“Optimisme”, belooft de Zestien. De eerste minister zelf was vanmorgen volgens insiders nog volop aan het werken aan zijn speech voor straks. Maar één zaak zit er zeker stevig in: de flexi-jobs. Die grote trofee die Open Vld binnensleepte, in de laatste budgetoefening van Vivaldi, zien zowel De Croo als zijn vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open Vld) als hun persoonlijke triomf. De discussie over dat dossier zette wel meer dan 10 uur het liberale duo vast, enkel met PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne. Daarbij wijzen verschillende partijen naar de PS, waar Paul Magnette z’n schaduw andermaal liet vallen over de besprekingen. “Deze keer waren we van Georges-Louis Bouchez (MR) verlost, en kon David Clarinval (MR) zelf beslissen. Maar Dermagne moest marsorders blijven slikken vanuit de Keizerlaan”, zo getuigt een aanwezige. Bij de PS wuift men dat weg: “Open Vld wist héél goed wat onze standpunten waren, 15 dagen op voorhand. De premier probeert elke keer hetzelfde trucje, door Pierre-Yves te isoleren en onder druk te zetten. Maar dat pakt niet.” Vivaldi streek achteraf met de glimlach de plooien glad, op hun persconferentie en vandaag zeker in de Kamer. “Maar die 10 uur was onnodig”, is de conclusie van meerdere vicepremiers.

In het nieuws: Straks in de Kamer kan De Croo uitpakken: een ‘betere’ begroting dan de Vlaamse regering, zo wil men het beeld zetten.

De details: “Wij zijn tenminste geen cadeaus gaan uitdelen zonder een gedekte cheque”, zegt een vicepremier. Al zal de premier zelf dat natuurlijk niet luidop gaan zeggen.

• “Ik wil iedereen bedanken voor de harmonieuze samenwerking bij dit akkoord. Het zal ons land welvarender, duurzamer en veiliger maken.” Het is het soort optimistische zinnen die je verwacht, en die premier De Croo ook bracht, gisteren op z’n persconferentie, na begrotingsonderhandelingen die 30 uur daarvoor gestart waren.
• De Croo zat in de ‘bunker’, de perszaal van de federale regering, harmonieus met partijgenote Alexia Bertrand (Open Vld) aan de ene zijde, maar vooral Pierre-Yves Dermagne, de vicepremier van de PS, aan de andere zijde. De twee hadden elkaar die dag al heel lang gezien, meer dan elkaar lief was: liefst tien uur lang duurde immers een discussie over één cruciaal punt, de flexi-jobs.
• Overigens daarbij meteen de bedenking dat, hoewel de persconferentie netjes iets voor de journaals van VRT en VTM begon, er pas na zo’n 18 minuten heel kort werd ingesneden richting Wetstraat: Gaza en Israël domineren de nieuwscycli, en komen straks zonder twijfel ook terug in de State of the Union, net zoals de oorlog in Oekraïne.
• Maar tegelijk wil de premier volop doorgaan op de ingeslagen weg die het voormalige communicatieteam van Mark Rutte adviseerde aan Open Vld: een beeld bouwen van een eerste minister die werkt, die het land vooruit laat gaan, en die een ‘positief aanbod’ doet aan de kiezer straks. Reken er dus maar op dat dit thema volop terugkomt, straks in de Kamer om 14 uur.

De cijfers: Vivaldi wil zich afzetten van, en “beter doen”, dan de Vlaamse regering.

• “We doen alweer wat we beloofd hebben” zo herhaalde de premier meerdere keren in z’n tussenkomst gisteren over de begrotingscijfers. Ook Bertrand, als staatssecretaris verantwoordelijk voor Begroting, hamerde daarop: “We doen wat we zeggen, stap voor stap.” Dat signaal komt ongetwijfeld vandaag ook terug.
• Want binnen Vivaldi is men behoorlijk trots over het feit dat men nu toch de vooropgestelde 1,2 miljard uit het begrotingstekort gehaald heeft, plus nog eens 500 miljoen extra beleid gefinancierd heeft. “Stap voor stap brengen we onze begroting op orde“, zo onderstreepte Bertrand nog even dat beeld.
• In de wandelgangen wezen verschillende vicepremiers, zowel van links als rechts, op het feit dat zo Vivaldi wél doet wat het beloofde, “anders dan de Vlaamse regering die cadeaus is beginnen uitdelen in haar laatste jaar“, en “zich niet hield aan de vooropgestelde cijfers die we aan Europa gegeven hebben.” “Wij hebben bewezen dat we wél goede, moeilijke akkoorden kunnen maken.”
• Daarbij telt voor Europa in 2024 immers het cijfer van alle Belgische regeringen en de gemeenten. Daarbij was afgesproken dat dit in 2024 niet boven de 4,2 procent tekort ten opzichte van het bbp zou gaan. Het federale tekort is daarbij goed voor 3 procent, en dat wijzigt nu dus niet. Maar zowel Vlaanderen als Wallonië en Brussel laten een groter tekort optekenen voor volgend jaar, dan voorzien. Zo dreigt België te eindigen met een totaal tekort van 4,6 procent, wat mogelijks tot een strenge vermaning van de Europese Commissie zal leiden, of zelfs het strafbankje.
• “Kijk we hebben nu toch een koers gekozen om die 1,2 miljard te vinden, eigenlijk was het zelfs 1,8 miljard met de extra uitgaven. Als we dit soort oefeningen elk jaar zouden gaan doen, dan is het tekort terugdringen tot die 3 procent tegen 2026, voor heel België, toch zeker niet onmogelijk”, zo redeneert een federale vicepremier voluntaristisch.
• De vraag is of die redenering standhoudt, eens de debatten later deze week losbarsten in de Kamer, en de oppositie met scherp gaat schieten over de begroting. Gezien het totale plaatje, waarbij Vivaldi een totaal tekort achterlaat van meer dan 18 miljard euro per jaar, wordt dat geen evidentie voor De Croo en co: echt duurzame hervormingen zaten er ook deze keer niet in.
• Die reacties liggen overigens al klaar:
  • “Ons begrotingstekort bedraagt 5 procent van het bbp. Bij ongewijzigd beleid stijgt het de komende decennia verder tot boven de 9 procent bbp. Rampzalige cijfers. Het getuigt van een grenzeloze schaamteloosheid om als premier dan zo’n valse goednieuwsshow op te voeren”, zo gaf N-VA-voorzitter Bart De Wever al een schot voor de boeg. 
  • “Van enige hervorming is allesbehalve sprake. Niemand wordt hier beter van. De tekorten en schulden zijn uitgegroeid tot een onhoudbaar hoog niveau. Ondertussen gaat deze regering nog meer uitgeven aan asielopvang”, zo was ook al de reactie van Barbara Pas, fractieleider van Vlaams Belang.
• Overigens is het altijd opletten voor de regering, wanneer ze eerst een persconferentie geeft, met de cijfers, en dan pas een dag later naar het Parlement trekt met de speech: de primeur zou eigenlijk voor de Kamerleden moeten zijn. De premier loste dat issue gisteren handig op: “De definitieve tabellen, met alle cijfers, is uiteraard eerst voor de Kamer“, zo suste hij.

De essentie: Alweer herhaalt de geschiedenis zich bij Vivaldi. Telkens zijn besprekingen een uitputtingsslag, met de schaduw van Paul Magnette (PS) die erover hangt.

• Dat De Croo best geïnspireerd was door de Vlaamse regering van Jan Jambon (N-VA) zal hij zelf nooit toegeven, maar in de wandelgangen speelde het zeker mee: de Vlaamse ploeg was ruim op tijd, met twee dagen respijt, naar een begrotingsakkoord gesurft. “Dat kunnen we ook”, was het gevoel dat in de nacht van zondag op maandag in de Zestien hing, de zaken schoten goed op, een persconferentie maandagochtend werd als optie al besproken.
• “Alles verliep vlot, geen geroep of gedoe deze keer. De logica en de opbouw van de gesprekken zaten juist, je voelde dat iedereen aan het helpen was. Zo was het opvallend dat zelfs Frank Vandenbroucke (Vooruit) meeging in het verhaal, en de onderbenuttingen op zijn departement Volksgezondheid wilde lossen, wat altijd super gevoelig ligt. Maar hij en ook Vincent Van Peteghem (cd&v) waren zeer constructief“, zo stelt een lid van de kern.
• Wat verschillende vicepremiers daarbij onderstrepen: de partijvoorzitters bleven initieel weg uit de dans. “Want Bouchez had duidelijk zijn eigen besognes, en viel voor één keer David Clarinval (MR) niet heel de tijd lastig. Die kon autonoom beslissingen nemen, en deals maken, wat voor veel zuurstof zorgde”, zo analyseert een vicepremier.
• Maar met een andere partijvoorzitter was De Croo niet klaar: die aan de Keizerlaan. De premier denkt al langer het zijne van die voorzitters, die “in de buitenbaan zweven rond de coalitie, en er eigenlijk niet toe doen“, zo was eerder in zijn entourage te horen. Maar Magnette deed er, volgens een pak deelnemers aan de onderhandelingsmarathon gisteren, ook deze keer wel degelijk toe.
• “Kijk, we hebben dat fenomeen voor het eerst in ’22 meegemaakt, bij de begroting. Iedereen bouwt mee op naar een deal, doet toegevingen. En Pierre-Yves Dermagne begint dan te zwijgen, houdt zich opvallend stil. Om dan plots weg te lopen, te gaan bellen, overleggen, om dan ‘gecorrigeerd’ te worden door zijn partijvoorzitter. Dan moet je herbeginnen. Maar als je niet loskomt van marsorders, en zelf akkoorden maakt, is het ontzettend moeilijk aan de regeringstafel”, zo klinkt de eerlijke analyse van een vicepremier, overigens niet iemand van de liberalen.
• Want hoewel men bij de premier sust, “we hebben al erger meegemaakt”, is er toch een hard eindrapport te horen over de PS in het kernkabinet. “Het was onnodig, die 10 uur extra armworsteling tussen beiden. Je weet dat er twee moeilijke dossiers zijn, die flexi-jobs voor de liberalen, en het minimumloon voor de socialisten. Daar is een deal op mogelijk. Maar dat duurt dan ontzettend lang, waarbij finaal dan blijkt dat het draait om één sector die terug in de lijst gaat, en ééntje die eruit moest”, zo stelt een aanwezige wat cynisch.
• Bij andere blauwe bronnen zijn ze dan weer opvallend mild voor Dermagne: “Die heeft eigenlijk wel een goede relatie met Van Quickenborne, met wie hij dus uren moest onderhandelen, alleen, met enkel de premier er nog bij. Uiteindelijk heeft dat wel geholpen om zich finaal los te maken van Magnette, en met die twee akkoord te gaan.”
• Aan de kant van de PS zien ze het helemaal anders. Dat Magnette zich als ‘schoonmoeder’ zou gedragen, is onzin volgens hen. “Het is altijd hetzelfde trucje. De premier doet ineens of hij in tijdnood, raakt en vervolgens wil men dan Pierre-Yves in het nauw drijven. Tien uur lang twee tegen één: de premier en Van Quickenborne tegen hem. Ons proberen te isoleren en onder druk zetten. En dan is het dat wij niet toegeven, en iedereen ‘gijzelen’? Hoe voorspelbaar”, zegt een hoge PS-bron.
• Daar wijst men erop “dat de PS-eisen over die flexi-jobs al twee weken op tafel lagen”. “Ze wisten perfect waarom wij dat systeem wilden hervormen. Dat heeft werkelijk niets te maken met Magnette die dan zogezegd ingrijpt. Wel met de methode van Open Vld om te proberen ons te forceren. Maar dat pakt niet, weten ze dat na drie jaar nog niet?“, zo klinkt het vandaag nog altijd ferm.

The Big Picture: Er komt toch zo alweer meer asymmetrie in de arbeidsmarkt, tussen Vlaanderen en Wallonië.

• De quid pro quo binnen Vivaldi was eigenlijk dus vrij snel duidelijk:
  • Open Vld wilde absoluut het systeem van flexi-jobs, voor mensen die willen bijklussen, gaan uitbreiden. Ook de Vlaamse regering was daar overigens vragende partij in, om extra mensen in het onderwijs of de kinderopvang bij te krijgen. De vraag daarbij: hoeveel extra sectoren komen erbij?
  • Tegelijk moest een belofte aan de sociale partners, en met name de vakbonden, worden uitgevoerd: het minimumloon laten stijgen. De vraag daarbij: hoeveel extra geld komt er, zodat het ook de werkgevers niet te veel kost, want die krijgen dan kortingen in de sociale zekerheidsbijdrage?
• “Alleen zat de PS met een enorme bekommernis van de vakbonden: die zien in die flexi-jobs een uitholling van hun macht. Want dat zijn vaak geen mensen die aangesloten zijn bij de vakbond. En die jobs dragen ook veel minder bij tot de sociale zekerheid, waardoor ze het systeem “uithollen”. Ook wij zijn daarom maar heel koele minnaars van het systeem”, zo duidt een hoge groene bron. “Maar als het is om gepensioneerden mee te laten lesgeven in het onderwijs, of in de kinderopvang extra handen te krijgen, zijn wij finaal ook niet tegen.”
• Daarbij speelde één vaststelling voor iedereen rond de tafel: de totaal verschillende arbeidsmarkt in Noord en Zuid. Want in Vlaanderen kreunt men om meer werknemers, zeker in voor de overheid cruciale sectoren als onderwijs en welzijn, maar ook in een pak industriële sectoren en in de horeca. In Wallonië speelt dat probleem veel minder: daar is de werkloosheid nog veel hoger.
• De flexi-jobs zitten vandaag al voor 90 procent in Vlaanderen, en dan nog geconcentreerd in drie provincies: Antwerpen en Oost- en West-Vlaanderen. Dat leidde tussen PS en Open Vld bij momenten wel tot verhitting. “Wallonië gaat ons toch niet tegenhouden om ons te ontwikkelen zeker?”, zo poneerde Van Quickenborne.
• Opvallend dus, want zo werd Open Vld federaal aan tafel een hevige voorstander van wat cd&v en N-VA in de Vlaamse regering al veel langer vragen: een assymetrisch arbeidsmarktbeleid, vanuit de federale regering. En Dermagne, die daar altijd koele minnaar van is geweest, gaf toch uiteindelijk toe.
• In publieke sectoren als het onderwijs en welzijn kunnen de deelstaten daarom dus de vraag stellen om de flexi-jobs mogelijk te maken. Vlaanderen zal dat meteen doen voor onderwijs en kinderopvang, Wallonië meer dan vermoedelijk niet. Voor het busvervoer zouden beiden het wél doen.
• Tegelijk ging het dan bijzonder lang over het plafond op de inkomsten uit zo’n flexi-job. De PS wilde dat op 7.000 euro per jaar brengen. Onaanvaardbaar voor Open Vld, want dan ben je met tien uur bijklussen als gepensioneerde al heel snel aan dat plafond. Ze kregen de PS zo ver om het finaal op 1.000 euro netto per maand te leggen, of 12.000 per jaar: 22 uur werken per week maximum is dat dan ongeveer. “Dat doen naast je job is al erg veel”, zo sust men bij de liberalen.
• Daarnaast neemt men toch de barema’s over van veel sectoren, Wat de flexi-jobs toch minder aantrekkelijk maakt tegenover de reguliere: een grote overwinning voor de PS, en een eis van de vakbonden. Enkel in de horeca kon en mocht dat niet voor Open Vld, die kregen dat dan weer.
• En finaal ging het dan nog uren over welke sectoren. Eerst wilde de PS enkel onderwijs, maar Open Vld wilde er een pak bij, en kreeg uiteindelijk toch ook landbouw, de eventsector en zelfs een paar industriële sectoren zoals slachterijen en industriële bakkerijen in de voedingssector bij. “Een eerste stap richting flexi-jobs in heel de industrie“, zo pompt men het op aan de blauwe kant.
• “En dat kostte dus tien uur onderhandelen“, zo zuchten andere regeringsbronnen, die al die tijd moesten wachten op Open Vld en PS. Finaal kwam er een smak extra geld voor het minimumloon, en steeg het aantal sectoren van 10 naar 22.

Gevolgd: Gisteren het grote Wilmès-moment bij de MR. Maar helpt het de Franstalige liberalen?

• “Ah, Georges-Louis blijft dus tot eind ’24 voorzitter? Allez, het is dan wachten om een regering te vormen tot ’25.” Het cynisme bij partijvoorzitters is soms onpeilbaar in de Wetstraat, maar gisteren nog wat meer. Daar hadden verschillende bronnen opgemerkt dat Bouchez wel heel druk bezig was zijn vel te redden, en het daardoor federaal plots veel vlotter liep.
• Tegelijk kon iedereen op maandagmiddag de toch wat pijnlijke persconferentie bij de MR volgen, waar plots Bouchez wel heel nadrukkelijk werd geflankeerd door de andere kopstukken van de partij: Willy Borsus (MR) voor Wallonië, Pierre-Yves Jeholet (MR) voor de Franse Gemeenschap, David Leisterh (MR) voor Brussel en Sophie Wilmès (MR) als federaal kopstuk. Bouchez heeft al leukere momenten gekend in zijn carrière.
• Want het was Wilmès die een glansrol kreeg op de persconferentie, als grande dame van de partij, en leider in de peilingen in Franstalig België. “Natuurlijk gaan we haar uitspelen in de campagne”, zo probeerde Bouchez de zaak te verkopen.
• De deal achter de schermen is duidelijk: de vleugels van Bouchez zijn nu geknipt. Voor de elfendertigste keer overigens. Deze keer moest hij beloven om samen met deze vier de lijsten voor de verkiezingen op te gaan stellen én alle onderhandelingen voor regeringen met deze mensen erbij te voeren. Meer zelfs: Wilmès lijkt nu plots het contact voor “externe relaties” met de andere partijen.
• In ruil komen er immers geen interne verkiezingen bij de MR, en gaat Bouchez dus een jaar verder als voorzitter.
• De vraag is of het allemaal veel uithaalt. Want wat vooral speelde bij de rest van de brede top bij de MR, was en is de vraag hoe te vermijden dat de partij in ’24 helemaal uit de boot valt, bij coalitievorming.
• En Wilmès mag dan wel geliefd zijn bij de burger (in peilingen staat ze zowel in Brussel als Wallonië op nummer één), in de Wetstraat ligt dat toch niet zo evident. Bij verschillende partijen klinkt een dag na de grote MR-show toch de eerder nuchtere conclusie: “Er is dus helemaal niets veranderd bij onze liberale vrienden.”
• Daarbij stelt men immers vast dat Bouchez en Wilmès in de federale onderhandelingen al veel langer het spelletje speelden van “good cop”, zijnde de Brusselse, en “bad cop”, zijnde de man uit Bergen. “Waar wie daar nog in trapt is goed gek. Wilmès is even ‘bad cop’ als die voorzitter, even moeilijk als partner. En zelfs als je finaal met haar een akkoord maakt, kan dat nog altijd overruled worden door de voorzitter”, zo is een nuchter commentaar.
• Overigens reageerde Bouchez ondertussen zelf al, waar anders dan op X: “Van een voogdij is geen sprake. Ik heb de volle bevoegdheden van een partijvoorzitter en ik ben van plan die ook uit te oefenen. We hebben in de aanloop naar de verkiezingen net als vorige keer een breed verhaal gezet, om het team in de spotlights te brengen.”

De vraag: Sijpelt het Midden-Oosten straks toch de Wetstraat binnen?

• Veel reacties van verontwaardiging, initieel meteen bij premier Alexander De Croo (Open Vld) en Bart De Wever (N-VA), op de vele burgerslachtoffers na de actie van Hamas in Israël. Evengoed volgden daarbij heel felle reacties van onder meer Wouter De Vriendt (Groen): geen echte breuklijn tussen links en rechts, in de eerste 24 uur.
• Maar onvermijdelijk gaan, naarmate het conflict langer duurt, er ook in de Belgische politiek wel tegenstellingen komen over de nakende oorlog in Gaza. Daarbij gaf minister van Ontwikkelingssamenwerking Caroline Gennez (Vooruit) gisteren al een duidelijk signaal.
• Want terwijl de Europese Commissie plots liet weten ontwikkelingshulp op te schorten aan de Palestijnse gebieden, reageerde Gennez in de vooravond: de federale regering is helemaal niet van plan die hulp op te schorten. “Die Belgische hulp gaat ook niet naar de Palestijnse autoriteiten of Hamas, maar direct naar de lokale bevolking, die het meer dan nodig heeft.”
• België geeft daarbij een budget vrij van 70 miljoen euro over vijf jaar. Gennez veroordeelde bovendien het afsluiten van water, voedsel en medicijnen voor de bevolking in Gaza.
• Overigens moest Europees Commissaris Oliver Varhelyi, een Hongaar, in de loop van de dag ook terugkrabbelen: zijn aankondiging was meer dan voorbarig, hij bleek helemaal niet alleen te kunnen beslissen. En verschillende lidstaten van de EU weigerden die hulp in te trekken.
• Vanuit de oppositie bekritiseert de N-VA al langer die hulp, ze zijn ervan overtuigd dat een deel van het geld wel degelijk in “verkeerde handen” valt. 

De vraag (2): Hoe los zijn de handen van Catherine Moureaux (PS)?

• Een onwaarschijnlijk verhaal in Sudinfo, die zich baseren op “meerdere bronnen”: vorige week donderdag zou de bekende burgemeester van Molenbeek, Catherine Moureaux een van haar schepenen fysiek aangevallen hebben.
• Het draait rond Abdellah Achaoui (PS), de schepen van Milieu en Aanplanting. Die zou in een conflict verwikkeld geraakt zijn, over één van zijn dossiers en samen met nog drie andere schepenen uit het college in het kantoor van Moureaux geroepen zijn. En daarbij ontspoorde de zaak volledig, zo bevestigen ook andere Franstalige kranten.
• Want Achaoui zou de gevleugelde woorden gesproken hebben “dat dit toch nooit zou gebeurd zijn als uw vader nog leefde”, een verwijzing naar Phillipe Moureaux, de staatsman van de PS. Dat zou dochter Moureaux zo woest gemaakt hebben dat ze op hem zou zijn gesprongen, zijn hemd zou hebben vastgegrepen en hem achtervolgde rond haar bureau.
• Achaoui liet vervolgens de nodige schaafwonden vaststellen door een arts. Hij is momenteel met ziekteverlof.