Key takeaways

• Oekraïne stopt na 1 januari met gasleveringen via zijn grondgebied.
• Het Russische Gazprom zal jaarlijks ongeveer 5 miljard dollar verliezen aan Europese gasverkopen via Oekraïne.
• Het stopzetten van de leveringen zal vooral gevolgen hebben voor Moldavië en Slowakije, terwijl Hongarije gas blijft importeren via de TurkStream pijplijn.

Gazprom heeft een vermindering aangekondigd van de gasleveringen aan Europa via Oekraïne voor dinsdag, de laatste dag voordat een vijfjarige doorvoerovereenkomst afloopt. Deze vermindering brengt het volume terug tot 37,2 miljoen kubieke meter, vergeleken met 42,4 miljoen kubieke meter op maandag. Vanaf 1 januari zullen de gasstromen naar verwachting volledig worden stopgezet vanwege de beëindiging van de overeenkomst.

De gevolgen voor Europa

Deze ontwikkeling betekent een aanzienlijke verzwakking van de voormalige Russische dominantie op de Europese gasmarkt, die in de loop van de aanhoudende oorlog bijna is ontmanteld. Oekraïne weigerde te onderhandelen over een nieuwe overeenkomst vanwege het conflict.

Betrokkenheid van Moldavië en Slowakije

Het stopzetten van de bevoorrading via Oekraïne zal een onevenredig grote impact hebben op Moldavië, een voormalige Sovjetrepubliek. Van de EU-landen zal Slowakije naar verwachting het meest getroffen worden. Hongarije zal echter Russisch gas blijven ontvangen via de TurkStream pijpleiding door de Zwarte Zee, hoewel het land er de voorkeur aan had gegeven om ook de Oekraïense route te blijven gebruiken.

Financiële gevolgen

Aan deze overgang hangt een prijskaartje: Oekraïne ziet af van ongeveer 800 miljoen dollar per jaar aan doorvoerrechten van Rusland, terwijl Gazprom bijna 5 miljard dollar aan Europese gasverkopen via Oekraïne dreigt mis te lopen.

Russische teruggang op de Europese gasmarkt

Rusland en de Sovjet-Unie hebben decennia lang een aanzienlijk aandeel van de Europese gasmarkt opgebouwd, met een piek van 35 procent. De oorlog in Oekraïne heeft deze markt echter effectief vernietigd voor Gazprom, de Russische gasgigant die in handen is van de staat. Het bedrijf leed voor het eerst sinds 1999 een jaarlijks verlies van 7 miljard dollar in 2023.

Nieuwe spelers winnen aan belang

Na de invasie van Oekraïne in 2022, die de EU ertoe aanzette minder afhankelijk te worden van Russisch gas, zijn rivalen als Noorwegen, de Verenigde Staten en Qatar op de voorgrond getreden.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!