Vanaf welk niveau wordt belastingheffing contraproductief? Talrijke studies bieden verschillende antwoorden, maar de case van Ierland geeft een indicatie uit de praktijk.

In het nieuws: : Ierland weet niet meer wat gedaan met zijn begrotingsoverschotten.

• Terwijl de meeste Europese landen jaar na jaar met tekorten te maken hebben, zou Ierland dit jaar een begrotingsoverschot van 10 miljard euro moeten behalen. Ter vergelijking, in België bedraagt het tekort ongeveer 5 procent van het BBP, wat neerkomt op 30 miljard euro per jaar. De Belgische begroting vertoonde in 40 van de voorbije 43 jaar een deficit.
• Volgens de projecties zou Ierland tegen 2026 maar liefst 65 miljard euro aan overschot moeten hebben.
• Het “Ierse wonder” is vrij eenvoudig te verklaren: het lagere vennootschapsbelastingtarief (12,5 procent in vergelijking met 25 procent in België) trekt de grootste multinationals aan, zoals Apple, Google, Meta en Pfizer. Ierland heeft zich hersteld met een totaal andere fiscale omgeving, nadat het zwaar was getroffen door de financiële crisis van 2008.
• Deze vennootschapsbelasting alleen al zou in 2023 naar verwachting 25 miljard euro opbrengen, een stijging van 7 procent ten opzichte van vorig jaar.
• Aan het einde van vorig jaar heeft Ierland statistisch gezien Europa zelfs behoed voor een recessie. De cijfers zijn indrukwekkend: een stijging van 12,2 procent van het bruto binnenlands product in 2022, na een stijging van 13,6 procent in 2021 en zelfs 6,2 procent in 2020. In het tweede kwartaal van 2023 was Ierland nog steeds het land met de sterkste groei, namelijk 3,3 procent, terwijl dit nauwelijks 0,2 procent was in ons land.
• Bovendien biedt de Brexit het land tal van kansen voor bedrijven die in het Verenigd Koninkrijk zijn gevestigd en deel willen blijven uitmaken van de Europese markt.

De grote vraag: In Ierland woedt al volop het debat over wat men met dit geld gaat doen.

• “The €65 billion question: how to spend the massive budget surplus“, vroeg de Irish Times zich afgelopen lente al af.
• Want in een land dat al volledige werkgelegenheid heeft (werkloosheidspercentage van 3,8 procent in mei 2023), is het niet gemakkelijk om beschikbare mensen te vinden voor bijvoorbeeld de bouw van infrastructuur of huisvesting.
• Ideeën zijn er volop, consensus allerminst, variërend van het oprichten van een soeverein fonds tot het opbouwen van een financiële reserve om de kosten van vergrijzing het hoofd te bieden.
• Anderen zijn van mening dat het defensiebudget moet worden verhoogd of dat de schuld moet worden afgelost, hoewel deze slechts 43 procent van het bbp bedraagt, tegenover 107 procent in België.
• Er zijn veel wildere ideeën, zoals het opkopen van een voetbalclub naar het voorbeeld van de oliemonarchieën.

Om naar uit te kijken: Het antwoord op deze vraag zal in oktober van dit jaar komen, voor het volgende Ierse begrotingsjaar, en breder gezien, tegen de algemene verkiezingen die gepland zijn in maart 2025.