De situatie: Rusland houdt stand ondanks een langer dan verwachte oorlog en bijzonder harde sancties – maar lang niet zo effectief als gehoopt.

Een economie die in evenwicht blijft

• Volgens de Wereldbank, het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) is het Russische bbp vorig jaar met 2,1 procent gedaald. Voor 2023 zijn de ramingen vrij ruim: zowel een krimp van 2,5 procent als een symbolische stijging van 0,7 procent. Maar dit is ver verwijderd van de vorig jaar voorspelde economische ineenstorting.
• Rusland heeft nieuwe partners gevonden voor zijn olie- en steenkooluitvoer, vooral China en India. Het heeft ook nieuwe netwerken opgezet om ten minste een deel van wat het land ontbreekt, in te voeren.
• China verkoopt nu twee keer zoveel aan Rusland als in 2019, maar parallelle netwerken via tussenpersonen zijn niet te negeren, herhaalt The Economist: In 2022 verdubbelde de EU-invoer naar Armenië, terwijl de Armeense uitvoer naar Rusland verdrievoudigde. De Servische export van telefoons naar Rusland steeg van 8.518 dollar in 2021 naar 37 miljoen dollar in 2022.
• Dit zijn hulpmiddelen, maar het zorgt ervoor dat het land kan blijven draaien, bijna in een normale toestand. Hoewel prestigieuze importproducten zeldzamer zijn geworden, is de levensstandaard in Rusland niet noemenswaardig verslechterd. Men mag ook niet vergeten dat de EU met haar sancties niet rechtstreeks de Russische bevolking wil treffen: gebieden als voedsel, landbouw, gezondheid en geneesmiddelen blijven onaangeroerd.

Een leger dat zich redt, dankzij hulpmiddelen

Het Russische leger heeft enorme verliezen geleden, die in Europa sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog niet meer zijn voorgekomen: de Oekraïners schatten dat hun vijanden alleen al tijdens de offensieven van de afgelopen maanden tot 100.000 soldaten hebben verloren door te sneuvelen of gewond te raken, waarbij geen noemenswaardige territoriale winst is geboekt. Er is een tekort aan munitie en 8.000 tot 16.000 pantservoertuigen van alle types zijn onklaar gemaakt.

• Rusland bereidde zich voor op een korte campagne; het moet een lange uitputtingsslag improviseren. Maar het houdt stand, dankzij de munitie die door zijn bondgenoten (Iran, Noord-Korea, Wit-Rusland, waarschijnlijk ook China) wordt geleverd en evenals door dringend zijn enorme voorraden oude wapens te moderniseren.
• We zien nu T-54 en T-55 tanks die na tientallen jaren in opslagplaatsen naar Oekraïne worden verscheept, evenals gloednieuwe T-90 modellen, zeker bedoeld voor export naar Algerije. Dit heeft ook gevolgen voor de economie: de Russische wapenverkoop is ingestort van 50 miljard dollar in 2021 tot slechts 11 miljard dollar vorig jaar.
• Het land kan echter maar langzaam moderne machines met geavanceerde elektronica en computers produceren, en het heeft chips nodig die het zelf niet produceert. Naar verluidt zijn de moderne wasmachines die het land massaal heeft geïmporteerd hiervoor bedoeld. Rusland aanvaardt sinds februari ook geen aanvragen voor biometrische paspoorten meer om chips te besparen.
• Rusland slaagt erin elke maand ongeveer 30 Kh-101’s en 20 Kalibrs, zijn twee belangrijkste soorten geleide raketten, te produceren. Maar dat is nog steeds weinig in vergelijking met de stortvloed van projectielen die Oekraïne deze winter moest incasseren.

Een bevolking in afwachting

Veel Russen zijn gemobiliseerd en nog meer hebben het land verlaten uit angst om te moeten vechten. De regering probeert nu in plaats daarvan vrijwilligers te werven, in de breedste zin van het woord, terwijl ze elke nieuwe mobilisatiegolf ontkent. Deze factor en de levensstandaard van de meerderheid, vooral in de steden, zijn waarschijnlijk de twee belangrijkste criteria die het protest kunnen beïnvloeden. Maar ook het gebruik door de regering van haar veiligheidsapparaat.

• Het land heeft geen tekort aan mankracht, maar moet kiezen tussen zijn economie en zijn leger, en er tegelijkertijd voor zorgen dat de gemobiliseerden bij hun eenheden aankomen. Het leger verstuurt de kennisgevingen van de dienstplicht en de mobilisatie nu per e-mail, naast de fysieke exemplaren, om het moeilijker te maken te beweren dat men ze niet heeft ontvangen, aldus The Economist. Naarmate de dienstplicht meer ingang vindt in grote steden als Moskou en Sint-Petersburg, neemt het risico van onrust onder de bevolking toe.
• Wat de levensstandaard betreft, heeft de regering vorig jaar bijna 3 procent van het bbp uitgegeven aan diverse subsidies om deze op peil te houden.

Angst voor de volgende schok

En ondertussen, aan de Oekraïense kant? Er is weinig bekend, maar het is duidelijk dat er een groot tegenoffensief wordt voorbereid, met troepen in reserve en nieuw materiaal. Maar de Russische soldaten weten dit en hebben tijd gehad om zich voor te bereiden. Tenzij het Oekraïense strijdplan was gebaseerd op een list waar geen rekening mee was gehouden.

• Het resultaat van deze tegenaanval zal beslissend zijn. Rusland heeft zijn economische en militaire lot veranderd en bewezen dat het zich kan aanpassen aan een lange uitputtingsslag. Maar nog een grote Oekraïense overwinning kan alles waar Poetin hardnekkig op heeft ingezet op het spel zetten. Nogmaals, hij weet dit.