"Erger dan onkruid": krantencontract ligt alweer op de regeringstafel, alweer willen uitgevers extra geld, alweer kijkt iedereen naar Bpost, en alweer is het links tegen Open Vld

Alles komt terug. Zeker als het over het krantencontract gaat, dat vandaag weer op de regeringstafel ligt. Zelfs in de laatste maanden van Vivaldi proberen de grote uitgevers en de christelijke zuil alles uit de kast te halen, om alsnog de deal te wijzigen in hun voordeel. De druk en lobbying komt van overal: de Franstalige uitgevers bewerken PS, Ecolo en MR en dreigen met ‘ondergang’, de Vlaamse uitgevers schermen met tientallen banen schrappen, Kerk & Leven gaat via cd&v. Allen wijzen ze naar Bpost, die “absurde prijzen” zou hanteren, nu de subsidies vanaf juli wegvallen. Bij het postbedrijf zelf klinkt het fijntjes “dat bij harde onderhandelingen vaak de waarheid sneuvelt”. Hoe dan ook: de linkerkant van Vivaldi wil graag dat er extra geld komt voor de uitgevers, bij Open Vld zijn ze enkel bereid te praten over verschuivingen binnen de enveloppe van 98,3 miljoen euro nu al voorziene steun. Mogelijk krijgen de (Franstalige) kranten meer, en verliezen de magazines en vooral Kerk & Leven nog een deel van de koek.

In het nieuws: Alweer gebikkel over extra belastinggeld voor de uitgevers en vzw’s die profiteerden van het krantencontract.

De details: De onderhandelingen tussen Bpost en de krantenuitgevers lopen bijzonder moeizaam: het postbedrijf wil fors meer geld om kranten te bussen. Vervolgens klagen de uitgevers, en dreigen ze met een sociaal bloedbad. Binnen de regering is er dus forse druk van onder meer PS en Ecolo om toch maar weer extra geld te voorzien.

“Dit dossier? Erger van onkruid”, zo klinkt vanmorgen binnen het kernkabinet van Vivaldi. Want alweer moeten de zeven vicepremiers en de eerste ministers zich opmaken voor een rondje ‘krantencontract’. Daarover werden al eindeloos veel boksrondes uitgevochten, met als uniek ‘hoogtepunt’ de begrotingsnacht van oktober 2022.
En kijk: nog steeds is de bokskamp niet afgelopen, vandaag dus opnieuw een aflevering. Nochtans leek alles erop, toen finaal eind 2023 niet overheidsbedrijf Bpost, maar de kleine speler PPP de overheidsaanbesteding van 125 miljoen euro per jaar voor het krantencontract won. De oplossing van Vivaldi, omdat ‘de verkeerde’ won? Het contract schrappen, met een nieuwe uitdoofperiode bij Bpost, die nog zes maanden gesubsidieerd kranten goedkoop mocht blijven bussen aan 75 miljoen euro voor 6 maanden.
In ruil voor hun ‘verlies’ kregen de krantenuitgevers en vzw’s van de zuilen, met onder andere de vakbonden, mutualiteiten en ook Kerk & Leven, de belofte dat er fiscale compensaties gingen komen, die behoorlijk fors oplopen. Zo is voor dit jaar al 15,41 miljoen euro voorzien, voor volgend jaar is dat 36,12 miljoen en in 2026 is er 46,76 miljoen voorzien. Daarna stopt de steun definitief.
Alleen, al maanden is het bijzonder onrustig. Want de ‘verliezers”, grote mediagroepen als DPG Media, Mediahuis en Roularta aan Vlaamse kant, en Rossel en IPM aan Franstalige kant, klagen sindsdien steen en been, zo meldt Het Nieuwsblad. “De deuren van bepaalde kabinetten van vicepremiers zijn letterlijk platgelopen”, zo bevestigt men in regeringskringen.
In realiteit blijkt immers dat Bpost nu veel forsere prijzen wil aanrekenen voor die distributie, “tot drie keer de vorige prijs”, zo is bij de uitgevers te horen. En dat kleinere spelers PPP en ook Proximy wel in theorie konden meebieden op de openbare aanbesteding van het krantencontract, en die zelfs konden winnen, in praktijk toch niet zo snel de markt kunnen en willen overnemen aan lagere prijzen.
Bij Bpost wil men officieel geen commentaar kwijt, maar wijst men die claim van “prijzen die tot driemaal zo hoog zijn”, toch wel van de hand. “Bij harde onderhandelingen sneuvelt vaak de waarheid als eerste.”
Vanuit Rossel en IPM kwamen letterlijk al noodkreten: zij lieten de Franstalige regeringspartijen weten dat “omvallen” een mogelijkheid is, als de overheid niets doet. Bij de Vlaamse uitgeverijen loopt het zo’n vaart niet “maar die maken gretig misbruik van de Franstalige paniek, om ook hun slag te kunnen slaan”, zo merkt men binnen het kernkabinet op.

Waarom dit ertoe doet: De liberalen dachten echt “de draak de nek te hebben omgewrongen”. De vraag is of het dossier nu nog tot een volgend kabinet geraakt, of niet.

De euforie onder de liberalen was bij de finale deal van Vivaldi over het krantencontract in december vorig jaar groot. Eindelijk, na jaren strijd, was men af van dat krantencontract, “de draak”. Dat kostte nog altijd 125 miljoen euro per jaar, een gigantische som in budgettaire moeilijke jaren.
Toen werd afgeklokt op een kost van nog één keer 75 miljoen euro voor Bpost, eenmalig voor zes maanden, én bijna 100 miljoen euro aan die fiscale cadeaus voor de uitgevers en vzw’s tot 2026, als ‘compensatie’ voor het wegnemen van het contract.
Alleen werd die deal de afgelopen maanden systematisch in vraag gesteld. Ecolo legde al meermaals het idee op tafel om de overgangsperiode bij Bpost nog eens met zes maanden te verlengen. Maar dat zagen alle anderen niet zitten, niet in het minst omdat het dan in lopende zaken zou terechtkomen, en zo ad infinito zou kunnen verlengd worden. “Men wil het op één of andere manier toch in leven houden, dat krantencontract”, zo duidt men bij een vicepremier.
Daarnaast is er nu de vraag van de uitgevers, vooral de Franstalige, om toch maar de steun nog op te trekken. PS en Ecolo willen daarvoor fors meer geld uittrekken en ze schermen onder meer met het feit dat de regeling van de ‘witte zones’, de dunbevolkte gebieden waar krantenbedeling duur is, niet goed werkt.
Bij de liberalen geven ze toe dat dat “kan herzien worden”, maar dan wel “binnen de huidige budgettaire enveloppe”. Lees: die 100 miljoen is en blijft het maximum wat men nog wil geven.
Daarbij wijst men erop bij de liberalen dat er nog wel behoorlijk wat geld naar de vzw’s van de zuilen gaat: er is 16 miljoen per jaar voorzien om onder meer het bussen van Kerk & Leven en Visie te compenseren. “Dat kan verschuiven”, zo klinkt het. Al krijgen ze daar vast cd&v-vicepremier Vincent Van Peteghem tegen zich, die altijd fel de belangen van de christelijke zuil in dit dossier behartigde.
Plus, er zijn de magazines, die niet een extra vroege ronde nodig hebben, maar met een veel latere ronde op de dag van Bpost meekunnen. “Ook zij kunnen inleveren”, zo kijkt men onder meer naar Roularta, dat veel meer magazines uitgeeft dan kranten.
“Wij staan voorlopig redelijk geïsoleerd tegen rood en groen”, geeft men bij Open Vld toe. Daar “wil men wel praten”, maar enkel over “verschuivingen binnen het budget”. “Elk scenario moet ook rekening houden met de verschillen in noodzaak tot steun per regio. Het mag geen loutere nieuwe subsidie zijn voor Bpost. En die laatsten mogen ook nog een inspanning doen”, zo klinkt het fijntjes.
Overigens is het haast een zekerheid dat bij de volgende regeringsvorming zeker de Franstalige partijen nieuwe steun of een nieuw soort krantencontract op tafel gaan leggen.

Onvermijdelijk: Het bijzonder hoge aantal langdurig zieken wordt een grote strijd voor de volgende regering.

Paul Magnette (PS) stal deze week de show op het RTBF-debat door de PVDA’ers “des couillons” te noemen. Dat vertaalden we gisteren wat te snel als “idioten”, maar in Franstalig België is het toch te vertalen als “lafaards”, wat Magnette ook bedoelde, zo liet men verstaan.
Maar het was een andere uitspraak die meer ten gronde aandacht verdient: “De explosieve groei van langdurig zieken is een ernstig probleem. Er zijn mensen die misbruik maken van het systeem, maar dat is een hele kleine minderheid. Maak er dus geen amalgaam van. De meeste werklozen doen hun best om werk te vinden. Het is door de arbeidsomstandigheden te verbeteren, dat we die cijfers gaan verbeteren”, zo stelde Magnette.
Uitgerekend gisteren kwam ook de Hoge Raad voor de Werkgelegenheid (HRW) op de proppen met cijfers. En daarbij trekken ze hevig aan de alarmbel. Want liefst 7,2 procent van de Belgische beroepsbevolking, de 20- tot 64-jarigen, zit thuis met een ziekte of handicap. Bijna een half miljoen mensen.
Daarmee staat België op nummer één in Europa. En bijzonder pijnlijk: in een zeer vergelijkbaar land als Luxemburg, is de situatie helemaal anders: daar zijn de cijfers maar de helft van in België.
De evolutie is niet nieuw: sinds de jaren 2000 is het aantal langdurig zieken systematisch gestegen, van 200.000 naar een half miljoen mensen, terwijl de pensioenleeftijd is gestegen en allerlei andere regimes zoals brugpensioen en tijdskrediet zijn ingekort of beknot.
Tegelijk vergrijsde de arbeidsmarkt, wat uiteraard een effect had. Plus: de vervrouwelijking van de arbeidsmarkt speelt ook een rol. Vrouwen zijn vaker slachtoffer van langdurig ziekteverlof. Wanneer volgend jaar de wettelijke pensioenleeftijd omhoog gaat, verwacht men dus opnieuw een stijging.
Het vaakst blijven Belgen thuis vanwege geestelijke gezondheidsproblemen, wat goed is voor 37 procent van alle langdurig zieken. 32 procent blijft thuis door spierziekten of problemen met de botten.
Binnen Vivaldi leidde de ‘strijd’ tegen langdurig zieken al tot heroïsche gevechten, waarbij de PS telkens op de rem ging staan en niet van agressieve controles of straffen wilde weten. Maar elke volgende regering die een werkzaamheidsgraad van 80 procent nastreeft, wat Vivaldi in 2020 ook aankondigde, zal hierop moeten werken, zo zeggen experten.
In de huidige legislatuur probeerde minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) dat ook: hij kondigde vorige zomer nog een nieuw strijdplan aan. De socialist wilde daarbij maximale druk bij de werkgevers gaan leggen. Want die zijn voor bedienden maar één maand verantwoordelijk voor het doorbetalen van loon, daarna gaat de kost naar de ziekenkas. Voor arbeiders is dat zelfs maar twee weken. In Nederland is het twee jaar op kosten van de werkgevers: het aantal langdurig zieken is bijgevolg veel lager.
Maar tegelijk aarzelde men om te werken aan de responsabilisering van de mutualiteiten zelf, die ook meer druk moeten zetten. En ook de controle van artsen mocht maar heel flauwtjes wat scherper gezet worden. Met als gevolg: de cijfers die België nu “koploper” in Europa maken.

Om te volgen: Het schandaal in het leger stopt niet bij een ontspoord doopritueel.

“Een opsporingsonderzoek naar illegale wapenhandel bij Defensie. Hier moet snel meer duidelijkheid over komen. Na de affaire van Jürgen Conings ging men dit strenger controleren. Heeft Ludivine Dedonder (PS) de afgelopen twee jaar wel voldoende actie ondernomen?”, zo vroeg Kamerlid Wouter Beke (cd&v) zich af.
Want wat gis t eren door Defensie en minister Dedonder zelf op een persconferentie werd afgedaan als een zaak van een ernstig misgegaan inwijdingsritueel, met “vernederingen, mishandelingen, slagen en verwondingen, chantage en bedreigingen”, blijkt toch veel meer te zijn. Maar daarover zei Dedonder geen woord.
In de loop van de dag, na haar persconferentie, lekte uit dat er ook een strafonderzoek loopt naar illegale wapenhandel en drugshandel. Het Laatste Nieuws kopt vandaag op de voorpagina ook dat militairen “munitie en wapenonderdelen verkochten aan de maffia”, leden van de Albanese en Tsjetsjeense georganiseerde misdaad.
In de Kamer, waar Dedonder aan de tand werd gevoeld, maakte ze er zich heel kort van af, door te stellen “dat andere feiten van strafrechtelijke inbreuk, het voorwerp van het onderzoek zijn”. Dat herhaalde ze vanmorgen bij de RTBF. “Het imago van Defensie moet niet worden aangetast”, zo stelde ze zich stoer op.
Maar ze kreeg behoorlijk de wind van voren in de Kamer, met onder meer defensiespecialist Georges Dallemagne (Les Engagés) die erop wees dat “het Parlement het recht heeft op informatie, die u ons duidelijk onthouden hebt”. Dedonder was al sinds vorig jaar op de hoogte van een onderzoek, en nam al langer maatregelen. “Waarom heeft u niet eerder gehandeld? U hebt zelf in 2022 een sensibiliseringscampagne opgestart, met een meldpunt?”, vroeg ook Annick Ponthier (Vlaams Belang).
“De top heeft signalen ontvangen, maar heeft er niets mee gedaan“, zo stelde Maria Vindevoghel (PVDA). Want, vervelend voor de minister: Defensie blijkt zelf al sinds 2021 op de hoogte van het feit dat er serieuze zaken misliepen. “Waarom is dit zo lang onder de radar kunnen blijven”, zo wilde Samuel Cogolati (Ecolo) weten. Dedonder antwoordde daarop allemaal niet, maar rolde zichtbaar met de ogen.

Ook gevolgd: Dedonder ontploft.

Die assertieve houding van Dedonder ging crescendo, toen de PS’ster in aanvaring kwam met MR-Kamerlid en defensieman Denis Ducarme en N-VA-Kamerlid Theo Francken.
Ducarme had eerder die dag in de pers al gretig verklaard “dat Dedonder niet gedaan had wat had moeten gebeuren”, en “dat er nu een schandalig imago van de Belgische militaire werd uitgedragen”. Francken was daar niet over tussengekomen, ook in de Kamer niet.
Maar tijdens een discussie over een nieuwe wet over reservisten gisteravond verloor Dedonder plots haar cool: “Ik ga niet antwoorden op Francken. Die weigert te debatteren, die wil gewoon voortdurend zijn venijn proberen rond te spuwen. En over meneer Ducarme? Ik zoek geen debat meer. Want u spuwt ook systematisch uw venijn. Ik heb genoeg van bruten. Ik ken geen enkele minister die al naar zulke betuttelende en paternalistische opmerkingen heeft moeten luisteren.”
Waarop Ducarme, die soms nogal theatraal uit de hoek kan komen, reageerde: “In 21 jaar in de Kamer heb ik nog nooit moeten ondergaan wat ik nu onderga. Het is perfect mogelijk om te stellen dat het imago van Defensie beschadigd is, zonder voor ‘venijn’ of ‘bruut’ te moeten worden weggezet.”
Francken had het over “een beschamende vertoning van zwakte” en ergerde zich ook aan het feit dat Dedonder de hele avond van het debat geen Nederlands had gesproken. “4 jaar minister van Defensie en nog altijd geen woord Nederlands spreken. Il faut le faire.”

Genoteerd: De wet op de kernuitstap blijft netjes overeind.

Ondanks een pak spanning in de coalitie over de kernuitstap, blijft de huidige wet, die nieuwe kerncentrales verbiedt, overeind. Dat bleek gisteren in de Kamer, waar de meerderheid, met uitzondering van stokebrand Marie-Christine Marghem (MR), netjes mee stemde met de voorstellen van minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen).
Die moest de wet op de kernuitstap, die van de eerste paarsgroene regering dateert, aanpassen, om Doel 4 en Tihange 3 te kunnen open houden.
Maar tegelijk wilden eigenlijk regeringspartijen MR, Open Vld, cd&v maar zelfs PS en Vooruit ook wel de wet zelf wijzigen, zodat ook andere centrales langer zouden kunnen open blijven, of men ook nieuwe centrales zou kunnen bouwen, zoals de kleine SMR-reactoren.
Daarvoor trok Vivaldi zelfs al 100 miljoen euro uit om die te onderzoeken, maar tegelijk blijft het wettelijk onmogelijk om ze te bouwen. Tegen die absurde situatie trok de oppositie van N-VA en Vlaams Belang al langer van leer, de N-VA kreeg zelfs een wisselmeerderheid op de been over een advies van de Raad van State over het wijzigen van de wet.
Maar zover komt het dus niet: iedereen stemde netjes mee met de hele kleine aanpassing, niet met een grotere aanpassing. Tegelijk gaat iedereen ervan uit dat dit een onderdeel wordt van de regeringsonderhandelingen voor de volgende ploeg.

Gevolgd: Geen Van Tigchelt in de Kamer, hij vloog naar Dubai. Het was aan premier De Croo om dan maar te debatteren over de gevangenissen.

Opvallend: een minister die zelf afreist naar het Midden-Oosten, om daar de uitlevering van een drugsbaron te regelen. Maar Paul Van Tigchelt (Open Vld), die immer de hemdsmouwen opstroopt (letterlijk, in de tv-studio’s ook) trok gisteren naar Dubai, om daar Nordin El Hajjioui, ook bekend als ‘Dikke Nordin van den Dam’ op te pikken.
Van Tigchelt legde het zelf uit, aan Radio 1: “We moeten het ijzer smeden als het heet is. Het is belangrijk om diplomatieke druk aan te houden op de Emiraten, die nu goed meewerken met ons”, zo stelde de minister. Want volgens hem is België nog een twintigtal drugshandelaars op het spoor, die zich schuilhouden in de Verenigde Arabische Emiraten. Die wil hij oppakken, en vooral hun vermogens wil hij in beslag laten nemen.
Meteen had Van Tigchelt zo een ander verhaal klaar, naast de hele saga rond de gevangenissen. Want daar vindt op dit moment opnieuw een 24-urenstaking plaats, nadat deze week gruwelijke mishandelingen van een gedetineerde in Antwerpen aan het licht kwamen.
In de Kamer pakte eerste minister De Croo dan maar de kritische vragen van de oppositie, gisteren. “Ik ben net als jullie geschokt door de feiten”, zo stelde die, om daarna toch het gevoerde beleid stevig te verdedigen. “De voorbije regeerperiode zijn er ook netto 611 nieuwe cipiers aangeworven en zijn er 1.200 plaatsen bijgekomen. Het overbevolkingsniveau is vandaag echter nog steeds 15 procent. Dat is te veel, maar 10 jaar geleden was dat niveau 24 procent.”
De premier wees ook op de nieuwe detentiehuizen, kleinschaligere opsluiting. “Er zijn budgetten beschikbaar voor 15 nieuwe detentiehuizen, met 720 plaatsen. Maar wij stoten daarbij echter heel vaak op lokaal verzet”, zo zei De Croo.
“Justitie kreeg onder deze regering extra geld, maar extra gevangeniscapaciteit was geen prioriteit. Onder de Zweedse regering hebben wij plannen gemaakt om te investeren en aan infrastructuur te bouwen. Haal die plannen uit de schuif. Bouw, bouw, bouw”, zo stelde Sophie De Wit (N-VA).
Marijke Dillen (Vlaams Belang) schoot op de afwezige Van Tigchelt: “Uw minister geeft blijk van een absoluut gebrek aan verantwoordelijkheidszin, gekoppeld aan, dat moet mij van het hart, een ongelooflijke arrogantie, zoals gisteren tentoongespreid in zijn tv-optreden waarin hij een misplaatste grap maakte over zijn ontslag, net op het ogenblik dat een gedetineerde voor zijn leven aan het vechten is.”
“Alleen al in de gevangenis van Antwerpen zitten 730 gedetineerden, voor 440 plaatsen. Er zijn 30 personeelsleden te kort in Antwerpen. Dit betekent dat het personeel amper eten en een douche kan bieden aan al die mensen, maar voor de rest niets. Hoeveel keren is België daarvoor al veroordeeld?”, sneerde Sophie Merckx (PVDA).
Vanuit de meerderheid kwam justitiespecialist Stefaan Van Hecke (Groen) De Croo opvallend ter hulp over de detentiehuizen. Daarbij keerde hij zich tot de oppositie: “In plaats van het ontslag van de minister te vragen, neem uw verantwoordelijkheden en stop het lokaal verzet. Ik richt me tot PVDA die zich verzet in Zelzate, Vlaams Belang die zich verzet in Ninove en N-VA die zich verzet in Meise.”
Overigens kondigde Van Tigchelt vanmorgen op Radio 1 ook aan dat hij nu extra capaciteit gaat creëren in de gevangenissen van Ieper en Haren, en “mensen zonder papieren versneld naar hun thuisland zal sturen”. Hoe dat laatste praktisch zal gaan, is onduidelijk. Ook wil hij sleutelen aan de aanpak van penitentiair verlof.

On the campaign trail (1): Jan Jambon mag zijn ‘Flanders Technology’-nostalgiebad nemen.

In het Wintercircus in Gent mocht Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) vanmorgen plechtig de “Flanders Technology & Innovation”-beurs aftrappen. De beurs is een paradepaardje van Jambon, die dat aankondigde in een bad van nostalgie: in de jaren 80 was er immers ook al zo’n soortgelijke beurs, toen ook in Gent, onder de Vlaamse regering van Gaston Geens (cd&v).
Naast de aftrap in Gent zijn er deze keer wel ook evenementen in Antwerpen, Kortrijk, Leuven en Hasselt. Het slotevenement is het Supernova-festival in het Antwerpse Sportpaleis, waar ook voormalig Amerikaans president Barack Obama komt spreken. Die is overigens al in Europa, gisteren sprak hij in Parijs, op de POwR Earth Summit, over het belang van de planeet beschermen, en ruimtereizen naar Mars.
“Toen was dat de derde Industriële revolutie, vandaag zijn we aan de vierde”, zo stelde Jambon op Radio 1. Hij wil vooral wat optimisme in de maatschappij pompen, en de angst voor technologische vernieuwing wegnemen. Tegelijk moet de beurs een uitstalraam zijn voor Vlaamse techbedrijven én moet ze jongeren warm maken om voor STEM-richtingen in het onderwijs te kiezen.
Maar tegelijk kan niemand eromheen dat het wel heel dicht tegen de verkiezingen is, dit tiendaagse festival, waarbij Jambon ‘Vlaanderen positief op de kaart mag zetten’.
Erg origineel is een Vlaamse minister-president met een bijhorend ‘innovatieplan’ ook niet: het hoort bij het Martelarenplein zoals een ‘relanceplan’ of ‘Marshallplan’ ook hoort bij een Waalse minister-president. Patrick Dewael (Open Vld) had ooit ‘Vlaanderen Kleurt’, Kris Peeters (cd&v) had ‘Vlaanderen in Actie’ en Geert Bourgeois (N-VA) had ‘Visie 2030’.

On the campaign trail (2): Ben Weyts (N-VA) zet Jambon helemaal in de schaduw door zijn broek te laten zakken.

Gewild of niet, het is niet Jambon, maar Weyts, die vandaag toch volop de aandacht pakt. Aanleiding is een optreden van de minister van Onderwijs in de middelbare school Sancta Maria in Leuven, dat gisteren eerst het lokale ROB-tv en daarna de nationale pers haalde.
Weyts gaf op die school acte de présence om ‘Bednet’ te promoten: dat is de organisatie die zieke kinderen vanop afstand onderwijs laat volgen. En die actie hield in dat ook andere leerlingen voor één keer in pyjama naar school mochten. De Vlaamse overheid steekt er elk jaar 2,5 miljoen in, in het lager vooral voor kankerpatiënten, in het middelbaar vooral voor jongeren met psychische aandoeningen.
“Hallo, wij zijn een beetje vermomd, incognito. Maar jullie zijn wel niet in pyjama?”, zo begroette Weyts de klas. Alleen… Weyts zelf was ook niet in pyjama maar slechts gekleed in t-shirt en een wit-blauw geblokte onderbroek. Dat leverde wat gênante scènes tussen de leerlingen op.
Aandacht verzekerd ondertussen wel voor Bednet, en vooral voor Weyts: op sociale media ging de video van de halfnaakte Weyts gretig rond, met de nodige scherpe commentaar. De vraag, die dan in verkiezingstijd geldt: no such thing as bad publicity? (cv)