Nieuwe Democratie, het conservatief blok rond huidig premier Kyriakos Mitsotakis, wint de verkiezingen in Griekenland. Met meer dan 40 procent haalt de partij geen absolute meerderheid. De winst is opvallend, aangezien de regering-Mitsotakis een bijzonder hobbelig parcours kende.

In het nieuws: Een duidelijke overwinning voor de conservatieven.

• Wie op voorhand dacht dat de verkiezingen spannend zouden worden, was er al snel aan voor de moeite. De eerste exitpolls toonden al duidelijke winst voor Nieuwe Democratie. Naarmate meer stemmen bekend raakten, veranderde dit niet; slechts in één regio, Rodopi, werd de partij niet de grootste.
• Uiteindelijk strandde de partij van premier Kyriakos Mitsotakis met ruim 40 procent nog een eindje weg van een absolute meerderheid. Tegelijk liet het de tegenstanders in het zand bijten:
  • Syriza, het blok rond de voornaamste uitdager en voormalig premier Alexis Tsipras, haalde iets meer dan 20 procent van de stemmen.
  • PASOK, de socialistische partij van Nikos Androulakis, landde met ruim elf procent op een derde plek.
  • De overige partijen haalden elk minder dan tien procent. Opvallend daarbij is dat ook MeRa25, de partij van Yanis Varoufakis, er met slechts 2,5 procent van de stemmen bekaaid vanaf komt. Varoufakis was minister van Financiën in de regering-Tsipras, en leidde tijdens de staatschuldencrisis de onderhandelingen met de schuldeisers.

Spionage

Onderliggend: Dat Mitsotakis de verkiezingen wint, mag toch een klein mirakel genoemd worden. Zijn regeerperiode wordt namelijk overschaduwd door schandalen.

• Zo is er Predatorgate. Predator is spionagesoftware, die kan geïnstalleerd worden op gsm’s om personen af te tappen. Zo luistert men mee met gesprekken en kan men berichten of gegevens inkijken en kopiëren. Vorig jaar bevestigde CNN-journalist Thanasis Koukakis dat Predator-software op zijn gsm was gevonden. Niet veel later werd de software ook ontdekt bij Nikos Androulakis, de partijvoorzitter van PASOK. In totaal gaat het om 33 politici, zakenlui en journalisten.
  • Het onderzoek leidde naar de EYP, de Griekse inlichtingendienst. Die werd, onmiddellijk na zijn aantreden, door Mitsotakis onder zijn persoonlijk bevel geplaatst. Het hoofd van de dienst nam ontslag na een parlementaire onderzoekscommissie. Ook Grigoris Dimitriadis, de neef en kabinetschef van Mitsotakis, stapte op. Hijzelf beweerde echter niet op de hoogte te zijn geweest van het spionageschandaal.

Winkelmandje

• Daarnaast vond eind februari een zware treinramp plaats in de buurt van de stad Larissa. Een passagierstrein botste er tegen een goederentrein. 57 Inzittenden kwamen om het leven. De stationschef werd gearresteerd, maar de Griekse overheid heeft ook boter op het hoofd. Zo is de staat van de spoorwegen al langer ondermaats, en kampen de spoorwegmaatschappijen met ernstige personeelstekorten.
• Griekenland kende de afgelopen jaren ook een erg hoge inflatie. Die bleef echter nog wat lager dan die in België: in 2021 ging het om een jaarinflatie van 5,11 procent (5,71 in België). In 2022 bedroeg die 7,22 procent, in België 10,35. Maar toch: het winkelmandje van de Griek werd er een pak duurder op.
  • De Griekse overheid besloot in februari om tegemoet te komen. 10 procent van de maandelijkse inkopen zou voortaan door de overheid worden terugbetaald. Desondanks ligt de Griekse koopkracht toch nog steeds laag. Op Albanië na is de koopkracht er de laagste van Europa. Het gemiddelde loon ligt er op 750 euro per maand; de oorzaak ligt in de besparingen en hervormingen die het land de afgelopen tien jaar doorvoerde.

Tweede ronde?

En nu? Mitsotakis zou het liefste alleen besturen, zonder coalitiepartners.

• Volgens het Griekse systeem moet een partij 45 procent van de stemmen halen voor de absolute meerderheid. Dat komt door de proportionele vertegenwoordiging. Geen enkele partij haalt die absolute meerderheid nu.
• Een coalitie, waarbij Nieuwe Democratie een of meerdere partners vindt om in de regering te stappen, is mogelijk. Mitsotakis zelf liet al meermaals weten geen voorstander te zijn van coalities. Hij zou liever een tweede verkiezingsronde zien. Door het stemsysteem kan de winnaar zo meteen 50 extra zitjes veroveren in het parlement, op 300 zetels in totaal.
• De kans is dus groot dat de Grieken begin juli opnieuw naar de stembus trekken.

(nd)