Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 bracht meer dan 1 miljoen ingeschreven kiezers geen stem uit. Dat blijkt uit onderzoek van politiek geograaf Filip De Maesschalck (KUL) dat in Sampol (Samenleving en Politiek) verscheen. In totaal gaat het om 1 op 5 stemgerechtigden.
Eerder dan de niet-deelname aan verkiezingen te meten aan de hand van de parameters die in de media worden gehanteerd en waarbij meestal enkel naar het aantal mensen dat blanco of ongeldig stemde wordt gekeken, draaide De Maesschalck de redenering om en vertrok van het aantal ingeschreven kiezers, eerder dan van de uitgebrachte stemmen.
Zijn analyse levert een gans ander beeld op:‘Terwijl 4,2% van de ingeschreven kiezers een blanco of ongeldige stem uitbrengt, komt 10,3% van de ingeschreven kiezers niet opdagen. Alles bij elkaar brengt dus 14,5% van de ingeschreven kiezers geen stem uit. Er zijn daarbij grote verschillen tussen de gewesten. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is de niet-participatie het hoogst, in het Vlaams Gewest het laagst. In absolute cijfers gaat het daar wel om het grootste aantal mensen: meer dan een half miljoen mensen brengen er geen (geldige) stem uit. In België als geheel brengt meer dan 1 miljoen ingeschreven kiezers geen stem uit. Voor alle gewesten betekent dit een stijging ten opzichte van de gemeenteraadsverkiezingen van 2006.’Maar om de niet-participatie aan de verkiezingen volledig in kaart te brengen, moeten we ook deze groep van stemgerechtigden meenemen: diegenen die zich niet inschreven en dus niet deelnamen aan de verkiezingen, vervolgt De Maesschalk. (Dit zijn alle niet-Belgen van 18 jaar of ouder met een EU-nationaliteit die kiesgerechtigd zijn en de niet-Belgen met een nationaliteit van buiten de EU die al vijf jaar ononderbroken hun hoofdverblijfplaats in België hebben). Wanneer die mensen worden bijgeteld blijkt dat in België meer dan één vijfde van de stemgerechtigden geen stem uitbrengt (zie tabel).In Brussel liggen de cijfers nog heel wat hoger, omdat het aandeel niet-Belgen daar veruit het hoogst is. Maar liefst 42% van de stemgerechtigden brengt er geen stem uit. In het Waals Gewest is dat 24% en in het Vlaams Gewest 16%. Ook al is hier het aandeel het laagst, in absolute cijfers gaat het om de grootste groep, met meer dan 800.000 mensen.
Ook daar kunnen dus ernstige vragen gesteld worden bij het democratisch gehalte van het verkiezingsresultaat, besluit De Maesschalck.
