In Rusland vertoonde een derde van alle regio’s het voorbije jaar een toename van de mortaliteit. Dat fenomeen draagt bij tot de eerste afname van de Russische bevolking in een decennium. Dat heeft Tatyana Golikova, Russisch minister voor gezondheidsbeleid, gezegd. Er moeten volgens Golikova dan ook maatregelen worden genomen om een langdurige demografische crisis te kunnen afweren.

Vorig jaar had Rusland een bevolking van 146,8 miljoen mensen. Dat betekende een daling met 87.000 burgers tegenover het jaar voordien. De hoge sterftecijfers zijn in Rusland traditioneel grotendeels aan alcohol te wijten.

Prioriteit

De voorbije tien jaar heeft het land de grootste campagne tegen alcoholmisbruik uit zijn geschiedenis gevoerd. De campagne moest onder meer de zware consumptie van sterke dranken tegengaan. Bedoeling was de totale alcoholconsumptie over een periode van tien jaar te halveren. Volgens een aantal studies hebben Russische mannen in vrijheid een kleinere overlevingskans dan in de gevangenis. Alcohol wordt daarbij als de grote schuldige bestempeld.

Voor de Russische regering is de demografische ontwikkeling een belangrijke kwestie. Van het midden van de jaren zestig tot het einde van de jaren tachtig van de vorige eeuw kende de Russische bevolking een gestage groei. De instorting van de Sovjet-Unie leidde echter tot een bevolkingscrisis, die nog werd verergerd door lage lonen, massale werkloosheid en alcoholmisbruik.

Sinds zijn machtsovername aan het begin van deze eeuw beschouwt de Russische president Vladimir Poetin de omkering van die trend als een van zijn absolute prioriteiten. Zeven jaar geleden leek dat beleid ook zijn vruchten af werpen.

Dat jaar kon Rusland zijn eerste natuurlijke bevolkingsgroei in meer dan twee decennia melden. Hoewel er slechts sprake was van een stijging met tweeduizend burgers, liet Rusland voorzichtig optimisme blijken. Poetin prees daarbij het sociale beleid van zijn regering.

De positieve tendensen duurden echter niet lang. Drie jaar geleden begon de natuurlijke bevolking opnieuw te dalen. Sindsdien is geen herstel meer opgetekend. Volgens experts zal die dalende trend zich ook de volgende jaren nog verder doorzetten. Putin handhaaft een stabiele natuurlijke bevolkingsgroei als belangrijkste prioriteit.

Immigratie

De experts wijzen voor de verdere inkrimping van de Russische bevolking vooral naar de dalende cijfers van de immigratie. “Ooit was immigratie gezien als een bolwerk tegen de dalende Russische reproductiviteit,” benadrukken zij. “De inwijking staat echter niet langer op een voldoende niveau om de achteruitgang van de bevolking tegen te gaan.”

Volgens minister Golikova kan de huidige neergang gedeeltelijke worden gelinkt aan een daling van het aantal Russische vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Dat is een gevolg van de grote bevolkingscrisis in de jaren negentig van de voorbije eeuw.

De Russische regering heeft geprobeerd om de reproductie aan te moedigen door vrouwen financiële stimulansen te bieden. Dat gebeurt onder meer langs een programma voor moederschapsuitbreiding. Daarbij krijgen moeders een subsidie van ongeveer 453.000 roebel of ruim 6.000 euro voor hulp bij de opvoeding van een tweede kind.

Eerder dit jaar stelde president Poetin voor dat programma verder uit te breiden. Hij maakte daarbij gewag van gunstige hypotheken aan vrouwen met drie of meer kinderen. Minister Golikova zou plannen koesteren om al bij het eerste kind aan moeders bijkomende financiële hulp te verstrekken.

Om de Russische mortaliteit te verlagen, werkt het parlement aan de ontwikkeling van een programma dat een gezonde levensstijl en goede voedingskeuzes moet bevorderen.

In de Russische landelijke gebieden ligt de mortaliteit 14 procent hoger dan in de stedelijke regio’s. Bovendien wijzen experts erop dat Russische vrouwen een eerste zwangerschap uitstellen tot ze gemiddeld tussen vijfentwintig en vierendertig jaar oud zijn. Daarnaast zijn er in Rusland ook ongeveer driekwart miljoen abortussen per jaar. Slechts 20 procent van die ingrepen gebeurt om medische redenen.