Key takeaways

• De herschikking van de langetermijnbegroting van de EU is bedoeld om in te spelen op veranderende behoeften en uitdagingen.
• De terugbetaling van het COVID-19 herstelfonds zou een aanzienlijk deel van de begroting kunnen opslokken. Daardoor komen de ambitieuze projecten in gevaar.
• Het “hervorming voor geld”-model koppelt de financiering aan specifieke hervormingen, waardoor er bezorgdheid ontstaat over de regionale autonomie.

De Europese Unie (EU) bevindt zich op een kritiek punt nu ze zich voorbereidt op de herziening van haar langetermijnbegroting, die in 2028 van start gaat. Het huidige Meerjarig Financieel Kader (MFK), dat ontworpen is voor stabiele periodes, is niet langer toereikend om aan de voortdurend veranderende behoeften en uitdagingen van de EU te voldoen.

Een van de belangrijkste discussies betreft de totale omvang van de begroting. De terugbetaling van het COVID-19 Herstelfonds zal een aanzienlijk deel opslokken, waardoor ambitieuze projecten in het gedrang kunnen komen. Terwijl sommige landen voorstander zijn van een verdubbeling van het MFK, blijven anderen aarzelen en benadrukken dat de nationale begrotingen in evenwicht moeten zijn met de EU-prioriteiten. Het onderzoeken van nieuwe inkomstenbronnen, zoals een EU-brede koolstofbelasting, is een mogelijke oplossing, maar stuit op politieke obstakels.

Structurele veranderingen en prioriteiten

Cohesiefinanciering, traditioneel bedoeld om regionale verschillen te overbruggen, staat op het punt een belangrijke transformatie te ondergaan. De Commissie wil een “hervorming voor geld”-model invoeren, waarbij financiering aan specifieke hervormingen wordt gekoppeld en de besluitvorming mogelijk wordt gecentraliseerd. Deze ontwikkeling geeft aanleiding tot bezorgdheid over de regionale autonomie en de verwatering van de hoofddoelstelling van cohesie.

Tegelijkertijd wil de Commissie de cohesiefondsen heroriënteren naar defensie en strategische technologieën zoals AI en biotechnologie. Hoewel het belangrijk is om EU-brede prioriteiten te bevorderen, dreigt dit de traditionele aandacht af te leiden van regionale ontwikkeling en ongelijkheden te verergeren.

Grote verlagingen van landbouwsubsidies op komst

Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), een andere belangrijke begrotingscomponent, is het onderwerp van oproepen tot hervorming en vermindering. Machtige landbouwlobby’s verzetten zich tegen het samenvoegen van het GLB met andere financieringsstromen of tegen het accepteren van bezuinigingen. Desondanks voorspellen insiders een aanzienlijke verlaging van de subsidies, wat een sterke reactie zal uitlokken van landen die sterk afhankelijk zijn van landbouwsubsidies.

Het door Ursula von der Leyen voorgestelde Europees Fonds voor Concurrentievermogen wil de financiering van innovatie stroomlijnen door meerdere begrotingslijnen in één flexibele pot te consolideren. Hoewel het Horizon-onderzoeksprogramma een aparte entiteit blijft, geeft deze aanpak aanleiding tot bezorgdheid over de prioriteit die gegeven wordt aan politieke doelstellingen op korte termijn boven onderzoek van onderop op lange termijn.

Debat over flexibiliteit voor de Europese Commissie

Het debat strekt zich uit tot de mate van flexibiliteit die aan de Commissie wordt verleend. De visie van Von der Leyen omvat minder vooraf toegewezen middelen en een mogelijk kortere begrotingscyclus, met het oog op een grotere flexibiliteit. Landen zouden dit echter als machtsgreep kunnen zien, terwijl onderzoekers vrezen dat onvoorspelbare financiering langetermijnprojecten in gevaar kan brengen.

Uiteindelijk staat de EU voor een delicate evenwichtsoefening: haar begroting stroomlijnen en er tegelijkertijd voor zorgen dat ze effectief reageert op opkomende uitdagingen zoals defensie en concurrentievermogen. Dit proces zal ongetwijfeld gekenmerkt worden door politieke spanningen en er zal zorgvuldig onderhandeld moeten worden om tot een duurzaam resultaat te komen dat eerlijk is voor alle lidstaten.