Enkele jaren geleden leek de verhuur van deelfietsen in China een gigantische nieuwe economische sector te worden. Honderden startups probeerden op de nieuwe trend in te haken. Chinese fabrikanten produceerden miljoenen fietsen. In elke stad probeerden verhuurders op hun beurt een dominant marktaandeel uit te bouwen. Van die hype blijft vandaag echter weinig over.

De meeste verhuurders en fabrikanten zijn dan ook verdwenen. Grote stapels fietsen, op allerlei locaties in het openbaar domein willekeurig achtergelaten, vormen daarbij een trieste getuigenis van een gebroken zakelijk plan.

Groeimarkt

“De voorbije jaren hoopte het Chinese bedrijfsleven in de verhuur van deelfietsen een nieuwe economische groeimarkt te hebben ontdekt,” zegt Didi Tang, correspondent van de Britse krant The Times in China. “De technologiesector leverde daarbij applicaties die het mogelijk maakte om de fietsen met een smartphone te huren en te ontgrendelen.”

“Vele bedrijven hoopten met dat nieuwe model zelfs internationaal een groot succes te kunnen boeken. Al die dromen zijn echter grotendeels in een massale ontgoocheling geëindigd. Investeerders stellen niet langer nieuwe middelen ter beschikking. Vele fabrikanten zijn verdwenen. Anderen moesten de productie gevoelig verminderen.”

Fabrikant Lyade Bicycle uit de stad Wangqingtuo, een van de fabrikanten die wel konden overleven, kende tijdens zijn piekperiode een productie van meer dan dertigduizend fietsen per maand. Nu is daar echter nog slechts sprake van een productie van duizend tot tweeduizend per maand. “Lyade Bicycle kon alleen overleven omdat de onderneming geen orders voor deelfietsen aanvaardde en in grote mate voor de export werkte,” benadrukken de experts. “De binnenlandse orders zijn nagenoeg volledig weggevallen,”

In de hoogdagen van de sector genoot de verhuur van deelfietsen zelfs grote steun van de Chinese premier Li Keqiang. Hij noemde de deelfietsen, die vaak slechts 150 pond per exemplaar kostten, één van de grootste moderne uitvindingen van zijn land.

“Die promotie zorgde ervoor dat risicokapitaal binnenstroomde,” benadrukt Didi Tang nog. “Startups kregen daarbij massaal toegang tot grote financiële reserves. Vaak planden deze ondernemingen ook grote internationale expansieprogramma’s.”

“Daarvan is uiteindelijk echter weinig overgebleven. Prijzenoorlogen maakten vele bedrijven compleet onrendabel, maar toch bleven bij de fabrikanten massale orders voor de fietsen binnen. Ook twijfels over het bedrijfsmodel konden de hype niet afremmen.”

Fietsbergen

Twee jaar geleden produceerden Chinese fabrieken 23 miljoen fietsen voor meer dan honderd startende verhuurbedrijven. De industrie overspoelde de Chinese markt met een massale toevoer van deelfietsen. “Dat doodde uiteindelijk de binnenlandse vraag,” zegt Didi Tang. “Vorig jaar begonnen de problemen aan de oppervlakte te komen.”

“Toen bleek immers dat de vraag zwaar was overschat. In Europa dreigden problemen met vandalisme nog meer problemen te creëren. Vele verhuurbedrijven zijn verdwenen of verkocht. Vaak konden ze hun personeel niet meer betalen. Ofo, ooit een van de marktleiders, probeert zich wanhopig te herstructureren om te kunnen overleven.”

Door de problemen zijn in vele Chinese steden grote stapels onbeheerde deelfietsen achtergelaten. Vaak hebben de lokale autoriteiten tot een verwijdering bevolen. “Niet zelden komen de fietsen terecht een grote vuilnisbelt,” betoogt Tang. “Soms worden grote kuilen gegraven om duizenden fietsen onder de grond te stoppen.”

De Chinese fotograaf Wu Guoyong reisde vorig laag langs een twintigtal steden om het fenomeen te documenteren. De grootste fietsenberg vond hij in Xiamen, waar honderdduizend fiets in een heuvel van tien meter hoog waren opgestapeld. De fotograaf omschreef het fenomeen als de belichaming van de kapitalistische wegwerp-maatschappij. Hij maakte daarbij de vergelijking met zuivelproducenten die overtollige melk vernietigen om het prijsniveau te kunnen handhaven.