Verliest de informateur Paul Magnette (PS) momentum? Z’n persconferentie maandag overtuigde niet, een dag later leidt één lek tot een dijkbreuk. Hij lijkt de regie wat kwijt op die manier.

Wat gebeurt er precies? Het is niet het weekje van de informateur, en we zijn nog maar woensdag.

• Maandag was een rotdag voor Magnette, een ‘cadeautje’ van Bart Somers (Open Vld), die veel te fel inhakte op N-VA (‘Een blinde kan zien dat ze niet willen regeren’). Want plots leek Open Vld veel te gretig om mee te springen met paars-groen, en kwam Bart De Wever (N-VA) na weken radiostilte op het toneel om een verbale uppercut uit te delen: ‘Een gecoördineerde aanval’ en ook ‘een geweldig cadeau voor Magnette’.
• De persconferentie van Magnette raakte daardoor ondergesneeuwd. Steeds dezelfde vragen kwamen terug: is het nu wél of niet met N-VA? Waar het toneeltje de eerste twee keer nog verfrissend was, begon het maandag te slepen, te vervelen. Bovendien waren toen al de eerste barsten in de discretie voelbaar.
• Dinsdag ging het van een barstje in de geheimhouding van Magnette z’n nota’s naar een complete dijkbreuk. Nadat afgelopen week her en der details boven kwamen, en onder meer het financieel kader maandag al gelekt was, publiceerde De Morgen dinsdag het hoofdstuk ‘Migratie’. Al snel volgde La Libre met een stortvloed aan details uit het regeerakkoord, waarna De Tijd, Le Soir en De Standaard dan maar integrale nota’s naar buiten brachten. Plots stond de keizer zonder kleren, en kon iedereen meelezen wat de informateur neerpende.
• Vandaag komt de N-VA met een slimme zet. Ze zetten zich volledig op de lijn die CD&V al voorzichtig leek te bewandelen: van ethische dossiers, met name abortus, een toekomstige regeringszaak maken. ‘Als de nieuwe abortuswet gestemd wordt, zal de N-VA die, als we in de regering zitten, terugdraaien’, zegt Kamerlid Valerie Van Peel in Het Laatste Nieuws.

Wat dat laatste betekent: Het lijkt symbolisch vooral, maar onschuldig is de zet van N-VA allerminst. Want zo bieden Bart De Wever en co aan CD&V een mooie wortel om toch maar niet in paars-groen te stappen. De waarheid is dat Magnette zo’n paars-groene regering niet van de grond krijgt zonder CD&V: met enkel sp.a, Groen en Open Vld aan Vlaamse kant is het te krap. En een groot deel van Open Vld wil die gok niet nemen zonder CD&V.

Maar voor CD&V is een paars-groene kermis rond ethische thema’s in het parlement absolute horror. In al hun enthousiasme hebben de paars-groene kamerleden, aangevuld met een bijzonder gretige PVDA dus wel bijzonder veel schade toegebracht aan het project van Magnette op niveau van regeringsvorming. Want de N-VA opent nu de armen om CD&V aan de boezem te drukken en samen front te vormen tegen die ethische hervormingen. En omgekeerd: laat CD&V haar principes over abortus en andere ethische thema’s dan varen, om toch in paars-groen te gaan? Dat beeld heeft N-VA nu ook gezet, als dat straks toch het scenario zou worden.

Hoe zit het nu met die nota van Magnette? Er is niet zoiets als ‘de nota’. Verschillende onderhandelaars wijzen er fijntjes op dat een bepaalde versie van de nota’s (meestal een eerste, ondertussen verouderde versie) weinig waarde heeft in deze fase. Maar feit blijft dat het zo een pak ongemakkelijker werken wordt. Men kan niet anders dan vaststellen dat Johan Vande Lanotte (sp.a) en Didier Reynders (MR) erin slaagden om de discretie meer te bewaren. Want eens partijen zich vrij voelen allerlei details uit onderhandelingen op tafel te gooien, dan is het hek van de dam: wie vertrouw je dan nog?

Waarom dit gebeurt: Tien is a crowd, zoals ze het beleefd zeggen, wanneer er een beetje te veel volk bijeen zit. Op dit moment zitten N-VA, PS, MR, Ecolo, Open Vld, CD&V, Groen, sp.a, cdH én DéFI nog steeds mee te onderhandelen, en hebben ze elk de nota’s van Magnette gekregen. Als Magnette voor paars-groen gaat, en daar gaat iedereen van uit, dan zit N-VA er uiteindelijk als stoorzender, als luis in de pels. Een situatie die Magnette als informateur niet meer zal oplossen. N-VA eraf duwen zal eerder in een volgende fase moeten gebeuren, zoveel is ondertussen wel duidelijk.

Welk effect hebben de lekken: Het zwart op wit publiceren van de voorstellen van Magnette maakt een aantal zaken duidelijk voor de partijen:

• Voor de PS: Als informateur had Magnette misschien opnieuw een rotdag, als voorzitter viel het eigenlijk best mee. De PS-achterban kan niet ontevreden zijn met het werk van hun voorzitter. De nota’s van Magnette bevatten een hele reeks voorstellen waar ze alleen maar van kunnen dromen. De pensioenen worden verhoogd tot 1.500 euro en alle uitkeringen worden verhoogd tot boven de armoedegrens. Eten en drinken voor socialisten dus. Magnette is misschien al meer opnieuw als voorzitter aan het redeneren dan als informateur.

• Voor de groenen: De verplichting om alle bedrijfswagens elektrisch te maken is een natte droom voor Groen en Ecolo. Het is wel duidelijk dat het Magnette menens is om een ruk naar groen te geven. En komt daar nog bij dat het asiel- en migratiebeleid letterlijk op een andere leest geschoeid moet worden, zo stelt de informateur.

• Voor N-VA: Het kan nauwelijks beter. Ze moeten niet veel moeite doen om aan te tonen dat ze eraf worden gereden: de nota’s worden in alle kranten als ‘paars-groen’ geïnterpreteerd. Er staat ook amper iets communautair in. En als dat al het geval is, dan is het net het invoeren van een federale kieskring. Dat kan overigens enkel met een tweederde meerderheid en niet in deze legislatuur. Hetzelfde geldt voor het afschaffen van de Senaat: kan niet, want de artikels van de Grondwet zijn niet voor wijzigingen aangeduid in de vorige legislatuur.

• Voor Open Vld: Het beeld is bijzonder lastig. Want Magnette lanceert enkele aanvallen op de erfenis van de regering Michel. Zo moeten de grendels voor de financiering van de sociale zekerheid op de schop. En moet de loonwet weer strenger worden. Terwijl de arbeidsmarkt net vrijer moet gemaakt worden, wil men de activering hoger krijgen, zo denken de liberalen. Plus: het gaat allemaal geld kosten, en ondertussen is er geen enkele duidelijkheid over de financiering.

• Voor CD&V: Opvallend hoe de schade op dit moment ‘gepakt’ wordt door Open Vld, die vol de klap van het lekken van de nota’s in hun gezicht krijgen. Maar ook CD&V kan niet enthousiast worden van het terugdraaien van de Zweedse erfenis. In de huidige situatie kijkt CD&V de kat uit de boom. Dat er nu nog het ‘aanbod’ van N-VA bijkomt om op ethische thema’s front te vormen, maakt het nog boeiender.

The big picture? Magnette heeft nog twee weken om er iets van te maken. Maar z’n schip, dat als een speedboot startte, maakt ondertussen water.

En nu? Het ziet er niet naar uit dat Open Vld en CD&V onder deze omstandigheden kunnen ‘springen’. Alles wijst erop dat we naar 2020 gaan voor we een nieuwe regering krijgen.