In een historische beslissing heeft het Hooggerechtshof van de Amerikaanse staat Colorado dinsdag Donald Trump uitgesloten van deelname aan de presidentiële voorverkiezingen in de staat. Wat betekent dat juist?

In het nieuws. Het is de eerste keer dat een rechtbank een presidentskandidaat van het stembiljet houdt op grond van een bepaling in de grondwet uit 1868. Die verbiedt opstandelingen nog een ambt te bekleden.

• Tegen de beslissing zal zeker beroep worden aangetekend bij het Amerikaanse Hooggerechtshof.
• Wetsgeleerden zeggen dat alleen het Hooggerechtshof kan beslissen of de aanval van 6 januari op het Amerikaanse Capitool een opstand was. Ook of Trump zich al dan niet verkiesbaar kan stellen, is voer voor de opperrechters.

“De cavalerie kwam vechten”

Zoom in. In een uitspraak die met 4 stemmen tegen 3 werd aangenomen, schrijven de rechters wat volgt:

• “President Trump zette aan tot en moedigde het gebruik van geweld en wetteloze actie aan om de vreedzame overdracht van de macht te verstoren.
• De teneur van de boodschappen van president Trump aan zijn aanhangers om hen aan te sporen om op 6 januari naar Washington D.C. te reizen was duidelijk en onmiskenbaar.
• De vermeende verkiezingsfraude was een oorlogsdaad. Degenen die er het slachtoffer van waren, hadden de plicht om terug te vechten.
• De aanhangers van president Trump hebben de boodschap niet gemist of verkeerd begrepen: de cavalerie kwam vechten.”

Wat met het 14e Amendement van de Grondwet?

Zoom out. De rechters van Colorado erkenden dat ze “niet lichtvaardig tot deze conclusies zijn gekomen”. De uitspraak geldt zowel voor de voorverkiezingen van 2024 als voor de algemene verkiezingen.

• Dit zou het Amerikaanse Hooggerechtshof ertoe kunnen aanzetten om een uitspraak te doen over de geldigheid van het 14e Amendement. Aangezien verschillende andere staten de kwestie overwegen.
• De voormalige president heeft tot 4 januari de tijd om in beroep te gaan tegen de uitspraak. Hij is ook van plan om dat te doen.
• De voormalige president won Colorado in 2016, noch in 2020. Maar de uitspraak tegen hem kan een nieuwe impuls geven aan de uitdagingen in meer cruciale staten.
• Meerdere Republikeinen in het Congres hebben de uitspraak afgekeurd. GOP senator Thom Tillis van North Carolina heeft dinsdag daarrond wetgeving geïntroduceerd. Die zou staten straffen voor “misbruik van het 14e Amendement voor politieke doeleinden.”

Supreme Court moet 2 vragen beantwoorden

Wat nu? Veel vragen blijven onbeantwoord. De enige zekerheid is dat Trump in beroep zal gaan bij het Federale Hooggerechtshof, zoals zijn advocaat al heeft aangegeven.

• Dit betekent dat het Hof opnieuw de hoofdrol zal opeisen in de toekomst van de Amerikaanse democratie.
• Minstens 2 vragen zullen door de Supreme Court moeten worden beantwoord, als die beslist de zaak te behandelen:
  • Was Trump president een “officier” van de Verenigde Staten die beëdigd was? (Het presidentschap wordt niet bij naam genoemd in sectie 3 van het 14e Amendement)
  • Kan Trump gediskwalificeerd worden voor oproer, wetende dat hij daarvoor nog niet veroordeeld is door een rechtbank? (Trump is zelfs van die beschuldiging vrijgesproken tijdens zijn impeachment proces.)

Samengevat. De uitspraak van het Hooggerechtshof is niet onbelangrijk, hoewel hij beperkt blijft tot de staat Colorado. Ook historisch gezien is de uitspraak veelzeggend: een ex-president die zich niet herkiesbaar mag stellen omdat hij de grondwet heeft geschonden.

• Toch kan het een zoveelste storm in een glas water betekenen, als de Supreme Court – met drie van de negen rechters door Trump zelf benoemd – in Trumps voordeel pleit.
• Trump wordt zo stilaan een martelaar, die bij elke gerechtelijke uitspraak in zijn nadeel zijn voorsprong als Republikeins presidentskandidaat in de peilingen ziet vergroten.
• Zelfs als het Hooggerechtshof zou bevestigen dat Trumps opname op de stembiljetten geweigerd mag worden, dan nog zal een groot deel van de GOP zich achter hun kandidaat scharen tegen het “vervalste systeem”. Want wat kan een grotere daad van verzet tegen het systeem zijn dan het kiezen van een niet-gekwalificeerde kandidaat?