Alweer een cruciale Europese top in Brussel dit weekend, ditmaal over het coronaherstelfonds. Volgens Duits bondskanselier Merkel is ‘snelheid van essentieel belang’ om de financiering van het steunpakket van 750 miljard euro rond te krijgen. Nederlands premier Rutte, zowat de leider van de zogeheten ‘vrekkige vier’, denkt niet dat de leiders van de lidstaten het tegen zaterdag eens zullen raken. 

De lidstaten staan lijnrecht tegenover elkaar wat betreft de subsidies die landen krijgen – die ze niet hoeven terug te betalen – die hard getroffen werden door de coronacrisis. Ook over de voorwaarden verbonden aan die steun bestaat grote onenigheid. 

Reddingsboei in woelig water

De Europese Commissie kondigde het herstelfonds aan in mei. Volgens het plan zal 500 miljard euro van dit met schulden gefinancierde herstelfonds worden toegekend als subsidies en 250 miljard euro als leningen. Dit weekend vindMaar voor het geld kan vrijgemaakt worden, moeten alle 27 lidstaten het eens raken over de financiering ervan.

Angela Merkel en de Franse president Emmanuel Macron zijn de twee grote voorvechters van het steunpakket. Italië en Spanje komen zwaar gehavend uit de coronacrisis, en hun economieën hebben dringend een reddingsboei nodig in de vorm van financiële steun. 

Op een persconferentie deze week zei de Spaanse premier Sanchez – die in de aanloop naar de top zowat al zijn Europese ambtsgenoten bezoekt – dat een beslissing in juli cruciaal is. ‘Als we het akkoord opnieuw uitstellen, stellen we de (economische) heropbouw uit. Als we de heropbouw uitstellen, wordt de crisis steeds dieper.’ Ook de Italiaanse eerste minister Conte drong deze week bij Merkel aan op spoed. 

Duitsland bekleedt momenteel het halfjaarlijkse voorzitterschap van de EU. Een overeenkomst komende zaterdag zou een grote overwinning zijn voor Merkel. Maar zelf tempert ze de verwachtingen: ‘snelheid is van essentieel belang, maar ik weet niet of we dit weekend al succes zullen boeken’, liet ze dinsdag optekenen tijdens een persconferentie voorafgaand een meeting met haar Spaanse collega. 

Verzet van de vrekkige vier

Dat pessimisme heeft alles te maken met de tegenstand die de ‘vrekkige vier’ opwerpen: Nederland, Zweden, Denemarken en Oostenrijk zijn tegen het verlenen van de steun als subsidie en stellen dat de steun moet worden gekoppeld aan hervormingen.

Nederlands premier Rutte hield dinsdag in het Nederlands parlement een vlammend betoog tegen het Europees herstelfonds in zijn huidige vorm: ‘Ik zal knokken tot ik erbij neerval’. De Nederlander wil liever geen subsidies verstrekken, maar leningen die moeten terugbetaald worden. Hij zal enkel onder strikte voorwaarden met subsidies instemmen. ‘Landen die er gebruik van maken, moeten keiharde garanties geven over hervormingen van hun pensioenstelsel en arbeidsmarkt, zodat hun economie op lange termijn fundamenteel verbetert’, zei Rutte. 

Het staatshoofd hekelt het ‘onevenwicht’ dat bestaat in Europa tussen landen die hun economie op orde hadden voor de coronacrisis, en landen waarbij dat niet het geval was. ‘Wij hebben het hier ook zwaar’, zei hij. ‘Maar wij kunnen het lijden, omdat we een appeltje voor de dorst hebben.’

Rutte gaf nog mee dat hij de kans dat de Europese leiders het dit weekend eens worden ‘somber inziet’.