We leven in een snel veranderende wereld. Terwijl er steeds meer mensen zijn die door hebben dat het adagium van oneindige groei onmogelijk is, zijn er maar weinigen die bereid zijn hun eigen levenswijze hierop aan te passen. Hoe gaan we om met steeds snellere veranderingen, denk aan communicatie, maar ook aan oorlogsvoering en industriële productie. Hoe kunnen we beter omgaan met de onoplosbare dilemma’s die gepaard gaan met toenemende ontwikkelingen en als mensheid overleven?
Onze wereld is er een waarin het aantal genomen foto’s is verdriedubbeld tussen 2010 en 2015, waarin de uitvoer van kolen verdubbeld is tussen 2003 en 2013 en waarin Shanghai als grootste overslaghaven gegroeid is van nietszeggend niveau in 1990 tot 11,4 miljoen containers (zogeheten TEU) in 2003 en zelfs 35 miljoen in 2014. Het is ook een wereld waarin er steeds meer mensen in steden gaan wonen, op vakantie gaan, autorijden en hun afval op ondenkbare wijze weggooien, veranderingen die tot voor kort en nog tot in de late 20ste eeuw ondenkbaar leken.
Hoe omgaan met het tempo van deze veranderingen?
De 100ste verjaardag van de Franse etnoloog Claude Lévi-Strauss gaf in 2008 aanleiding tot zijn beroemde uitspraak: “le monde est trop plein” (“De wereld is te vol’). Tijdens zijn ganse leven, dat hij wijdde aan het bestuderen van de mensheid in de meeste gevarieerde culturele omstandigheden, getuigde hij van deze steeds sneller toenemende veranderingen. Toen hij het levenslicht zag, waren er 1,7 miljard mensen op aarde, maar 100 jaar later waren het er al 7 miljard. Hoe kunnen we omgaan met het tempo van deze veranderingen? Hoe kunnen we tegelijkertijd zowel de positieve als negatieve gevolgen van ontwikkelingen onderscheiden en nog altijd de juiste beslissingen nemen?
Oververhitting
De Noorse antropoloog Thomas Hylland Eriksen leidt momenteel een baanbrekende studie over de moderne tijd, die tot doel heeft om het tempo van de veranderingen in verschillende onderling verbonden gebieden beter te begrijpen. De studie zoekt naar antwoorden voor hedendaagse complexe vraagstukken. Hij gebruikt het word ‘oververhitting’ (overheating) als metafoor voor het groeiende tempo van veranderingen om onze wereld beter te kunnen duiden. Hij geeft als voorbeeld onze handen: als we ze samenwrijven worden ze warm, maar als we ze te hard samenwrijven gaan ze uiteindelijk verbranden.
“De moderne tijd gaat al sinds de industriële revolutie over veranderingen, maar is nu een tandje hoger geschakeld. In een aantal gebieden wordt het tempo zelfs angstaanjagend”, zegt hij. Er zijn veel tegenstellingen tussen aan de ene kant de krachten van het kapitalisme en de lokale gewoonten en gebruiken van de sociale mens.
Thomas Hylland Eriksen analyseert de huidige klimaatcrisis, de economische crisis, maar ook de identeitscrisis. Deze crisissen zijn globaal, maar worden vooral lokaal gevoeld.
Hij gaat na hoe mondiale problemen juist op lokaal niveau aangepakt worden en is ervan overtuigd data als we het belang van dit microniveau inzien we uiteindelijk beter in staat zullen zijn om de hedendaagse uitdagingen het hoofd te bieden, en op macroniveau in te grijpen. Op de Full Circle Salon in Brussel zal hij op 15 november hierover spreken en zijn Overheating Project verder toelichten.
Voor meer informatie, kijk op: http://fullcircle.eu/events/thomas-hylland-eriksen