Door Dominique Dewitte
Westerse krantenredacties hadden de voorbije vier jaar volledige teams in dienst, die elke tweet van Donald Trump tot op de letter analyseerden. Fact-checkers controleerden het waarheidsgehalte van elk woord dat de voormalige Amerikaanse president sprak. Maar hoe zit dat met Xi Jinping, de nieuwe Chinese keizer en machtigste man van Azië, het continent van de 21e eeuw? Wat weten we over hem?
Bitter weinig. Over deze autocratische nationalist, ondertussen machtiger dan Mao Zedong, bestaan amper geloofwaardige biografieën, een enkele vanuit het
Chinees vertaalde hagiografie uitgezonderd. Journalisten die een poging deden, wijzen op het gebrek aan toegang tot de Chinese heerser. Hij spreekt nooit met de westerse pers. Anderen beginnen er niet eens aan, uit angst voor represailles.
De Franse Chinakenner François Bougon portretteert Xi in zijn boek Dans la tête de Xi Jinping als zelfvoldaan, zelfverzekerd en onverstoorbaar. Een ‘renaissance’-man die zich even comfortabel voelt op het Chinese platteland als in Trumps Mar-a-Lago. Een intellectueel ook, die met Macron kan palaveren over Molière en met Poetin over Dostojevksi.
Xi profileert zich als een man van de toekomst, die uren kan doorbrengen in laboratoria en innovatiecentra, zonder ooit zijn liefde voor de rijke Chinese geschiedenis te verloochenen.
Maar voor de gewone Chinees is Xi boven alles een patriot en een familieman. Hij verafschuwt opzichtig consumentisme, is overtuigd dat corruptie de wortel van alle kwaad is en idealiseert de helden van Mao’s revolutie, die Xi’s vader leerden wat het betekent om overnacht macht te moeten inruilen voor machteloosheid.
Achter dat pragmatisch imago schuilt een sluwe strateeg, die zijn volk de ‘Chinese droom’ voorspiegelt. Een droom die wil dat China onder Xi’s leiding zijn plek op het wereldtoneel zal heroveren, nadat het land tijdens de Opiumoorlogen was vernederd door ‘de arrogante, westerse machten’.
Xi’s Chinese droom omvat ‘een nostalgisch nationalisme, een eigengereid globalisme, een nadruk op conservatieve waarden, een technologisch utopisme, een strakkere leiding van markt door macht en een zelfbewust wereldleiderschap dat anders probeert te zijn dan dat van de Sovjet-Unie of de VS’, schrijft de Nederlandse schrijver en strateeg Ties Dams in het boek De nieuwe keizer.
Maar Xi blijft boven alles een autocraat. Een etiket waaraan per se gewelddadigheid kleeft. Zo is hij niet enkel de architect van een bloeiende economie, maar ook van een snel groeiend defensieapparaat. Onder zijn bewind zijn meer dan een miljoen Oeigoeren in concentratiekampen beland, is het ooit autonome Hongkong voorgoed gemuilkorfd en is de vrije pers aanzienlijk aan banden gelegd.
China heeft onder Xi’s bewind zijn plaats in het mondiale machtsspel heroverd. Met zijn kroning in 2018 tot ‘keizer voor het leven’ verdween in het Westen definitief de hoop dat met Xi ‘een tweede Gorbatsjov’ was opgestaan. Sindsdien blijft hij onze beleidsmakers in verwarring brengen. Want China blijft naast een droomterrein voor onze ondernemers, vooral verbrande grond voor het verlichte Westen. Xi’s belangrijkste verdienste is dat hij ons dwingt over die spagaat na te denken.
