De conclusie van het nieuwe begrotingsakkoord dat de federale regering onlangs voorstelde, is duidelijk: we moeten allemaal ons steentje bijdragen. Het is logisch dat de bevolking dit akkoord niet in dank aanvaardt, want het zal een grote impact hebben op onze portemonnee. Maar hoewel het pijnlijk lijkt, dwingt het ons wel om eens na te denken over onze manier van consumeren.

Premier Bart De Wever zei het meteen na de begrotingsonderhandelingen: iedereen gaat dit voelen. Centraal in het begrotingsakkoord staan gerichte belastingverhogingen, bijvoorbeeld op gas en bepaalde consumptiegoederen. Niemand ziet die extra kosten graag komen, en zeker niet de bevolkingsgroepen die nu al krap bij kas zitten, zoals jongere generaties.

Bovendien is het stilaan een trend aan het worden. Je kunt zelfs stellen dat die financiële druk geen fase meer is, maar een systeemfout. We moeten ermee leren leven en dat wil zeggen dat we creatieve manieren moeten vinden om rond te komen. Onbewust zal dit wel tot een impuls leiden om meer te focussen op kost-efficiëntere alternatieven. In het huidige economische klimaat zijn we verplicht om slimmer om te gaan met ons aankoopgedrag.

En ook voor bedrijven is het een opportuniteit om duurzame, circulaire businessmodellen te bedenken. Want ‘groen’ hoeft niet altijd ‘duurder’ te betekenen. Integendeel zelfs: vaker dan we denken zijn groene alternatieven juist een meer voordelige optie.

Druk op koopkracht

In die context zijn tweedehands en refurbished interessante alternatieven voor het aankopen van nieuwe producten. Een boormachine nodig? Dan is huren mogelijk beter dan kopen. Op zoek naar een nieuwe outfit? In een tweedehandszaak vind je ook echt leuke kleren. Of is je smartphone aan vervanging toe? Misschien is er wel een goede refurbished optie. Er dringt zich een radicale shift op naar slimmer consumptiegedrag.

Het zijn trouwens niet alleen praktische en goedkopere oplossingen, maar ook ecologische. Minder en slimmer consumeren moet de boodschap zijn. Gelukkig zien we dat de mentaliteit bij veel consumenten wel aan het verschuiven is. ‘Tweedehands’ of ‘refurbished’ zijn geen synoniemen voor ‘tweederangs’. Het is ook niet raar of ongewoon meer, het is slim.

Circulair consumeren is daarom geen luxe, maar een strategie om onze koopkracht te verhogen. Er zijn vandaag genoeg betrouwbare partijen die kunnen garanderen dat je bij een refurbished product van dezelfde kwaliteit geniet als bij een nieuwe aankoop. Denk maar aan een smartphone die aan de binnenkant prestaties levert die vergelijkbaar zijn met die van een gloednieuw toestel. En dat zonder de hogere kosten van een nieuwe aankoop én zonder de schadelijke impact die bij het productieproces van zo’n nieuw toestel komt kijken.

Zo hoef je dus niet te besparen op leuke dingen zoals een filmavondje of je favoriete festival. Want ook dat wordt duurder door de hogere taksen in het begrotingsakkoord. En het is een win-win. Jongere generaties zijn over het algemeen al vaker bezig met duurzaamheid. De harde maatregelen in het begrotingsakkoord maken de weg vrij om bewuster om te gaan met je uitgaven en in te zetten op een duurzamere levensstijl.

Kans voor nieuwe bedrijfsmodellen

Als het consumentengedrag verandert, dan stimuleert dit meestal ook bedrijven om zich aan te passen en duurzame opties aan te bieden. Het nieuwe begrotingsakkoord geeft hen zelfs nog een duwtje in de rug. De maatregelen voorzien immers een hogere investeringsaftrek voor energiebesparende investeringen. Voor bedrijven creëert dit een financieel kader om in betaalbare circulaire programma’s te investeren.

Van Patagonia dat met Worn Wear het herstellen en hergebruiken van kleding stimuleert, tot refurbishment-initiatieven bij meubelreus Ikea. Circulaire programma’s zijn hot. Wat ooit leek op een goed gevonden marketingstunt is nu meer dan ooit een echt businessmodel. Merken zullen de komende jaren steeds vaker deze weg inslaan en hun eigen circulaire ecosysteem bouwen.

Iedereen heeft hierbij te winnen. De klant krijgt geld of korting in ruil voor het inleveren van oude spullen die anders toch maar in een kast waren blijven liggen of, erger nog, op de groeiende afvalberg waren terechtgekomen. Bedrijven trekken klanten aan en drukken een groenere stempel door producten naar de tweedehands- of refurbished markt te laten doorstromen. En de planeet moet een pak minder (e–)waste verwerken.

Kortom, het nieuwe begrotingsakkoord lijkt een harde noot om te kraken, maar het is ook een kans om ons aankoopgedrag en onze consumptiemodellen door een andere bril te bekijken. Een bril die bij iedereen een nieuwe en duurzame mindset kweekt. Zo dragen we niet alleen zorg voor de toekomst van onze economie, maar ook voor die van de hele planeet.

Martine Hardeveld Kleuver, Country Lead Swappie België & Nederland