Wie zich de nota van Paul Magnette (PS) herinnert, weet dat er vijf begrotingsscenario’s waren. MR en CD&V kiezen voor het op één na strengste: het Ierse. Dat wordt een bijzonder harde noot om te kraken.

Wat gebeurt er precies? De nota van Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez (MR) ligt min of meer op straat. Beiden reageerden daar op hun manier op: Coens was sussend, en wilde ‘aan tafel gaan, en praten om oplossingen te zoeken’ terwijl Bouchez zich danig opwond en ‘het niet serieus vond dat men commentaar gaf bij een nota die men niet eens gelezen had’. Maar de cijfers, daarover is weinig discussie, alle gefoeter van Bouchez ten spijt.

De harde cijfers: CD&V en MR mikken op een begrotingstekort van 1 procent op het eind van de legislatuur, in 2024. Dat is niet de keuze van de minste weerstand, in kringen rond de informateurs stelt men dat dit het ‘Ierse’ scenario is. En dat was het op één na strengste van de keuzes in het begrotingsmenu dat de vorige informateur Paul Magnette (PS) al in november vorig jaar opmaakte. Toen koos de PS ervoor om daarover niet expliciet kleur te bekennen, nu doen de twee centrumpartijen dat wel.

De details: Het huidig tekort van België zit rond de 2,5 procent, de Belgische schuldgraad zit op 109 procent van het bbp (2019) en de werkloosheid bedraagt 5,6 procent. Wat waren die vijf scenario’s van Magnette, en wat weten we over die keuzes?

• Duits scenario
  • Tekort in Duitsland: 0 procent
  • Schuldgraad: 61,9 procent van bbp (2018)
  • Werkloosheid: 3,1 procent (2019)
  • De Europese Commissie spoort Duitsland aan te investeren in infrastructuur en onderwijs.
  • Extreme focus op ‘Schwarze Null’, een begrotingsevenwicht.
  • Augustus 2019: begrotingsoverschot 45,3 miljard euro
• Iers scenario
  • Tekort in Ierland: 0,8 procent
  • Schuldgraad: 63,6 procent van bbp (2018)
  • Werkloosheid: 5,3 procent (2019)
  • Groeiverwachting van 3,1 procent voor volgend jaar
  • Zwaar geleden onder financiële crisis van 2008
  • Er terug bovenop gekomen door lage bedrijfsbelastingen in te voeren, met gekende gevolg: grote multinationals vestigden er hun hoofdkwartieren.
• Fins scenario
  • Tekort in Finland: 1,8 procent
  • Schuldgraad: 59,0 procent van bbp (2018)
  • Werkloosheid: 6,7 procent (2019)
  • Finland kreeg dit jaar een brief van de Europese Commissie met verzoek om ontwerpbegroting bij te sturen.
  • Finland wil begroting tegen 2023 in evenwicht krijgen, via het boosten van de tewerkstelling, maar IMF twijfelt aan die plannen.
  • 60.000 nieuwe jobs creëren, werkzaamheidsgraad van 72,8 tot 75 procent krijgen
• Frans scenario
  • Tekort in Frankrijk: 2 procent
  • Schuldgraad: 98,4 procent van bbp (2018)
  • Werkloosheid: 8,4 procent (2019)
  • Macron kondigde in 2018 reeks sociale maatregelen aan: verhoging brandstofprijzen ingetrokken, minimumloon omhoog, geen belasting meer op overuren (prijskaartje van 8 tot 10 miljard euro).
  • Frankrijk zat al eerder op het Europees strafbankje met hun begrotingstekort.
  • In de begroting voor 2020 stonden 10 miljard euro belastingverlagingen, maar ook: het begrotingstekort zou volgend jaar naar 3,1 procent stijgen.
  • De werkloosheid op laagste peil in decennium.
  • Ze zijn veel meer afhankelijk van diensten dan industrie (in tegenstelling tot Duitsland).
• Italiaans scenario
  • Tekort in Italië: 2,4 procent
  • Schuldgraad: 134,8 procent van bbp (2018)
  • Werkloosheid: 9,9 procent (2019)
  • Tekort in 2019 zal 7,6 miljard lager uitvallen en zou zo dalen naar 2,04 procent, zegt de regering.
  • Italië riskeert 3,5 miljard euro boete vanwege Europa als het niet snijdt in overheidsuitgaven.
  • In 2020 wil Italiaanse regering naar begrotingstekort van 2,1 procent.
  • Italië heeft proportioneel de hoogste staatsschuld in eurozone na Griekenland.

De grote vraag? De informateurs willen dus het tweede strengste scenario. Het huidige begrotingstekort zit rond de 12 miljard euro, daar zou dan dik 9 miljard moeten van afgeroomd worden, los van enige extra maatregelen. Dat wil dus zeggen dat het streng zal zijn, dat er absoluut geen ruimte is om de bloemetjes buiten te zetten. ‘De waarheid is dat het federale niveau dit bijzonder moeilijk alleen kan doen, met de huidige financiële context en vooral de groeicijfers die voorspeld worden’, zo is te horen. ‘Er is een interfederaal begrotingspact nodig, dat nog beter ineen zit dan dat dat we in 2013 afgesloten hebben.’

The big picture: Meteen is wel duidelijk dat ook de budgettaire toestand eigenlijk een argument is om ‘symmetrie’ in te bouwen in de federale regering, en met andere woorden een coalitie te nemen die zo dicht mogelijk tegen die van de deelstaten zit. Zo’n afspiegeling zou de Vlaamse regering mee kunnen betrekken in een echte saneringsoefening, want die blijft aartsmoeilijk. Maar zonder ook bijkomende besparingen op het Vlaamse niveau, dat er veel meer warmpjes in zit dan het federale, is zo’n ‘Iers scenario’ eigenlijk uitgesloten.

Om rekening mee te houden? Begrotingscijfers zijn een vervelend iets in de politiek. Cijfers liegen immers niet. Als je belooft een begroting in evenwicht te brengen, en je doet dat niet, dan is dat bijzonder zichtbaar: de Zweedse regering kreeg op dat vlak bakken kritiek, en vooral een klap voor haar geloofwaardigheid. Als de centrumpartijen vandaag beslissen om voor dat ‘Ierse scenario’ te gaan, dan is het moeilijk daar straks al meteen op prijs te gaan geven. Op dat vlak blijft het bijzonder vreemd dat Open VLD zo lauw reageert op de nota: hierin zit voor het eerst een duidelijke keuze qua begroting, die ideologisch veel meer op de lijn zit van de Vlaamse liberalen, dan elk mogelijk Zuid-Europees scenario.

En nu? Afwachten waar een uiteindelijke regering landt met haar begrotingsambities. De kans is groot dat de linkse partijen dit nog verder afgezwakt willen krijgen, naar een Fins, of mogelijk zelfs Frans scenario. Maar de openingszet van MR en CD&V is alvast duidelijk.