Veel te veel, veel te duur: Duitse LNG-terminals zwaar bekritiseerd

In een nieuwe studie worden vraagtekens gezet bij het nut van de LNG-terminals die Duitsland aan het installeren is. Er zijn er 11 gepland, maar drie daarvan, de grootste, zouden volledig overbodig zijn. De anderen zouden een tijdje nuttig zijn, maar op lange termijn zou er een aanzienlijke overcapaciteit zijn. Ze zouden er ook voor zorgen dat het land langer dan oorspronkelijk gepland CO2 blijft uitstoten.

De feiten: 11 Duitse LNG-terminals tegen 2026.

Om de crisis in de gasvoorziening aan te pakken, heeft Duitsland besloten acht drijvende en drie vaste LNG-terminals te bouwen (de federale staat is aandeelhouder in respectievelijk zes en twee terminals). Drijvende terminals zijn infrastructuren geïnstalleerd op schepen die ladingen ontvangen van LNG-tankers (vloeibaar gas) en deze dan weer omzetten in gasvormige toestand, voorafgaand aan een injectie in het distributienetwerk.
De bouw van de eerste terminal werd midden november voltooid. Twee of drie andere terminals (waaronder deze eerste) zouden dit jaar op het net kunnen worden aangesloten, en nog eens drie in 2023. De drie vaste terminals worden in 2025 en 2026 in gebruik genomen, met een levensduur van twintig jaar. De vaste terminals zullen een totale capaciteit hebben van 43 miljard kubieke meter verwerkt gas per jaar, iets minder dan de drijvende terminals (49 miljard).

Prijzig

Alleen al voor de drijvende terminals worden de kosten geraamd op 6,5 miljard euro. Dit is het dubbele van wat eerder was gepland. De hervergassingsschepen zouden gehuurd worden aan een som van 200.000 euro per dag. Voor de vaste terminals wordt de bouw voorlopig geraamd op een miljard euro per eenheid.
Het feit dat Duitsland erin slaagde zo snel een terminal op te zetten werd gezien als een puike prestatie, ook al kan de manier waarop in sommige gevallen als belastend voor het milieu kunnen worden omschreven. In ieder geval zullen deze terminals een waardevolle hulp blijken voor volgend jaar, wanneer het land zijn gasreserves moet aanvullen (zonder het Russische gas waarop het begin 2021 nog kon rekenen). In dat licht heeft Berlijn onlangs een leveringsovereenkomst met Qatar getekend voor 15 jaar (2026-2041).

“Ogen groter dan buik”

Waar het op neerkomt: te veel.

Maar nu blijken de ogen van de Duitsers groter te zijn dan hun buik. Volgens een studie van het New Climate Institute van de Universiteit van Wageningen zullen de drie vaste terminals nooit nodig zijn. Dat schrijven ze in een rapport dat Die Zeit heeft ingezien.
De academische onderzoekers baseren hun bevindingen op ramingen van het gasverbruik in de komende jaren. Volgens een in 2021 geratificeerde klimaatbeschermingswet moet Duitsland in 2045 koolstofneutraal zijn; dat wil zeggen dat er geen CO2 meer mag worden uitgestoten. Het gasverbruik zal dus geleidelijk moeten dalen, en sneller vanaf 2030.

“Invoer meer dan voldoende”

Feit is dat de invoer uit het buitenland (Benelux, Noorwegen en Frankrijk) in 2034 meer dan voldoende zal zijn. Dit is het jaar waarin de drijvende terminals overbodig zullen zijn (en tegen die tijd zullen zij een sterke overcapaciteit hebben ten opzichte van de vraag), zoals blijkt uit deze grafiek (stippellijn toont het verbruik, lichtblauw toont de vaste terminals, donkerblauw toont de drijvende terminals, oranje toont de invoer uit het buitenland).

Screenshot: Die Zeit

“Zelfs in het onwaarschijnlijke geval dat de invoer van Nederlandse productie en LNG via Nederland, België en Frankrijk volledig wegvalt, de binnenlandse productie volledig wordt verminderd en alleen Noorse invoer kan worden gebruikt, zouden de geplande drijvende terminals voldoende zijn om het tekort te dekken. Ook in dit geval zouden de vaste terminals slechts ‘reserves’ zijn”, aldus de onderzoekers. Zij verwachten ook een stijging van de productie in Nederland.
Tegenwerping: Georg Zachmann van de Bruegel-denktank is echter van mening dat overcapaciteit noodzakelijk is om “de dramatische gevolgen van het verdwijnen van een voorzieningsbron te voorkomen”. Bovendien blijft dit gas naar het buitenland stromen, zoals naar Oostenrijk en Oekraïne, legde hij uit aan Die Zeit.

Klimaat

De details: in strijd met de klimaatwetgeving?

Voor het New Climate Institute overtreedt Duitsland daarmee zijn eigen wetten en internationale wetten zoals het Klimaatakkoord van Parijs. Als de terminals eenmaal geïnstalleerd zijn, zullen ze, ook al zijn ze (deels) overbodig, gebruikt moeten worden om rendabel te zijn, vreest het instituut. Het imago van Duitsland op het internationale toneel, wanneer het andere landen vraagt hun uitstoot te verminderen, zal door deze terminals en de daaruit voortvloeiende toename van emissies worden geschaad, waarschuwen de onderzoekers. Dit is overigens geen nieuwe kritiek.
Er zijn echter al andere geluiden te horen over het toekomstige gebruik van deze terminals. Ze kunnen (deels) worden gebruikt om waterstof en ammoniak in te voeren. Dit is al gepland voor de terminals in Wilhemshaven aan de Noordzee.
Maar voor waterstof zijn er nog enkele onbekende factoren. Met name het vervoer ervan in vloeibare vorm: er werd een enkele test gedaan, die zonder veel uitleg werd gestaakt. Vervoer is ook de fase waarin de meeste waterstof ontsnapt, wat bijdraagt tot de opwarming van de aarde. Zelfs het vermogen van de LNG-terminals om waterstof te ontvangen en te hervergassen is niet zeker.

(lb)