De vooruitgang van de mensheid is sinds het Stenen Tijdperk gepaard gegaan met een opmerkelijke ongelijkheid. De enige uitzondering kan worden teruggevonden bij een aantal uiteenlopende vormen van geweld – zoals pandemieën, maatschappelijke onrust en oorlog – waardoor de ongelijkheid is afgenomen.
Dat is de boodschap van het boek ‘The Great Leveler: Violence and the History of Inequality from the Stone Age to the Twenty-First Century’ van auteur Walter Scheidel, professor geschiedenis aan de Stanford University. Scheidel benadrukt daarbij dat geweld door de eeuwen heen schijnbaar noodzakelijk is gebleken om een herverdeling van de rijkdom te kunnen garanderen. “Een overzicht van de geschiedenis leert dat geweld steeds een noodzakelijkheid is gebleken om een herverdeling van de rijkdom mogelijk te maken,” benadrukt Walter Scheidel. “Deze grote gelijkmakende gebeurtenissen hadden mogelijk niet dezelfde oorsprong, maar kenden wel één gemeenschappelijk kenmerk. Telkens was er een massale en gewelddadige verstoring van de gevestigde orde.”
Infrastructuur
Er kunnen volgens Scheidel vier verschillende types van gelijkmakende gebeurtenissen worden onderscheiden. In eerste instantie wijst hij op oorlogen en revoluties, maar dezelfde effecten zouden kunnen worden opgetekend bij de instorting van naties en grote epidemieën. “Er kunnen echter wel een aantal verschillen worden genoteerd,” werpt Scheidel op. “Terwijl een oorlog alles vernietigt, kunnen ziektes zoals de builenpest van de veertiende eeuw in Europa en Azië grote delen van de bevolking uitwissen, zonder echter de fysieke infrastructuur te beschadigen.” “Epidemieën leiden tot een schaarste aan arbeid, waardoor de salarissen stijgen en de ongelijkheid tussen arm en rijk verkleint.” Bij oorlogen en de instorting van naties wordt de rijke bevolkingsgroep volgens Scheidel materieel het zwaarst getroffen, waardoor eveneens een gelijkmakend effect kan worden opgemerkt. Scheidel wil zich niet uitspreken over de eventuele mogelijkheid van de realisatie van een grotere gelijkheid in vredestijd. Dat zal volgens hem alvast een originele en innovatieve aanpak vergen. (mah)