Stapsgewijs reduceert Rusland zijn gasleveranties aan Europa. Volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA) mogen we ons aan een volledige stillegging verwachten. De baas van het agentschap weet echter hoe de ergste gevolgen vermeden kunnen worden.
Hoewel sommige EU-lidstaten voorstander zijn van een embargo op Russisch gas, werd deze mogelijke maatregel verre van unaniem gesteund. Economieën die erg afhankelijk zijn van Russische energieproducten, waren altijd tegen.
Maar ineens is het debat afgebroken; de ban blijkt namelijk al in werking te zijn getreden. Alleen is-ie zelfopgelegd: het is Rusland dat vastbesloten lijkt om zelf met zijn leveringen te kappen.
Zo werden de afgelopen weken Polen, Bulgarije, Denemarken en Nederland volledig van het Russische gas afgesneden. Bijna hetzelfde is vorige week gebeurd met Frankrijk, dat geen gas meer krijgt via de pijpleiding Nord Stream 1: alleen de aanvoer over zee is nog verzekerd. Tezelfdertijd hebben ook Duitsland, Italië en Oostenrijk melding gemaakt van een sterke vermindering van de leveranties uit Rusland.
“Europa moet voorbereid zijn”
Voor sommigen is óf Rusland de gaskraan volledig dichtdraait niet eens meer aan de orde; de vraag is alleen wannéer. Het Internationaal Energieagentschap (IEA) roept Europa op om voorbereid te zijn.
In een interview met de Financial Times heeft de uitvoerend directeur van het agentschap, Fatih Birol, gezegd dat een volledige dichtgedraaide Russische gaskraan een steeds waarschijnlijker scenario is.
“Europa moet voorbereid zijn voor als het Russische gas volledig wordt afgesloten”, klonk het. “Hoe dichter wij bij de winter komen, hoe beter wij de bedoelingen van Rusland begrijpen. Ik denk dat de verminderingen bedoeld zijn om te voorkomen dat Europa zijn voorraden aanvult, en om de invloed van Rusland tijdens de wintermaanden te vergroten.”
“Emissies steenkool zullen worden gecompenseerd”
Natuurlijk zijn de Europese landen niet naïef. Velen van hen bereiden zich voor op een volledige stopzetting van de Russische gastoevoer. Maar volgens Birol doen zij nog steeds niet genoeg. Hij vreest dat de krachtigste maatregelen pas genomen zullen worden als de winter nadert en het te laat is. Voor Birol gebeurt het best nu.
In de afgelopen dagen heeft één aankondiging voor opschudding gezorgd. Duitsland heeft aangekondigd deze zomer meer steenkool te willen verbranden om zijn energievoorziening veilig te stellen. Nederland en Oostenrijk hebben soortgelijke maatregelen aangekondigd. Zonder deze landen met naam te noemen, was Birol het met hen eens. Zolang het een tijdelijke maatregel blijft, natuurlijk.
“Eventuele extra CO₂-emissies door het verbranden van zeer vervuilende steenkool zullen worden gecompenseerd door Europa’s plannen om minder afhankelijk te worden van ingevoerde fossiele brandstoffen en de opwekkingscapaciteit uit hernieuwbare energiebronnen op te voeren”, zei hij tegen de FT.
Nucleaire optie
Duitsland is gedwongen weer op steenkool te vertrouwen; deels omdat onze oosterburen gebroken hebben met kernenergie. Eind vorig jaar heeft het land zijn capaciteit gehalveerd door drie fabrieken te sluiten. En ondanks de oorlog in Oekraïne begin maart, weigerde het zijn laatste drie overgebleven fabrieken open te houden. Deze zullen dit jaar worden gesloten.
Een besluit dat de baas van het IEA – zonder Duitsland bij naam te noemen – schijnt te betreuren. In ieder geval nodigt hij de andere Europese landen uit om “te overwegen de sluiting [van kerncentrales] uit te stellen, zolang aan de veiligheidsvoorwaarden wordt voldaan”.
Andere oplossingen die Birol aandraagt zijn onder meer een vermindering van de vraag, wat hoe dan ook onvermijdelijk lijkt. En dan zou rantsoenering wel eens een “reële mogelijkheid” kunnen zijn, volgens de IEA-chef.
(lb/fjc)
