OPINIE – Met een stevig debat rond asiel en migratie startte donderdag het parlementaire jaar. En dat zonder staatssecretaris Theo Francken (N-VA). Maar zijn afwezigheid was zelfs niet nodig om de boel in vuur en vlam te zetten, met ‘dank’ aan Twitter. Dat het debat ondertussen compleet gepolariseerd is geraakt, daar speelt de nieuwe ster van N-VA gretig op in. Het is een spelletje op vertrouwd terrein voor hem, dat hij alleen maar kan winnen.
[/media-credit]
Steeds hetzelfde scenario
Maar Francken deed meer, hij injecteerde een Trumpiaanse manier van z’n doelpubliek bespelen in z’n communicatie: provocerend, wars van het politiek correcte, en steeds het randje opzoekend. Twitter is z’n geliefde platform (gisteren raakte hij aan maar liefst 19 tweets), z’n natuurlijke biotoop bijna. Maar ook op Facebook scoort Francken geweldig: niemand haalt meer kijkers met live interventies, waarin de staatssecretaris z’n achterban toespreekt, vaak om een beslissing toe te lichten. Francken pioniert in ‘directe communicatie’, waarbij hij de klassieke media grotendeels heeft uitgeschakeld en via sociale media rechtstreeks tot bij z’n fans geraakt. De harde, vaak polariserende toon hoort daarbij: het is wat hem likes, shares en retweets oplevert. Het is opvallend om te zien hoe z’n politieke tegenstanders worstelen met een passend antwoord. Want het scenario lijkt zich telkens opnieuw te herhalen: Francken daagt uit, gaat (vaak lichtjes) over de schreef met z’n tweets, lokt reactie uit en excuseert zich later, indien echt nodig. Voor eigen publiek, via zijn kanalen, scoort hij telkens. De klassieke media reageert telkens verontwaardigd. En haast even vaak reageert de oppositie daarop dan zodanig met een bazooka, dat tegen de tijd dat Francken zich excuseert, de focus al veeleer ligt op die laatste tegenaanval. Iedereen blijft vervolgens met spreekwoordelijke modder op z’n kostuum achter, maar dat laatste deert Francken niet.
De val klapt alweer dicht
Die aanpak maakt het politieke landschap harder, brutaler. Bij haar afscheid verwees Laurette Onkelinx (PS) er ook expliciet naar. Een beetje cynisch, want het is Onkelinx zelf die integraal deel uitmaakt van die verbale escalatie in de Wetstraat, het leverde haar het koosnaampje ‘Laurette Mitraillette’ op. Zij was het die als eerste in de val van Francken liep, en dat haast systematisch bleef doen de afgelopen drie jaar. Ze vroeg vanaf dag één van de regering het ontslag van Francken, nadat een paar aangebrande mails en een polemische Facebook-post door de pers waren bovengehaald, nog voor de start van Michel I. Ze zette de maidenspeech van premier Charles Michel helemaal in de schaduw, met een woeste uitval: “Le bruit des bottes résonne dans votre gouvernement!”. Maar Onkelinx mispakte zich serieus aan het idee dat de MR en premier Michel linken aan de “racist Theo Francken” (rechtstreeks uit het afscheidsinterview waarin ze de ‘harde’ sfeer in de Wetstraat betreurt) de Franstalige liberalen zwaar zou beschadigen. Het tegendeel is waar: ook in Franstalig België is een stevig deel van het kiespubliek klaar voor een harde lijn op migratie, met de bijhorende aangebrande taal. Francken is ook in Brussel en Wallonië populair, en een deel van de conservatief-rechtse achterban van de MR smult ervan. [media-credit name=”JOHN THYS/AFP PHOTO” align=”alignnone” width=”300″]
[/media-credit]
Groenen verbranden hun vingers
De afgelopen dagen verbrandde de groene familie haar vingers aan Francken. Die had deze keer een tweet gestuurd over migranten in het Maximiliaanpark onder de hashtagh #opkuisen. Toen later ook nog bleek dat Soedanese ambtenaren meehielpen om in dat park hun landgenoten te identificeren, was het hek helemaal van de dam: grote verontwaardiging volgde. Al drie jaar is de koers van Groen en Ecolo om niet te veel in de polemiek te gaan, maar de high moral ground te kiezen. “Verbinden, niet verdelen”, is de slim bedachte slogan, waarbij ze zowel de regering als hysterisch links in de hoek kunnen zetten. ‘Constructieve oppositie’ is een andere variant van die communicatie: het presenteert de groenen als een weldenkend alternatief in de verbale modderpoel. Die aanpak liep lekker, tot de jongeren van Ecolo het lumineuze idee hadden om hun cursus ‘creatief met Photoshop’ toe te gaan passen. Plots dook het beeld op van Francken z’n hoofd op een uniform van de Wehrmacht. “Le bruit des bottes n’est pas loin”, persifleerden ze zelfs Onkelinx, om maar aan te geven hoe ver ze van de eigen, groene communicatielijn zaten. Dat zowel moederpartij Ecolo als Groen hun jongeren er niet toe konden of wilden bewegen om zich te excuseren en de tweet te verwijderen, maakte het extra moeilijk. Korte pijn is de simpelste pijn bij communicatiefouten.
Francken live vanuit New York
Het gekende scenario ontrolde dus voor een zoveelste keer. Francken kreeg in de Kamer van elke andere fractie vragen over z’n #opkuisen-tweet en de samenwerking met Soedan. Ondertussen had PS’er André Flahaut al opgeroepen tot een cordon sanitaire rond Francken. Francken zelf zat in New York, voor de VN, Jan Jambon (N-VA) mocht dus in zijn plaats antwoorden. Maar moeilijk was dat niet: de jongeren van Ecolo gaven hen gratis munitie. De N-VA-fractie kon ostentatief het halfrond verlaten, toen Ecolo het woord nam in de Kamer om Francken op de vingers te tikken. “Dit is onfatsoenlijke politiek. Dit is de nazimisdrijven relativeren”, beet N-VA-fractieleider Peter De Roover terug voor de micro bij Linda De Win. In het halfrond zelf gaf Open Vld-fractieleider Patrick Dewael de genadeslag aan de groenen: “Hebt u de reactie van de Joodse gemeenschap gezien? U banaliseert de gruwel van de nazi’s en de holocaust.” Zelfs de sp.a applaudisseerde voor één keer mee met de liberaal. En Francken? Die tweette vanuit New York op exact hetzelfde moment dat hij klacht zou indienen tegen de Ecolo-jongeren. Dat zowel Open Vld als CD&V nog eens herhaalden “dat je als staatssecretaris met zo’n delicate opdracht niet nodeloos moet provoceren en polariseren” en “menselijk moet communiceren en respect tonen”, het zal de N-VA worst wezen. Op naar het volgende incident: want een winnende formule, die verander je toch niet? Deze opinie verscheen ook op VRTNWS.be.