De kans bestaat dat de Europese Centrale Bank (ECB) in september de pauzeknop zal indrukken. Dat betekent nog niet dat die van plan is het verstrakkende geldbeleid in de nabije toekomst te staken. ECB-voorzitter Christine Lagarde benadrukte onlangs dat er na een eventuele rentepauze nieuwe verhogingen kunnen volgen. Maar is de ECB niet aan het overdrijven?

In het nieuws: Wat gaat de ECB volgende maand doen?

• Fabio Panetta, directielid van de ECB, is er alvast van overtuigd dat de rente niet verder hoeft te stijgen om de inflatie terug te brengen naar 2 procent, de doelstelling van de monetaire instelling.
• Het directielid is één van de zogenaamde duiven binnen de monetaire instelling. Dat is een bijnaam voor centrale bankiers die vinden dat de ECB niet te hard aan de handrem mag trekken. Daardoor neemt het risico op een recessie toe.
• Tijdens haar laatste vergadering heeft de ECB de beleidsrente met 25 basispunten opgetrokken tot 3,75 procent, het hoogste niveau sinds de herfst van 2000.
• De inflatie in de eurozone bedroeg in juli 5,3 procent (op jaarbasis), tegenover 5,5 procent in juni, volgens de eerste schattingen van Eurostat. Vorig jaar rond deze tijd bedroeg de inflatie nog 8,9 procent. Sindsdien is die gestaag gedaald.
  • De prijzen voor voedsel, alcohol, tabak en diensten blijven hoge toppen scheren. De energieprijzen daarentegen zwakken af.

De kwestie: Doet de ECB te veel?

• Over het algemeen wordt aangenomen dat het 12 tot 18 maanden duurt voordat een rentestijging effect heeft op de reële economie. De ECB is pas in de zomer van 2022 begonnen met het geldbeleid te verstrakken. Tot 21 juli 2022 moesten de banken nog een strafrente van 0,5 procent betalen op de deposito’s die ze parkeerden bij de centrale bank. Vandaag krijgen ze daarop een rente van 3,75 procent.
• De ECB trad daarmee in de voetsporen van de Federal Reserve, die enkele maanden eerder al was begonnen met de rente te verhogen. De inflatie in de VS was in juni gedaald tot 3 procent (op jaarbasis). Verwacht wordt dat de rente aldaar bijna zal pieken. Vandaag bedraagt die 5,25 à 5,5 procent.
• Moet de ECB ook zover gaan? Verschillende indicatoren wijzen al op een duidelijke afkoeling van de Europese economie.
  • De industriële activiteit zit in het slop: de inkoopmanagersindex voor de verwerkende industrie (PMI) daalde voor de zesde maand op rij, van 43,4 in juni naar 42,7 in juli, het laagste niveau sinds de financiële crisis van 2008 – 2009. Ter herinnering: een indexstand groter dan 50 wijst op groei, terwijl minder dan 50 een krimp betekent.
  • Bedrijven en huishoudens in de eurozone lenen minder. In het tweede kwartaal daalde het aantal leningen toegekend aan bedrijven met 42 procent. Dat is de grootste daling sinds de ECB in 2003 met het onderzoek begon. Het aantal consumentenkredieten was met 12 procent afgenomen.
  • Er worden ook minder woonkredieten afgesloten. In België daalde het aantal bouwleningen in het tweede kwartaal met 49,1 procent. Het aantal renovatieleningen daalde met 43 procent. Hetzelfde geldt voor Frankrijk, waar het aantal verstrekte kredieten is gehalveerd.

Maar: Haviken (voorstanders van een verstrakkend geldbeleid) kunnen weliswaar de volgende twee elementen aanhalen om een verdere verhoging van de rente te bepleiten.

• Er is geen sprake van een recessie in de eurozone. Meer zelfs, het bruto binnenlands product (bbp) is in het tweede kwartaal toegenomen met 0,3 procent (op kwartaalbasis), leren de voorlopige cijfers van het Europese statistiekbureau Eurostat. Is een zachte landing – een inflatie die daalt tot 2 procent zonder de eurozone in een recessie te storten – een reële optie?
• De werkloosheidsgraad in de eurozone kwam in juni uit op 6,4 procent, het laagste niveau sinds de start van de metingen in 1998.

De essentie: Schat de ECB de situatie verkeerd in?

• De Bank of England heeft openlijk toegegeven dat ze de inflatiesituatie verkeerd heeft ingeschat. De monetaire instelling heeft daarom aan de voormalige Fed-voorzitter Ben Bernanke gevraagd om te helpen bij het “herstellen van haar kapotte inflatievoorspellingsmodel.”
• De ECB heeft eveneens fouten gemaakt. Ten eerste heeft ze de inflatie niet zien aankomen, hoewel de eerste tekenen er al ruim voor de Oekraïense crisis waren. Toen de economie in 2021 een enorme boost kreeg, bleef de rente op een extreem laag niveau steken.
• Toen maakte de ECB een monumentale fout door de inflatie als “tijdelijk” te beschouwen, en we weten wat er daarna gebeurde.
• Het risico is nu dat de ECB verblind blijft door haar doelstelling van 2 procent de eurozone in een recessie zal storten.

(ns,kg)