Het wordt een cruciale dag op de partijbureaus van Open Vld en MR. Zijn die partijen al klaar om met paars-groen te beginnen, ook al weten ze dat CD&V niet zal komen depanneren?
Wat gebeurt er precies? Een woelig weekend leverde een tweede stevig lek in Het Laatste Nieuws en De Tijd op, na de nota, die begin vorige week lekte in La Libre. Dat lek legt de geheime intenties van informateur Paul Magnette (PS) onbeschaamd bloot. Die vult zijn informateurschap wel zeer breed in. Hij bracht in alle discretie zes partijen samen, om een nieuwe nota te bespreken en af te tasten of deze zes, PS, SP.A, Groen, Ecolo, MR en Open Vld, samen een regeringsformatie kunnen starten.
Het effect van het lek: N-VA greep de kans aan om een boodschap te sturen naar de twee coalitiepartners in de Vlaamse regering: ‘Als men mij morgen zou vragen initiatief te nemen, zal ik dat zeker niet weigeren’, zo zei voorzitter Bart De Wever (N-VA). Meteen zet hij stevig het beeld ‘dat hij wél wil’, en dat hij gerust een formatiepoging wil ondernemen. Dat was meteen waar CD&V op zat te wachten: dat N-VA ten volle de kans krijgt om zelf te bewijzen dat ze een regering wil maken.
Het offensief van Geens: Daarop trok Koen Geens (CD&V), de federale onderhandelaar van de christendemocraten naar de studio’s van Radio 1.
- Geens zette meteen Open Vld stevig onder druk: ‘Niet te begrijpen dat men meneer De Wever niet de kans geeft. Hij wou al informateur worden, samen met meneer Magnette. Maar Magnette wilde dat alleen doen (…) Tot twee keer toe was De Wever bereid om informateur te worden. Ik denk dat De Wever oprecht is.’
- Onmiddellijk kwam ook de stabiliteit van paars-groen ter sprake, plus nog belangrijker misschien, de legitimiteit: ‘Ze hebben 76 zetels, maar komen 400.000 stemmen te kort. Want de oppositie heeft in zo’n coalitie liefst 400.000 stemmen meer gehaald.’
- Hij legde ook de vinger op de wonde over het lek van het geheime paars-groen overleg van afgelopen weekend: ‘Men speelt met vuur door dit publiek te maken. Ik begrijp niet goed wie dat lekt: dat is een slecht teken. De liefde zit niet goed in die groep.’
- En ook over ethische thema’s was hij scherp. ‘Als de communisten met Marco Van Hees roepen “nu begint de revolutie”, dan lopen de liberalen die achterna?’ Hij wees er ook op dat in de nota van Magnette staat ‘dat de coalitie een voorloper op ethische thema’s moet zijn’, ondanks aandringen van CD&V om dat eruit te halen.
- Een duidelijke vraag naar Open Vld kwam op tafel: ‘Hoe kan je in een Vlaamse regering zitten die op budgettaire orthodoxie is gestoeld, terwijl je federaal compleet andere zaken gaat doen?’
De grote vraag? Hoe verzoenbaar zijn de standpunten van PS en de liberalen? Heeft paars-groen een kans? En waarom is CD&V daarbij belangrijk?
- PS heeft een duidelijk politiek doel: de communisten van PTB/PVDA stoppen in Wallonië en Brussel. Dat doe je met een uitgesproken linkse agenda, vol met sociale maatregelen. Maar wie betaalt die rekening? In geen enkele nota, ook de laatste niet, is sprake van een budgettair kader. Nochtans lijken de sociale maatregelen goed voor 5 miljard euro extra uitgaven, naast een put van 11 miljard die er al is.
- De liberalen, die mee de Zweedse regering van Michel I uittekenden en uitvoerden, willen niet weten van het terugschroeven van sociaal-economische hervormingen. ‘Zweedse trofeeën’ nu opnieuw opgeven, dat lijkt ondenkbaar, zowel voor Open Vld als MR. Komt daarbij dat de liberalen gruwen van nieuwe belastingen. Maar Magnette heeft al aangegeven dat hij 1/3 nieuwe belastingen, 1/3 besparingen en 1/3 andere maatregelen wil nemen om het tekort van zo’n 16 miljard dicht te rijden.
- CD&V had met Magnette vrijdag nog een gesprek, maar was op de geheime paars-groene meeting niet uitgenodigd. Maar zeker sociaal-economisch zijn ze ook verdedigers van de Zweedse erfenis. En evengoed dringen ze aan op een redelijk budgettair kader. Inhoudelijk zijn het dus belangrijke bondgenoten van Open Vld en MR. Geens herhaalde nog eens dat er over fiscaliteit en het budget nog niets op tafel is gekomen.
Om rekening mee te houden? Een coalitie van 76 zetels op 150 blijft ongelofelijk krap. Dan moet de meerderheid altijd aanwezig zijn, niet één iemand kan ziek vallen. Dat is haast onwerkbaar. Wat kan wel?
- Aanvullen met cdH of DéFI, die ‘gedoogsteun’ geven: beide partijtjes zaten niet op het geheim overleg, en willen niet mee in de regering. Zo’n steun kan dus, maar dat maakt je ook wel bijzonder afhankelijk van een heel kleine speler.
- Aanvullen met CD&V. De redenering bij een aantal paars-groene onderhandelaars is ‘dat eens CD&V ziet dat de trein vertrekt, ze uit machtsreflex wel mee aan boord zullen springen’. Een grote gok, want alles wijst erop dat Geens niet van plan is dat te doen.
The big picture? Een snelle start van paars-groen wordt nu toch echt moeilijk. Want:
- N-VA wil dus wel degelijk nog meedoen. Een aanbod van Bart De Wever zoals dat van gisteren legt moeilijk naast u neer.
- CD&V wil dat de N-VA meedoet. De dreiging van Geens lijkt na z’n radio-interview toch zeer duidelijk: Paars-groen moet niet rekenen op de steun van CD&V.
- MR dringt met George-Louis Bouchez al veel langer aan op N-VA mee in bad. Het lijkt onwaarschijnlijk dat de nieuwe, jonge voorzitter zich nu al in de paars-groene logica laat opsluiten.
De essentie: Soms is politiek ook doorduwen op één pad. Gaat Open Vld full force door op paars-groen, en krijgt ze MR ook mee, dan is Magnette zijn opdracht gelukt en kan er een regering gevormd worden. Anders is het terug naar af, en moet De Wever aan zet komen.