Europa raakt nog niet uit benoemingen voor de topjobs

De benoemingen van een aantal Europese jobs kunnen uiteindelijk toch nog niet worden afgeklopt. Maandagavond tijdens een informeel etentje in Brussel bleek het water nog te diep. Vooral de benoeming van de voorzitter van de Europese Raad zorgt voor wat wrevel.

In het nieuws: Europa is het nog niet eens, volgende week donderdag volgt een nieuwe poging.

Tijdens het informele diner met de 27 regeringsleiders van de Europese Unie werden de topjobs voorgelegd. Hoewel er consensus lijkt te zijn over de drie belangrijkste posten, zijn er toch wat onopgeloste details.
- De christendemocratische Ursula von der Leyen mag zo goed als zeker zichzelf opvolgen als Europees Commissievoorzitter.
- Ook de sociaaldemocraat António Costa mag vermoedelijk Charles Michel opvolgen als voorzitter voor de Europese Raad.
- En de Estse premier Kaja Kallas wordt allicht de Hoge Buitenlandvertegenwoordiger, zeg maar de minister van Buitenlandse Zaken. Dat is dan weer een post die de liberale fractie claimt.
Vooral de benoeming van Costa ligt moeilijk. Als oud-premier van Portugal is hij verwikkeld in een omkopingsschandaal, voorlopig als getuige. Pools premier Donald Tusk liet voor het overleg al weten dat hij eerst opheldering wil over de juridische kant van de zaak.
Ook de termijn die Costa beoogt, is nog niet afgesproken. De voorzittersjob heeft normaal een ambtstermijn van 2,5 jaar, met een mogelijke verlenging van nog eens 2,5 jaar. Onder de sociaaldemocraten is te horen dat ze Costa willen voordragen voor de volledige 5 jaar. Dat is niet naar de zin van de christendemocratische EVP-fractie, die de grootste werd bij de Europese verkiezingen. Zij willen na 2,5 jaar een wissel van de macht. Als winnaar van de verkiezingen claimt de partij de 2,5 jaar na Costa’s eerste termijn.
- Het diner en de gesprekken werden daarop voorlopig geschorst. Er komt nu eerst overleg tussen de leiders van de EVP en de sociaaldemocraten.
De benoeming van Kallas lijkt zekerder, maar dat wil niet zeggen dat er geen kritische bedenkingen waren. Als Ests premier hamerde ze erg op meer middelen voor Oekraïne. De zuidelijke EU-landen, waaronder Spanje, vragen zich af of Kallas niet teveel focust op de oostgrens van de EU. Zij willen dat de Buitenlandvertegenwoordiger straks ook genoeg aandacht heeft voor Latijns-Amerika, waar ze economische banden mee onderhouden.

Toch optimisme

Om te volgen: De Europese leiders zelf bleven optimistisch en hopen er snel uit te raken.

De huidige voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, leidde de vergadering. Ondanks dat die uiteindelijk op niets uitdraaide, bleef hij positief: “Het was een goed gesprek. Het gaat in de goede richting”. Mark Rutte, nog altijd de ontslagnemend premier van Nederland, was positief bij aanvang: “Ik merk in al mijn contacten dat er in toenemende mate consensus lijkt te ontstaan over de kandidaten”.
- Binnenskamers is echter te horen dat Michel zich niet constructief zou hebben opgesteld. “In plaats van een deal te vinden, haalde hij er steeds andere dingen bij”, zegt een EU-bron tegenover Politico.
Michel hoopt dat de knoop snel ontward wordt. “Het is onze collectieve plicht om een beslissing te nemen voor het einde van juni”, zo zei hij. Die noodzaak klonk ook bij andere leiders. We zitten midden in een oorlog”, zo sprak Deens premier Mette Frederiksen, “dus een akkoord moet er zo snel mogelijk komen”. Duits bondskanselier Olaf Scholz had het dan weer over “moeilijke tijden” waar we volgens hem in leven. “Dan is het van belang te weten hoe het verder gaat met Europa”.
De EU-leiders komen weer bijeen volgende week vrijdag en donderdag, en ondernemen een nieuwe poging. Als de benoemingen goedgekeurd worden door de 27, volgt er nog een stemming door het Europees parlement. Die moet de voorgedragen posities goedkeuren met een gewone meerderheid.

Meloni geïrriteerd

Opgemerkt: De rechtse Italiaanse premier Giorgia Meloni roert zich.

De rechtse Europese Conservatieven en Hervormers-fractie (ECH), waartoe Meloni’s partij Fratelli d’Italia behoort, zit dus niet in de race voor een van de drie jobs. Ondanks dat de ECH veel stemmen achter zich kreeg en met 76 zetels bijna even groot is als de 80 zetels van de liberale fractie, werken zowel de sociaaldemocraten als de liberalen er liever niet mee samen.
Meloni toonde zich zichtbaar geïrriteerd toen ze merkte dat de andere drie fracties onderling al afspraken hadden gemaakt. Volgens Rutte kan de winst voor ECH niet genegeerd worden, dus zal dat vermoedelijk worden gecompenseerd. De kans is daarbij groot dat von der Leyen toezegt om Italië een belangrijke Eurocommissaris-post toe te kennen binnen haar commissie.
Ook de stemming in het Europees Parlement belooft nog spannend te worden. De drie traditionele fracties mogen dan wel de jobs onder elkaar verdeeld hebben, de kans is klein dat alle leden van die partijen voor de herbenoeming van von der Leyen stemmen. Zij probeert aansluiting te vinden bij Meloni en haar fractie, wat haar niet in dank wordt afgenomen door de sociaaldemocraten als de liberalen.