Na eerder N-VA zeggen nu ook Groen en sp.a formeel de volmachten op in juni. Dat betekent dat de minderheidsregering Wilmès II vanaf de zomer compleet vleugellam wordt. Sp.a dringt er meteen ook op aan ‘zo snel mogelijk nieuwe regeringsonderhandelingen’ te starten. Maar achter de schermen is het windstil.

In het nieuws: Het einde van de ‘volmachtenregering’ is in zicht.

De details: Dit weekend lieten twee progressieve voorzitters hun ‘opzeg’ weten: zij steunen straks niet langer de volmachten van deze regering.

• Dit minderheidskabinet van Sophie Wilmès (MR) kan rekenen op 38 zetels op 150: in geen velden of wegen een werkbare meerderheid. Maar eerder dan in het Parlement telkens die meerderheden te zoeken, koos men er bij de start van Wilmès II voor om met ‘volmachten’ te werken. Die methode zet het Parlement buitenspel, en geeft de regering de macht om via koninklijke en ministeriële besluiten ‘snel’ beslissingen te nemen.
• Liefst tien partijen waren akkoord om die methode te steunen, voor drie maanden, verlengbaar met drie maanden. Negen partijen gaven meteen ook hun vertrouwen aan de regering, tot september: een erg brede meerderheid in de Kamer.
• In praktijk bewees de methode van de volmachten vooral niet te werken: een paar kabinetten zakten met hun wetgevend werk echt door het ijs, terwijl het ook telkens lang wachten was op de Raad van State, die regelmatig hun advies moesten geven.
• Gaandeweg ontstond steeds meer frictie: de ‘steunende’ partijen voelden zich niet bepaald gehoord, zeker de linkse partijen niet. Plus, het Parlement bleef z’n werk doen, en die parlementaire weg bleek in veel gevallen sneller en efficiënter dan de volmachten.
• In de wandelgangen was er al langer consensus om die methode van de volmachten te begraven, zelfs bij regeringspartijen als CD&V was dat te horen. De N-VA, die de regering zelf geen vertrouwen gaf, was de eerste die formeel liet weten de volmachten niet te gaan verlengen.
• Dit weekend lieten zowel sp.a-voorzitter Conner Rousseau op VTM als Groen-voorzitter Meyrem Almaci in De Zondag weten dat het ook voor hen afgelopen is met die volmachten.
• Rousseau ging daarbij politiek gezien het verst: hij wil zo snel mogelijk een opstart van onderhandelingen, om een volwaardige regering te maken. ‘Dit is geen sterke regering, maar een minderheidsregering. (…) Als het moet, wil ik vanavond al mijn verantwoordelijkheid nemen en beginnen onderhandelen.’
• Rousseau haalde fel uit naar MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez, die elk gesprek over een nieuwe coalitie weigert tot september. De sp.a-voorzitter is de ‘politieke spelletjes’ beu: ‘Ik wil vooral dat dit land vooruit kan en dat we niet vervallen in iedereen die zijn groot gelijk wil halen, maar dat we samen resultaten kunnen boeken. De politiek zou het land een dienst bewijzen door zichzelf te overstijgen.’
• Dat sp.a en Groen die volmachten de wacht aan zeggen, betekent meteen het einde van die constructie: een werkbare meerderheid is er dan niet meer. Maar er is meer: het zet de regering Wilmès II, die al behoorlijk krast en piept, verder onder druk. Technisch gezien kan ze verder tot september, maar zonder volmachten is de regering dan wel vleugellam, en moet die telkens op zoek naar ad hoc meerderheden in de Kamer.
• Daarbij is nu al regelmatig te zien hoe zich ‘alternatieve meerderheden vormen’: die zijn zeker niet altijd ‘Vivaldi’. De spanning tussen de groenen en de ‘centrumrechtse’ regering is regelmatig voelbaar. Een nieuwe test dient zich aan in het Parlement: Groen en Ecolo komen met een hele reeks resoluties en wetsvoorstellen die ze de ‘solidaire lente’ noemen. Daarbij onder meer:
  • De bedrijfsvoorheffing van tijdelijke werkloosheid tijdelijk verlagen van 26,75 naar 16,75 procent voor de meer dan 1 miljoen tijdelijke werklozen.
  • Een crisisbijdrage van de grootste vermogens.
  • Geen staatssteun voor bedrijven in belastingparadijzen, die dividenden uitkeren of aandelen terugkopen.
• Groen-fractieleider Kristof Calvo ziet er meer in: na een ‘solidaire lente’, wil hij graag een ‘solidaire zomer, een solidaire herfst en een solidaire winter’, de vier seizoenen van een Vivaldi-coalitie dus, zo verklaarde hij op Radio 1. Meteen gooide hij ook met bloemetjes naar ministers Alexander De Croo (Open Vld) en Nathalie Muylle (CD&V), die ‘meewerken met het Parlement’. Het is geen geheim dat Calvo dergelijke coalitie graag wil.
• Maar de vraag is of die timing wel gelukkig is, want terwijl de fractieleider toenadering zoekt, zijn de voorzitters van Groen en Ecolo eerder op oorlogspad met deze regering, en helemaal niet in een modus om snel ‘Vivaldi’ met de liberalen te maken.

De essentie: De Nationale Veiligheidsraad van vrijdag laat politiek ook een kater: de groene top zit verder dan ooit van deze liberale regering.

• Want wel heel opvallend, zowel Groen als Ecolo hadden grote moeite met de beslissing van de Nationale Veiligheidsraad, die de focus vooral legde op de economie opnieuw openen. Daarbij vertelde MR-vicepremier David Clarinval in De Standaard wat eigenlijk iedereen wist, maar niemand met enig politiek verstand luidop wilde gaan zeggen: ‘Als je de ene kraan opendraait, moet je de andere wat meer dichtdraaien.’
• Met andere woorden: economie boven de sociale verhoudingen, iets wat binnenskamers al vrijdag te horen was in kringen rond de Nationale Veiligheidsraad.
• ‘We mogen wel werken en winkelen, maar we mogen geen vrienden en familie zien. Dit is pijnlijk. Dit kon anders. Ik ben daarom teleurgesteld. Wie een tweede verblijf heeft, krijgt perspectief. Maar wie zijn moeder al weken niet gezien heeft, krijgt géén perspectief. Dát is een probleem’, zo stelde Almaci in De Zondag.
• ‘De stem van Voka en Unizo weegt wel door in het eindresultaat. (…) Alexander De Croo die zegt dat we onze ouders maar moeten ontmoeten in de winkel, dat tart toch alle verbeelding? Veel mensen lijden door eenzaamheid. (…) Er is te weinig aandacht voor het emotionele aspect. Dat is de blinde vlek van de Veiligheidsraad’, zo haalde Almaci uit. Ecolo liet een soortgelijk geluid horen. In een perscommuniqué stelden ze zaterdag dat de Veiligheidsraad de ‘economie voor het menselijke’ liet gaan.
• Dat zette kwaad bloed aan Franstalige kant: ‘Zit Ecolo dan niet in de Waalse en Brusselse regering én die van de Franse Gemeenschap’, zo sneerde het cdH (dat overal wél in oppositie zit). De minister-presidenten van die drie regeringen, waarbij Elio Di Rupo (PS), zaten toch aan tafel bij die Veiligheidsraad? Maar zij zijn dus niet ‘gedekt’ door Ecolo?
• Opvallend: premier Wilmès zelf haalde hard uit naar Ecolo op RTL: ‘Er is een moment om samen te werken en het virus klein te krijgen, en er is een moment om aan politique politicienne te doen. Waarom ik dat zeg? Omdat Ecolo blijkbaar vergeten is dat die maatregelen zijn genomen in samenspraak met alle federale entiteiten, waar zij deel van uitmaken, ze zitten toch in die regeringen?’
• In de wandelgangen is al langer irritatie over de houding van zowel Almaci als Jean-Marc Nollet (Ecolo) op de superkernen. Het botert niet met de liberalen. Maar ook de PS klaagt steen en been over Ecolo in de Waalse regering (waar die laatsten mathematisch ook niet nodig zijn).
• Vanmorgen opnieuw haalde Jean-Marc Nollet fors uit bij LN24: ‘Een beetje serieus: we heropenen de winkels maar kunnen niet hallo gaan zeggen aan ons moeder? Daarvoor moeten we naar de winkel, om daar elkaar te zien, volgens een vicepremier van Sophie Wilmès’, zo sneerde hij.
• En kijk, op Twitter reageerde MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez meteen fel: ‘Beste Jean-Marc, Waar hebben tussen 1 en 23 april bijna alle besmettingen plaatsgevonden in Italië? Volgens de cijfers van hun volksgezondheid: 44 procent in rusthuizen, 25 procent in de families, 11 procent in hospitalen en 4 procent op het werk. Dat verklaart veel.’

The big picture: Het blijft een regering die weifelt, die aarzelt, die telkens kijkt naar het buitenland en experten.

• Afgelopen weekend kreeg premier Wilmès, die beschadigd uit de pijnlijke persconferentie van vrijdag kwam, steun uit een aantal opvallende hoeken. In De Zevende Dag ging ze de schade beperken, met zichtbaar vicepremier De Croo aan haar zijde in de studio. Verschillende kranten wezen erop dat het ‘geen speech van de premier of president was zoals in Frankrijk of Nederland, maar een persconferentie’: de lat mocht dus niet hoog liggen, zo klonk de verdediging.
• Overigens: in Italië hield premier Giuseppe Conte ook een warrige persconferentie, die erg veel vragen openliet. België is dus niet alleen, er is nog een ‘gidsland‘.
• Opvallend wel, hoe zowel vicepremiers Koen Geens (CD&V) op VTM en De Croo (Open Vld) haar ter hulp kwamen: ‘Ieder heeft zijn stijl, en Sophie is zeer meticuleus. Dat we zo iemand aan het stuur hebben, daar hebben we al meer voordeel dan nadeel van gehad. Trouwens, dat er deze keer minder vragen waren achteraf, komt net omdat we meer in detail gegaan zijn’, zo stelt De Croo aan De Standaard.
• Achter de schermen valt iets anders te horen: de irritatie over het micromanagement en de constante twijfels, het schakelen en terugschakelen, die blijft. Plus: blijkbaar kan niets beslist worden, zonder dat het met experts wordt afgetoetst, of het buitenland eerst al beslist heeft.
• Dit weekend was de boodschap van de premier ook weer: ‘We hebben nooit zekerheid. Zekerheid bestaat niet in deze tijd.’ In dat gat sprongen dan weer de experten, zoals Marc Van Ranst, die niet altijd vrij zijn van waardeoordelen die verder gaan dan het medische: ‘Er is hard ingezet op het open krijgen van de winkels, maar we zijn meer dan consumenten. Als mensen kunnen kiezen, dan gaan ze liever naar familie en vrienden dan winkelen.’ Van Ranst haalde ook uit naar de werkgeversorganisaties die liever op 4 mei al de deuren hadden geopend.
• Van Ranst legde daarbij de lat op 100 nieuwe opnames per dag in de ziekenhuizen: enkel dan kunnen winkels blijkbaar open. In Nederland zijn ze nooit dichtgegaan, overigens.
• Epidemiologe Erika Vlieghe claimde ook haar plek: ‘Het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames moeten zeven dagen op rij netjes dalen, vooraleer we tot de volgende stap kunnen gaan’, zo stelde ze. Ze had het over ‘slagen voor een jaar na een tiental examens’. ‘Op sommige vakken kan je een lichte buis halen, op andere vakken een mooi cijfer. Het is op basis van alle cijfers samen dat je slaagt of niet.’
• Een examen dus, premier Wilmès wil het omzetten in een eenvoudige kleurcode: rood als versoepeling niet kan, oranje bij twijfels, groen als de volgende fase kan, zo schrijft Het Laatste Nieuws. Vraag is of je op die manier alle politieke beslissingen niet helemaal overlaat aan de experts, en hun criteria.

Mondmaskers, mondmaskers, mondmaskers: Er is al behoorlijk wat opwinding over die maskers, die vanaf 4 mei verplicht zijn op het openbaar vervoer.

• Wat wel al duidelijk is: de Nationale Veiligheidsraad maakte plots mondmaskers ‘essentieel’ in de strijd tegen het virus. Dat is een fameuze bocht, want experten zoals Van Ranst zwakten eerder in deze crisis de noodzaak van mondmaskers fel af. Maar kijk, nu zijn ze cruciaal in de exitstrategie geworden.
• De Nationale Veiligheidsraad beloofde vrijdag voor elke burger een mondmasker, maar tegen 4 mei zijn die niet allemaal beschikbaar. Nochtans was dat de boodschap van Philippe De Backer (Open Vld) zondag op RTL, op de vraag of die er tegen dan zouden zijn: ‘Ik denk dat we daarin gaan lukken.’
• Een andere boodschap komt van federaal vicepremier Koen Geens (CD&V), die vier weken geleden al aangesteld is om de ‘nationale productie en distributie’ te doen, de derde minister die met mondmaskers bezig is, naast Maggie De Block (Open Vld) op Volksgezondheid, én De Backer, die het medisch materiaal in deze crisis moet bijeenkrijgen.
• Geens komt nu op het voorplan: hij communiceerde dit weekend, en herhaalde vanmorgen op Radio 1 nog even dat niet iedereen zo’n masker tegen 4 mei kan krijgen.
• ‘Ik zit niet in de regering om te zwijgen. Wij werken allemaal samen om iedereen terug veilig naar buiten te kunnen laten komen. Maar dat zal in stappen moeten gebeuren, want niet alles kan tezelfdertijd’, zo stelde Geens scherp op Radio 1
• De vraag is wat dan wél geleverd wordt door de overheid. Eventueel zijn er wel ‘chirurgische maskers’, sommigen binnen de regering opperden die dan maar te gaan uitdelen. Mogelijk maakte De Backer daar dan een allusie op?
• Maar uit die voorraad maskers leveren, dat botste op interne weerstand: de chirurgische maskers beschermen veel beter dan gewone, stoffen maskers. Het zorgpersoneel moet voorrang krijgen, zo was de discussie. En bovendien zijn die chirurgische maskers wegwerpmaskers: je hebt er dan miljoenen nodig als je het wat wil volhouden. Een enorme som dus, terwijl het allemaal niet echt nodig is.
• De essentie van die mondbedekking is anderen te beschermen, niet jezelf: een goed stukje stof moet vermijden dat je zelf, als je mogelijk besmet bent, druppeltjes verspreidt. Dat de premier op de slides van de persconferentie plots toevoegde dat ook ‘sjaals en bandana’s’ kunnen, maakte veel duidelijk: de lat ligt nu niet bepaald hoog over wat je precies moet dragen.
• Net als De Block, die eerder ook op de radio te horen was, benadrukte Geens dus dat de chirurgische mondmaskers in de eerste plaats voor zorgpersoneel zijn, maar dat iedereen wel twee filters thuis zal krijgen. Daarmee zet Geens zwaar in op de actie ‘Maak je eigen mondmaskers’. ‘Vrijdag zijn de contracten getekend, met twee textielproducenten, één in Vlaanderen en één in Wallonië. Tussen 4 en 20 mei zal iedereen zo twee filters krijgen om in zelfgemaakte mondmasker te steken‘, zo stelde Geens.
• Vanuit de Vlaamse regering wordt ondertussen alles met argusogen gevolgd. Want Geens benadrukte ook dat het ‘een gedeelde verantwoordelijkheid is van de federale regering én de deelstaten’. Daar reageert men onderkoeld: ‘Er zijn drie federale ministers bevoegd voor mondmaskers. En je neus er af als je je daarmee wil bemoeien, de afgelopen weken. Maar plots wordt dat op zo’n Nationale Veiligheidsraad ook een regionale bevoegdheid, want er zijn er geen voorradig en iedereen moet dus mee in bad’, zo stelt men.
• ‘Dat is echt schrijnend: burgemeesters mailen dan naar de Vlaamse regering, die beleefd moet antwoorden dat ze hun plan moeten trekken. Hetzelfde met gouverneurs, die het ook niet meer weten. Gemeenten beginnen nu zelf te bestellen. Maar dat zal nooit op tijd zijn. Wat een geklungel.’

Interessant om volgen: Gaat Brussels Airlines straks eigendom worden van de Duitse staat?

• In België is de knoop eigenlijk doorgehakt: de Belgische overheid gaat Brussels Airlines, 100 procent dochter van de Duitse maatschappij Lufthansa, een noodkrediet van 290 miljoen euro geven, om toch maar door te blijven vliegen, ondanks monsterverliezen. Enige voorwaarde is dat er activiteiten blijven op Brussels Airport. Geen participatie in het kapitaal dus, geen andere voorwaarden zoals ecologische.
• Maar daarmee is Lufthansa zelf nog niet gered. De moeder moet door de Duitse overheid, in combinatie met de Belgische, Oostenrijkse en Zwitserse regering, gered worden: Lufthansa is ook eigenaar van Austria Air en Swiss. Maar in Duitsland is een interessant debat aan de gang.
• Lufthansa verliest op dit moment 1 miljoen euro per uur, en heeft dus niet genoeg aan haar eigen buffer van 4 miljard euro. Een reddingspakket kan, maar de sociaal-democraten in Duitsland willen in ruil een fiks overheidsaandeel gaan opbouwen in de luchtvaartmaatschappij. Dat verklaarde Rolf Mützenich van de SPD. Maar dat zien het CDU van Merkel en zeker het conservatievere CSU helemaal niet zitten.
• De Duitse overheid zit klaar om 10 miljard aan Lufthansa aan te reiken, om de boel vliegende te houden. Maar wie straks de nieuwe eigenaars van Brussels Airlines zijn, daar is het dus nog even op wachten.

Taks, taks, taks: De MR-voorzitter heeft een nieuw idee.

• Ieder z’n plekje in de zon: de MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez levert dan wel de premier en zes ministers, maar komt zelf ook af en toe met een ideetje.
• Vandaag opnieuw, in Sud Presse: ‘Een btw-verlaging voor maskers, medische kleding, beschermende brillen, alcoholgels, zeep, handschoenen’, zo stelt hij voor. ‘En de overheid zal meteen ook controle uitoefenen dat die verlaging naar 0 procent zich doorzet in de prijs‘, zo merkt hij op.
• ‘We doen dit voorstel omdat we zien dat de vraag ontploft en dat de prijzen zo steeds maar omhoog gaan. Het is wel absoluut noodzakelijk dat dit allemaal toegankelijk blijft voor de burgers’, zo stelt Bouchez.
• Over eventuele juridische problemen heeft Bouchez ook al nagedacht: een tarief van 0 procent, dat passeert niet op een-twee-drie bij de Europese Commissie. ‘We kunnen misschien eerst het tarief naar 6 procent verlagen’, zo suggereerde Bouchez. Dat laatste stelde de PS overigens ook al voor …

A friend in need is a friend indeed: China rolt z’n spierballen in Australië.

• De Chinese ambassadeur in Australië, Cheng Jingye, waarschuwt dat een onafhankelijk onderzoek naar de oorsprong van de uitbraak van Covid-19 ‘gevaarlijk’ is. De Australische regering vraagt net als de Verenigde Staten naar een diepgaand onderzoek over hoe het virus van een lokale epidemie in Centraal-China plots een pandemie is geworden die 200.000 doden veroorzaakt en de helft van de wereld in een lockdown heeft gezet.
• Maar in een nauwelijks verhuld dreigement raadt de Chinese ambassadeur dat af: ‘Het Chinese publiek is gefrustreerd, onthutst en teleurgesteld over wat Australië nu aan het doen is. Als de sfeer van slecht naar erger gaat, zouden Chinese toeristen wel eens kunnen denken dat ze hier best niet op vakantie komen. Het is natuurlijk aan Chinese burgers om te beslissen, maar zij zouden kunnen twijfelen of ze nog Australische wijn gaan kopen of Australische steak eten?’, zo stelde de man aan de Australian Financial Review.
• Het zet de relaties tussen beide landen verder onder druk. En het is het zoveelste bewijs dat de Chinese diplomatie bijzonder assertief geworden is. Onder meer in Parijs en ook in Brasilia kwam het al tot grote spanningen met de lokale ambassadeurs, die niet terugdeinzen om de belangen van China met hand en tand te verdedigen.
• In eigen land geen vuiltje aan de lucht met China: ons staatshoofd feliciteerde de Chinese president in een telefoongesprek tijdens de uitbraak van de pandemie met het ‘leiderschap’ dat China blijkbaar toont in deze crisis.