De wereldwijde populatie insecten kent een sterke inkrimping. Nog voor het einde van deze eeuw dreigt het grootste deel van deze soorten te verdwijnen. Dat zegt een onderzoek van wetenschappers aan de University of Sydney en de China Academy of Agricultural Sciences, gebaseerd op een analyse van meer dan zeventig studies gedurende de voorbije decennia.

De onderzoekers ramen dat meer dan 60 procent een de insectensoorten inkrimpen. Bovendien zou een derde nog deze eeuw kunnen verdwijnen. De belangrijkste oorzaken van het probleem zijn aan menselijke activiteiten gelinkt.

Menselijke activiteit

De onderzoekers verwijzen daarbij naar het verlies van leefgebieden, de introductie van invasieve soorten, vervuiling door pesticiden en de klimaatverandering. “Tenzij de wereldbevolking zijn productiemethodes verandert, dreigen insecten over enkele decennia volledig te verdwijnen,” zegt onderzoeksleider Francisco Sánchez-Bayo, professor entomologie aan de University of Sydney.

De wereldwijde insectenpopulatie daalt met 2,5 procent per jaar. Dat is acht keer sneller dan bij zoogdieren, vogels en reptielen. “Dit kan catastrofale gevolgen hebben voor de ecosystemen van de planeet. Insecten zijn van cruciaal belang voor de wereldwijde voedselketen. Hun activiteit is vaak bepalend voor de gezondheid van natuurlijke ecosystemen en de landbouw.”

“Zonder bestuivers zoals bijen, mieren en vlinders zullen landbouwgewassen niet meer kunnen groeien,” verduidelijkt Sánchez-Bayo. “Insecten zijn ook cruciaal voor de voeding van veel vogels, vissen en zoogdieren, die op hun beurt een belangrijk deel van het menu van de mens vertegenwoordigen.”

“De dalende populaties insecten kunnen dan ook de voedselvoorziening van de wereld in het gedrang brengen. Tevens moet met andere ecologische effecten rekening worden gehouden.”

Wetenschappers waarschuwen al tientallen jaren voor de neerwaartse spiraal van de insectenpopulaties. De nieuwe studie suggereert dat er over honderd jaar geen insecten meer zouden zijn. “Dit is een alarmerende vaststelling,” zegt Sánchez-Bayo.

De inkrimping van de insectenpopulaties begon de voorbije eeuw. Tijdens de tweede helft van die eeuw liet het verval een sterke versnelling optekenen. Vooral vlinders en motten (Lepidoptera) zijn bedreigd. Dat geldt eveneens voor bijen en mieren (Hymenoptera) en mestkevers (Coleoptera). Ook libellen en andere watergebonden insecten lopen een groot risico op uitsterven.

Landbouw

De studie legt het grootste deel van de schuld bij de industriële landbouw. “Die activiteit veroorzaakte een gigantisch habitatverlies,” betogen de onderzoekers. “De mens verwijderde voor de landbouw massaal bomen en struiken. Dat leidde tot eenvormige, kale velden die met synthetische meststoffen en pesticiden werden behandeld.”

“Vooral de nieuwe klassen van insecticiden die de voorbije twintig jaar zijn geïntroduceerd – waaronder neonicotinoïden en fipronil – zijn bijzonder schadelijk. Deze producten worden immers routinematig gebruikt en blijven in het milieu aanwezig. Zij steriliseren de grond en doden alle larven. Die problemen laten zich zelfs in de nabijgelegen natuurgebieden voelen.”

Maar daarnaast is er ook de impact van invasieve soorten en dodelijke ziektes. Bovendien leidt de klimaatverandering tot hogere temperaturen, die op vele insectenpopulaties een verwoestende impact hebben.

“De wereld moet de manier waarop het voedsel produceert veranderen,” waarschuwt Sánchez-Bayo. Een klein aantal aanpasbare soorten bleek wel in aantal toe te nemen, maar lang niet genoeg om de zware verliezen te compenseren. “Er zijn altijd een aantal partijen die profiteren van het vacuüm dat overblijft na het verdwijnen van rivaliserende soorten,” besluit Sanchez-Bayo.