Voor de PS is het schrikken. De partij gaat al jaren gebukt onder de geur van affairisme: de moord op André Cools, het Agusta-schandaal, het zinderde nog jaren na bij de Waalse socialisten. Haast elke PS-voorzitter kampte al met “parvenus”, of de excessen van de macht, die eindigen met verhalen over persoonlijke verrijking.

Maar tot nu toe had Paul Magnette daarbij de reputatie opgebouwd van hard en kordaat op te treden, als onkreukbare PS-baas van de nieuwe stijl. Elk schandaal was er een te veel:

• In de affaire rond Publifin trad hij keihard op tegen Stéphane Moureau, nochtans een echte rode baron in Luik. En ook Emir Kir, de populaire burgemeester van Sint-Joost-ten-Node in Brussel, werd zonder genade uit de partij gezet.
• Het contrast is groot in de hele zaak rond de griffier van het Waals Parlement, Frédéric Janssens. Die ligt al maanden onder vuur, maar vorige week bracht Le Soir de ene onthulling na de andere, over een despotisch beleid, gênant dure uitstapjes naar congressen, en verbouwingen die megalomaan leken. De griffier staat ondertussen op non-actief.
• Daarbij raakte met name Jean-Claude Marcourt (PS) in moeilijk vaarwater: als voorzitter van het Waals Parlement was hij het die op Janssens moest toezien. Maar beiden bleken samen onder meer naar Dubai afgereisd te zijn, voor een wel erg dure trip, zonder dat die veel nut leek te hebben: ze bezochten de Wereldtentoonstelling, en deden in vier zinnetjes daarover verslag, waarvan één om te klagen dat ze op de luchthaven geen toegang kregen tot de VIP-lounge.
• Het maakte dat de positie van Marcourt onhoudbaar werd, maar Magnette leek te aarzelen. Wat ongetwijfeld meespeelde: Marcourt zelf, jaren superminister in de Waalse regering, werd in 2019 eigenlijk gedegradeerd. Hij mocht geen minister-president worden, dat deed Elio Di Rupo (PS) nog een keer. En regionalist Marcourt mocht in 2020 wel aanschuiven om wat mee te komen praten over het federale, maar bleef netjes geparkeerd in de uitbolbaan van Parlementsvoorzitter. 

Onderliggend: Hoeveel greep had/heeft Magnette dan nog op zo iemand, die niets meer te verliezen heeft?

• Niet veel, zo bleek. Want om toch maar de andere partijen mee te sleuren, wees de PS-baas vrijdag op de verantwoordelijkheid van heel het bureau: enkel als zij allen ontslag zouden nemen, zou Marcourt dat ook doen. Het werd een beschamend woordspelletje, dat meer dan een weekend lang aansleepte.
• Marcourt zelf hield en houdt z’n onschuld staande: hij legde uit dat dergelijke reizen, met hotelkamers van 1.000 euro per dag en tickets in businessclass “niets nieuws zijn“, maar eerder “wat hij al heel z’n leven heeft gezien, op departementen als Buitenlandse Handel”. De waarheid, maar misschien wel net iets te pijnlijk om in crisistijden luidop te verklaren, zeker als socialist.
• En erger: Marcourt verklaarde “niet in te zien waarom hij alleen zou moeten ontslag nemen, en zo het idee te geven dat hij een fout had begaan”. “Maar in de logica van collectief ontslag kan ik me inschrijven.” Uiteindelijk nam ook Ecolo dan ontslag uit het Bureau, waarna de MR liet weten dat “we mee wilden werken aan de installatie van een nieuw bureau”, zonder het woord ontslag over de lippen te krijgen. Semantische spelletjes, toen het kalf al lang verdronken was.
• Een dag later is iedereen weg, maar wat rest is het gevoel dat dit wel een bijzonder langgerekte doodsreutel van Marcourt was, op een bijzonder pijnlijk en kwetsbaar moment voor de PS. De schandeelsfeer blijft hangen, waarbij één partij zich in de handen wrijft: de PVDA-PTB, die vanop links ongenadig op de PS blijft inhakken. En een Magnette waar iedereen zich van afvraagt waarom die zo lang is blijven wachten. En wat hij gaat doen in Qatargate, met Tarabella en Arena.

Opvallend: Groen valt aan, en trekt daarna de handrem op.

• “Dat socialisten opnieuw iedere politieke deontologie en geloofwaardigheid vernietigen door ongeziene corruptie of zelfbediening is onvergeeflijk”, zo tweette vanmorgen Jeremie Vaneeckhout, de partijvoorzitter van Groen.
• Een wel heel felle uitval, die bovendien komt na een weekend waarin de politiek directeur van Groen Bogdan Vanden Berghe in De Standaard opriep tot “progressieve frontvorming”, mét uitgerekend die socialisten.
• Dat is driebanden, want Vanden Berghe wordt de kopman van Groen in Antwerpen, zo hoopt hij, en met dat plan wil hij vooral vervolgens “als één front van socialisten en groenen”, kunnen gaan onderhandelen met de N-VA. Een belangrijke opening, want in 2018 zagen de groenen zo’n coalitie met N-VA en Bart De Wever in Antwerpen niet zitten.
• Meteen zag ook Björn Rzoska z’n kans: de Groen-fractieleider in het Vlaams Parlement was in 2019 en 2020 een pleitbezorger van het idee om ook met N-VA te spreken, maar dat deed de groene partijleiding nooit: zij gingen enkel voor Vivaldi. Maar Rzoska wil in 2024 z’n kansen gaaf houden om dan wél in een coalitie te komen.
• In Het Nieuwsblad volgde hij dus het idee van z’n partijgenoot Vanden Berghe. Dat leverde erg zure reacties op van Jong Groen, die al openlijk elk idee van een mogelijke coalitie met N-VA afschoot. Het toont aan hoe moeilijk de partij zit: veto’s tegen N-VA vernauwen zowel in Antwerpen als straks op Vlaams niveau de puzzel zodanig dat oppositie dan bijna automatisch dreigt.
• Hoe dan ook: diezelfde puzzel gaat altijd wel langs de socialisten, die tegenwoordig erg goed scoren in de peilingen. Dat moet Vaneeckhout, een fervent twitteraar, ook beseft hebben. En dus verdween even later z’n felle aanval. “Ik verstuurde deze ochtend een te kort door de bocht tweet over de fraudeberichten van de voorbije dagen. Ík verwijderde die tweet, want ik wil niemand mee verantwoordelijk maken die niks misdeed.”
• Bij Groen zijn ze behoorlijk aan het zoeken naar een nieuwe vaste hand, om de partij uit een dipje te halen. Het bochtenwerk rond de kerncentrales, waarbij de partij plots zelf met plannen kwam om de levensduur nog verder op te rekken, en er de Franse kerncentrales bij te sleuren, deed de partij niet veel goeds. Ook gisteren had Tinne Van der Straeten (Groen) de grootste moeite om dat dossier helder gezet te krijgen, in een gesprek op de VRT.