De informateurs hebben nog een vijftal dagen om het stokje door te geven. Eerder dan wie, is het de vraag met wat iedereen naar een volgende fase kan.

Wat gebeurt er precies? Informateurs Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez (MR) zijn nog steeds bezig met hun opdracht. Die is sinds een tiental dagen wel verengd: ze moeten trachten PS en N-VA samen te brengen. Dat lijkt heel langzaam in de goede richting op te schuiven.

In de wandelgangen: Opvallend is dat daarbij gefocust wordt op ‘wie’ in de volgende fase aan zet komt. Vandaag is het de beurt aan La Libre, om te schrijven wat al eerder deze week vermeld werd: dat de PS niet ‘neen’ zegt tegen Bart De Wever (N-VA) in een volgende fase.

De details: Toch is die vraag, ‘wie komt er straks aan zet’, misschien niet wat de betrokkenen op dit moment echt bezighoudt.

• Dat Coens en Bouchez willen stoppen, is ondertussen wel duidelijk. Beiden zijn nu meer dan één maand aan zet, en hopen hun opdracht ‘met succes’ af te ronden.
• Dat betekent dat iemand, of opnieuw een duo, in stelling wordt gebracht met een ‘upgrade‘ in de missie: preformateur of zelfs formateur. Op dat moment kunnen Coens en Bouchez duidelijk zegevieren.
• De PS spreekt van De Wever alleen aan zet brengen, vraag blijft met welke intenties. Onder meer binnen sp.a en CD&V was te horen dat een missie ‘om aan te tonen dat N-VA niet wil’, niets zal uithalen. Bij N-VA vindt men het ‘niet verstandig daar nu al mee bezig te zijn’.
• Want opvallend: de PS en N-VA zitten diep in de teksten, samen met de informateurs. En daarbij gaat het toch al erg in detail.
• ‘Dat is in wezen niet normaal: je zit eigenlijk nog maar in de informatiefase. Maar goed, je zwemt in een fuik, dat weet iedereen. Dan is het logisch dat de partijen daarbij gatekeeper spelen, die zeggen: waar stemmen wij hier allemaal mee in. Maar zo zit je snel aan heel detaillistische nota’s’, zo duidt een betrokkene.
• Die aanpak is ‘nieuw’ in de traditie van federale regeringsvorming: een informateur tast normaal gezien wat af, en geeft dan de fakkel door. Maar in de formatie van 2019-2020 paste ook Paul Magnette (PS) als informateur die techniek al eerder toe: via een nota vertrouwen bouwen en zo eigenlijk al aan een formatienota beginnen, voor de formatie bezig is.
• Ondertussen valt wel één ding op: inhoudelijk wordt er niets gelost over de gesprekken. Zowel bij N-VA als PS lekt niets over wat er op papier wordt gezet, enkel dat men ‘hard aan het werk is’. Die stilte is een teken dat het toch serieus wordt.
• ‘Het is niet bevorderlijk om schuwe dieren te storen als die proberen dichter bij elkaar te komen’, zo is de plastische uitleg van een onderhandelaar over de radiostilte rond de onderhandelingen.

Tussen de regels: Tussen droom en daad staan politieke wetten (N-VA en PS blijven elkaars ideologische tegenpolen) maar ook praktische bezwaren.

• De druk blijft toch bij de MR liggen, zoveel is duidelijk. Want zij moeten instemmen met het lossen van Open VLD.
• Daarover valt te noteren dat Georges-Louis Bouchez (MR) blijkbaar lang getwijfeld heeft of hij maandag al dan niet zou gaan naar Open VLD. Uiteindelijk ging hij toch, en kreeg hij een staande ovatie van het aanwezige publiek. Maar dat doet niets af aan het feit dat de combinatie die federaal op tafel ligt, geen plekje bevat voor Open VLD.
• ‘Rutten is ook op het allerlaatste nippertje maar naar de MR-receptie getrokken, om daar de liefde voor MR te gaan verklaren. Ze heeft er toen zelfs haar eigen receptie in Aarschot voor laten liggen. Dat was plots nodig om te onderstrepen dat het ‘één familie’ is. Veelzeggend’, zo merkt men bij een onderhandelaar schamper op.
• Hoe dan ook: de MR houdt een belangrijke sleutel in handen. Want naast de vraag over de liberale familie, is er het issue van een staatshervorming. PS en N-VA kunnen elkaar daarin vinden, de MR heeft er grote moeite mee.

Wat zijn dan de praktische bezwaren? Wel, er is het World Economic Forum in Zwitserland.

• ‘Ja, het is wat lastig dat de premier, Sophie Wilmès (MR), in Davos zit enkele dagen. Dan is er niemand echt aan de kant van de Franstalige liberalen om mee te onderhandelen. Want op een bepaald niveau kan je niet én met de informateur en de partijvoorzitter als één en dezelfde persoon spreken. Maar goed, dat duurt twee dagen’, zo is de uitleg van waarom het even trager gaat.
• Wilmès speelde de afgelopen weken al meermaals de rol van ‘waakhond‘, zeker over het institutionele. Zij komt uit de Vlaamse rand rond Brussel, waar ze in de faciliteitengemeente Sint-Genesius-Rode als Franstalige aan lokale politiek deed.
• Maar ook Bouchez heeft heftige ideeën op dat vlak. ‘Als we over een staatshervorming moeten spreken, dan moeten we het ook maar over de taalgrens hebben met de Vlamingen’, zo stelde hij vlak voor hij in december vorig jaar voorzitter werd van de MR.
• Bovendien verloor de MR niet alleen premier Charles Michel, toen die voorzitter van de Europese raad werd. Na z’n ervaren woordvoerder, neemt Michel nu ook Rudy Volders, de kabinetschef van de premier, mee naar Europa. Een aderlating voor premier Wilmès.
• Overigens is Wilmès niet de enige die in Davos zit: ook Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) is er aangekomen, na een bezoek aan Auschwitz. Die pakte op Radio 1 uit met diplomatieke contacten voor Vlaanderen in Davos: afspraken met de eerste minister van Estland, én de eerste minister van Quebec zowaar. Het toont meteen aan dat internationaal het diplomatieke zwaartepunt toch nog stevig overhelt naar het federale.
• ‘Uiteraard word je dan aangesproken op het feit dat België nog steeds geen regering heeft’, zo gaf Jambon toe over zijn internationale contacten. ‘Ik leg dan altijd uit dat we een complex land hebben en dat de kiezer de kaarten moeilijk gelegd heeft, maar we er altijd uit geraakt zijn in het verleden. En ja, dat het nu dringend tijd wordt.’

Om rekening mee te houden? Niemand gaat ervan uit dat PS en N-VA nu nog de stekker eruit trekken of op zoek gaan naar een zwarte piet. Het verklaart waarom er nu zo op teksten gewerkt wordt: wie ook in de volgende ronde aan zet moet komen, wil toch iets hebben om op terug te vallen. Dat is in het belang van N-VA, als ze aan zet komen, maar evengoed essentieel voor Bouchez en Coens, als ze willen kunnen zeggen dat zij hun werk ‘positief’ hebben afgerond.

Waarom dit van tel is: Zeker in Franstalig België is dit toch spectaculair. Daar stond de mindset al helemaal op ‘Vivaldi’ en moest enkel nog die ‘koppige’ CD&V overtuigd worden van het feit dat ze aan boord moesten komen van een paars-groene constructie.

• Opvallend dus: vandaag mag Eric Van Rompuy (CD&V) in Le Soir uitleggen waarom zijn partij ‘nooit’ in een regering met een Vlaamse minderheid zal stappen, en waarom ze in een ‘Vivaldi’-coalitie het zevende wiel aan de wagen zijn.
• Een beetje wat CD&V al weken zegt, maar nu mogen ze het dus eens onderstrepen, paginagroot in de krant. En Van Rompuy, die in Franstalig België wat aanzien geniet, is de geknipte man voor die job.
• Overigens komt vandaag ook het nieuws dat Emir Kir (ex-PS), de gevallen burgemeester van Sint-Joost-ten-Node, niet meer in beroep gaat tegen zijn uitzetting uit de partij. ‘Ik wil niet nog eens meemaken wat ik heb meegemaakt, en mijn naasten ook niet’, zo stelt hij.
• Kir reageerde voor het eerst op z’n exit uit de PS, bij RTL. De PS wrijft hem aan het cordon sanitaire te hebben doorbroken, door extreemrechtse Turkse politici te hebben ontvangen. Maar Kir spreekt over een ‘onmenselijke behandeling’ door de PS. Die voerden ‘een publiek proces, waar ik van uitgesloten was’, zo stelt Kir. ‘Ik moest zwijgen, maar anderen, socialisten, hebben me ondertussen afgemaakt in de pers.’
• Symbolisch is z’n uitzetting uit de PS wel: mathematisch kan paars-groen nu niet meer, er is geen meerderheid in de Kamer.

The big picture? Met deze coalitie-in-wording, de Rode Duivel, krijgt de PS wel wat ze al langer wilden: een regering waarin maar één liberale partij zit, geen twee.

• ‘De PS is over al hun eisen redelijk duidelijk. Maar over sommige toch nog wat duidelijker dan over andere. En één rode lijn is altijd geweest: wij gaan Zweeds niet depanneren’, zo stelt een onderhandelaar.
• ‘Dat valt ook wel ergens te verstaan, het moet iets ‘anders‘ zijn, een ander gevoel geven. Vandaar dat mét sp.a en zonder Open VLD wel kan werken’, zo duidt een ander.
• Maar hoe vast zitten N-VA, CD&V en sp.a dan aan elkaar geklikt? ‘Het is zeker niet zo dat dat aan Vlaamse kant al beklonken is, maar het spel ligt wel open. Zekerheden zijn er nog niet. We gaan wel naar een hoog detail van onderhandelingen voor een informatieronde, en dat is belangrijk.’

En nu? Het is wachten op hoe de vijf partijen straks landen: komen PS, N-VA, MR, sp.a en CD&V tot een tekst, waardoor ze naar een volgende fase kunnen? Of blijft het wantrouwen regeren, en eindigt de opdracht van Coens en Bouchez met een open einde, zonder echte conclusie? Na de recepties van MR, N-VA, PS en sp.a is zaterdag CD&V als allerlaatste van de key spelers aan de beurt. Afwachten of daar, dan in laatste rechte lijn naar het einde van de opdracht van Coens, nog een duidelijke boodschap komt.