Er gaan stemmen op om Rusland uit te sluiten van OPEC+, omdat het land zijn doelstellingen niet haalt en zijn olie onder een westers embargo valt. Maar door de steun van Saoedi-Arabië voor Rusland zal dat niet gebeuren. Anderzijds is Rusland uit het quotasysteem halen niet onmogelijk. Wat zou dat betekenen?

Is het eigenlijk wel mogelijk om Rusland uit de OPEC+ – de groep van tien bondgenoten van de Organisatie van de Olie-exporterende Landen – te stoten? Voorlopig lijkt het van niet. Saoedi-Arabië, een invloedrijk lid van het kartel, is gebrand op de aanwezigheid van Moskou.

Sommige landen zouden Rusland echter een vrijstelling van de productiequota van de organisatie willen geven, meldt Bloomberg. Elke maand bepaalt de organisatie het aantal vaten olie dat op de markt komt. Rusland, de op twee na grootste olieproducent ter wereld, is het doelwit van vele sancties, zoals het progressief embargo waartoe de Europese Unie maandagavond heeft besloten. Het wordt al geboycot, zijn productie daalt en dreigt sowieso onder de opgelegde quota te komen.

Door Rusland uit het maandelijkse systeem van leveringsquota te halen, zou het de andere OPEC+-leden, vooral de Saoedi’s en de Verenigde Arabische Emiraten, ruimte kunnen geven om meer te pompen om de stijgende olieprijzen, die deze week de 120 dollar per vat bereikten, in te dammen.

Een welkomstgeschenk bij het bezoek van Biden?

Het wordt ook geopperd op een moment dat de Amerikaanse president Joe Biden een bezoek aan Riyad overweegt om de beroerde diplomatieke betrekkingen te herstellen. Zou het uitsluiten van Rusland van de quotaregeling kunnen dienen om de stemming te verlichten?

“Ik denk dat er een goede kans is (op een breuk)”, denkt Stephen Innes, managing partner bij SPI Asset Management. Hij denkt dat beide partijen goodwill willen creëren, en dat de Saoedi’s daarom zouden toestaan om Rusland uit het quotasysteem te halen.

Helima Croft, strateeg bij RBC Capital Markets, gelooft dat Riyad en Washington op zoek zijn naar een nieuwe deal. Zij oppert dat, indien Rusland de facto uit het systeem wordt gezet, Saoedi-Arabië weer meer vaten op de markt zou kunnen brengen, maar waarschijnlijk andere tegenprestaties zal eisen. Een voorwaarde zou kunnen zijn dat de besprekingen over het opheffen van de sancties tegen Teheran worden stopgezet. Iran staat niet op goede voet met Saoedi-Arabië en andere Golfstaten.

Hoge prijzen

Om te begrijpen wat er werkelijk speelt, zoomen we best even uit van de Rusland-kwestie. Door de pandemie heeft de OPEC het aanbod sterk verminderd, omdat het de vraag flink overtrof. De prijzen daalden dramatisch. Na de pandemie werd de economische activiteit hervat, maar de hoeveelheid olie die van de markt was gehaald, kwam niet terug. Elke maand voegt de OPEC 400.000 vaten per dag aan de productie toe (en 432.000 in mei en juni van dit jaar). Als gevolg daarvan is het aanbod kleiner dan de vraag, en stijgen de prijzen. Deze quota zijn dus mee verantwoordelijk voor de inflatie die wij nu meemaken.

De hoge prijzen komen de OPEC wel goed uit. Sinds het herstel na de coronacrisis dringen verschillende landen, zoals de Verenigde Staten, er bij de OPEC op aan meer olie op de markt te brengen, om de prijsstijging tot bedaren te brengen. Maar de OPEC heeft dit genegeerd en is, maand na maand, doorgegaan met haar regelmatige, zuinige verhogingen. Ook de oorlog, en de verschillende tegen Rusland ingestelde embargo’s, hebben de organisatie niet doen reageren.

Zij speelt in feite met vuur: enerzijds vullen hoge prijzen de schatkist van de OPEC-staten (de oliemaatschappijen zijn vaak in handen van de staat), maar anderzijds kunnen te hoge tarieven de vraag plotseling afremmen. Hoge prijzen over een te lange periode kunnen daarnaast leiden tot een snellere energietransitie, wat de OPEC ook niet ten goede zou komen.

Geen wonder

Rusland van de quota uitsluiten, zou echter geen prijzen-verlagend wonder opleveren. Weliswaar zal het Russische aandeel in de totale quota vervangen worden door Saoedische, Qatarese, Emirati- of andere aandelen, en zal het beschikbare aanbod op de markt toenemen. Maar de totale quota zullen waarschijnlijk niet verhoogd worden in vergelijking met de voorgaande maanden. De druk zou verlicht worden, maar niet helemaal weggenomen. Volgens verschillende deskundigen is een daling tot onder de 100 dollar per vat in dit scenario zelfs uitgesloten.

Aanstaande donderdag komen de OPEC+-leden bijeen.

(lb/ns)