Zonder miljardenfonds blijft Europa kwetsbaar voor groeiende militaire dreiging uit Rusland

Zonder miljardenfonds blijft Europa kwetsbaar voor groeiende militaire dreiging uit Rusland
Markus Spiske via Unsplash

Key takeaways

  • De EU en haar lidstaten worden aangespoord om de defensieproductie te verhogen vanwege de voorspelde Russische dreigingen.
  • Het bundelen van defensie-uitgaven in een gezamenlijk EU-fonds zou de ontwikkeling van projecten kunnen versnellen en capaciteitskloven kunnen dichten, waarvoor sterk politiek leiderschap nodig is.
  • Een voorgesteld gezamenlijk fonds van 100 miljard euro zou grote projecten kunnen financieren, maar dit vereist substantiële politieke beslissingen.

 

Inlichtingendiensten waarschuwen dat Rusland tegen het einde van dit decennium mogelijk in staat zal zijn om een ander Europees land aan te vallen. Die dreiging zet de Europese Unie en haar lidstaten ertoe aan om hun defensiecapaciteit dringend te versterken en de productie op te voeren.

Micael Johansson, de aankomend voorzitter van Europa’s grootste belangenvereniging voor de defensie-industrie, pleit voor een gezamenlijke Europese aanpak. Volgens hem kan het samenbrengen van miljarden euro’s aan defensiebudgetten in één EU-fonds de ontwikkeling van essentiële projecten versnellen en bestaande tekorten opvangen. Wel benadrukt hij dat hiervoor sterk politiek leiderschap nodig is.

Johansson steunt de initiatieven van de Europese Commissie, zoals het “Readiness 2030”-plan, dat inzet op verhoogde defensie-uitgaven. Toch vindt hij dat er extra stappen nodig zijn om landen en bedrijven beter samen te laten werken bij de ontwikkeling en aankoop van nieuwe wapensystemen.

Pleidooi voor een gezamenlijk fonds van 100 miljard euro

Het huidige plan “Readiness 2030” maakt via soepelere begrotingsregels 650 miljard euro aan uitgaven mogelijk over vier jaar. Daarnaast is er het SAFE-instrument, een leningensysteem ter waarde van 150 miljard euro. Maar volgens Johansson blijven deze middelen grotendeels in handen van nationale regeringen, die beslissen op basis van hun eigen, vaak kortetermijnbehoeften.

Daarom stelt Johansson voor om een deel van de nationale defensiebudgetten samen te brengen in een gemeenschappelijk Europees fonds, bijvoorbeeld binnen het bestaande European Defence Industrial Programme (EDIP). Hij stelt een doelbedrag van 100 miljard euro voor om grote gezamenlijke projecten te financieren, al erkent hij dat dit alleen haalbaar is als er politieke knopen worden doorgehakt.

Versnipperde defensiemarkt belemmert Europese slagkracht

Een van de grote uitdagingen blijft de versnippering van de Europese defensiemarkt. Lidstaten beschermen hun eigen industrieën, waardoor samenwerking moeilijk is en de Europese reactie op crisissen trager verloopt. De interoperabiliteit — het vermogen van systemen om goed samen te werken — blijft daardoor ondermaats.

EU en NAVO hebben intussen zeven prioritaire capaciteitsgebieden benoemd: munitie, dronesystemen, luchtverdediging, elektronische oorlogsvoering en enkele andere domeinen. Volgens Johansson zijn Europese bedrijven goed in staat om aan de meeste noden te voldoen, maar ze blijven achter op Amerikaanse bedrijven, met name op het vlak van geïntegreerde luchtraketsystemen en autonome technologie.

Nu de VS zich mogelijk meer op Azië gaan richten, ziet Johansson voor Europa een unieke kans: door belangrijke defensieprojecten gezamenlijk te financieren — via zogeheten “vlaggenschipprojecten” — kunnen lidstaten en bedrijven samen moderne systemen ontwikkelen. Dit vereist wel een zorgvuldige balans tussen nationale soevereiniteit en samenwerking.

Bureaucratie afbouwen om samenwerking te versnellen

Het huidige voorstel van de Europese Commissie stimuleert samenwerking door financiering via het SAFE-instrument enkel toe te kennen aan lidstaten die hun bestellingen bundelen. Volgende week wordt nog een nieuw voorstel verwacht, dat de bureaucratie in de defensiesector moet verminderen en gezamenlijke projecten verder moet vergemakkelijken.

Meer

Ontvang de Business AM nieuwsbrieven

De wereld verandert snel en voor je het weet, hol je achter de feiten aan. Wees mee met verandering, wees mee met Business AM. Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en houd de vinger aan de pols.

03:00