg nochtans heel veel kritiek te verwerken in zijn beginjaren. In de biografie Haunted Empire, werd hem verweten niet te innoveren en al helemaal niet te inspireren. In de voetsporen van de halfgod Steve Jobs treden, was natuurlijk geen sinecure. Hij is er bovendien niet in geslaagd om doorbraken te forceren in andere sectoren zoals de auto-industrie of de gezondheidsindustrie, hoewel hij hier wel regelmatig initiatieven lanceerde. Voor het gemak vergeten zijn criticasters dat hij succesvol de airpods lanceerde en de Apple Watch.

De antipode van Steve Jobs

De kracht van Tim Cook is echter alles waarin Steve Jobs zwak was.

• hij is een diplomaat die erin is geslaagd om met de leiders van de EU, China en de VS altijd op goede voet te staan, cruciaal voor zo’n groot bedrijf. Zelfs Trump was een fan van hem. Hij anticipeerde ook het groeiende belang van de privacywetgevingen. Deze commercial was een meesterzet.

• Bovendien is hij een typische leider die sterk is in what not to do. De beste CEO’s weten wat focus is en zullen niet blind in elk businessidee stappen. Apple heeft geen zotte investeringen gedaan in een hele reeks nieuwe producten of diensten, zoals Marc Zuckerberg met de metaverse, of megalomane en onnodige acquisities, zoals Elon Musk met Twitter, een typische techniek van zwakkere CEO’s of ongestuurde leiders die overal hun stempel willen drukken zonder enig businessplan. 

• Verder heeft hij zich altijd gefocust op recurrente inkomsten in plaats van éénmalige inkomstenbronnen. De uitbouw van het ecosysteem met een heel reeks diensten, afkomstig uit de Apple Store, is zijn grootste verdienste. Je kan de cashflow van Apple bijna voorspellen en dat is een droom voor elk bedrijf en voor haar aandeelhouders.

Liever een manager dan een ondernemer

Het is dus duidelijk dat op een bepaald moment in de ontwikkeling van een bedrijf je beter een manager-CEO hebt, dan een ondernemer-visionair, die met vaste hand het bedrijf leidt. Deze leiders worden in het managementjargon al eens ’Level 5 leaders ‘genoemd omdat ze een heel aantal gemeenschappelijke karakteristieken delen. Het zijn meestal bescheiden leiders, maar wel met een sterke wil en een duidelijke visie. Verder zijn ze sterk begaan met het bedrijf, doen ze het beste voor de aandeelhouders en nemen geen beslissingen om hun eigen ego te strelen zoals onnodige overnames. 

Deze stijl van leiderschap is duidelijk in opkomst in Silicon Valley als je kijkt naar de leiders van de meeste grote techbedrijven.  Denk maar aan Sundar Pichai van Google, Satya Nadella van Microsoft of Safra Catz van Oracle. Zij staan voor een nieuw soort van leiderschap.

Jan Ardui, een Antwerps toppsycholoog, noemt het ‘humble authority’. Alle leiders hebben natuurlijk een groot ego, anders geraak je nooit aan de top. Waar het echter om gaat is dat je dat ego niet de overhand laat nemen in teamverband én je in staat bent om je open te stellen voor andermans visie en oordelen.

Xavier Verellen is auteur en ondernemer in de wijnindustrie (www.qelviq.com)