Het gelekt rapport van het GEMS-adviesorgaan naar aanleiding van het vervroegde Overlegcomité woensdag kent een resem aan verschillende maatregelen, de één al controversiëler dan de andere. Voor veel maatregelen valt iets te zeggen, voor anderen is enige nuance toch op zijn plaats.

In het rapport wordt onder meer het verplicht telewerken tot aan de Kerstvakantie naar voren geschoven als maatregel, net zoals het beperken van contacten en de anderhalve meter. Toch zijn vooral de tijdelijke sluiting van nachtclubs en de mondmaskerplicht vanaf 9 jaar het meest opvallend. Verder wordt er over een verplichting van vaccinatie, zoals verschillende ministers van verschillende niveaus al naar voor schoven, geen woord gerept.

Tijdelijke sluiting nachtclubs

In het advies wordt de tijdelijke sluiting beperkt tot drie à vier weken. Hierna zou de sector terug mogen openen, het zij wel onder strengere maatregelen. Zo moet worden toegezien op een degelijke ventilatie, op een CST met het 2G-principe én een negatieve test. Ook moeten kleinere indoor evenementen, zoals een huwelijk, beperkt worden tot 50 personen, met dezelfde voorwaarden voor toegang.

Dat 2G-principe wordt al in verschillende landen gebruikt, onder meer in Nederland en Oostenrijk. Daar geeft het lokale coronapaspoort enkel nog de vaccinatiestatus of het herstel van een coronabesmetting weer; iedereen moet negatief getest worden, ongeacht vaccinatie of herstel.

Wie geloofde dat vaccinaties dus “de poort naar het vrije leven” waren, komt bedrogen uit: zelfs dubbelgevaccineerden, en zelfs mensen met een boosterprik erbij, moeten zich laten testen alvorens ze toegang krijgen om te dansen in nachtclubs. Toch blijft een onderscheid tussen wel- en niet-gevaccineerden voor de GEMS aan de orde: gevaccineerden zouden een zelftest mogen gebruiken als bewijs van een negatieve test, voor niet-gevaccineerden is enkel en alleen een PCR-test voldoende. Kwestie van het nu al bestaande debat over een geldige coronapas aan de deur uit te breiden met de geldigheid van de test.

Los van de bijkomende test, zal ook de sluiting en strengere maatregelen van dancings tot wrevel leiden binnen de horeca. Restaurants en cafés mogen openblijven, met CST (negatieve test of niet?) en mondmasker als je rechtstaat, terwijl dancings de deuren tijdelijk moeten sluiten. En tijdelijk, dat kan in ons land wel eens heel lang duren.

Mondmaskerplicht bij kinderen vanaf 9 jaar

Deze maatregel werd eerst door minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) in de media opgeworpen. Nu schaart ook de GEMS zich hier achter, zij het wel met enkele kanttekeningen. Ook internationaal kan er wel iets worden gezegd over het voorstel.

Het Center for Disease Control and Prevention wil dat kinderen ouder dan twee jaar al een masker dragen. In Spanje, Italië en Frankrijk werd de drempel op zes jaar gelegd, de WHO zegt acht jaar. Negen jaar valt dan ook volledig uit de lucht. Mede omdat zowel het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding mondmaskers onder twaalf jaar afraadt. Ook een studie van Sciensano toont aan dat er onvoldoende bewijzen zijn dat dit iets helpt. Opvallend is dat Steven Van Gucht, dé man bij Sciensano, zelf ook in de GEMS zit.

Toch is er voor dit voorstel wel iets te zeggen. Het is aangetoond dat kinderen een belangrijk onderdeel vormen van de motor die de verspreiding van het virus in gang houdt. Kinderen worden op school besmet, nemen zonder het te weten het virus mee naar ouders of grootouders, die er wel van afzien. Zijzelf hebben vaak van niets geweten. In dat licht lijkt het dus wél verantwoord om kinderen een mondmasker op te zetten; toch mag meer wetenschappelijk bewijs deze stelling onderbouwen. Het GEMS-adviesorgaan geeft dit dan ook aan als mogelijke nieuwe maatregel, maar dan wel degene die zo snel mogelijk moet worden afgeschaft als de situatie zich er toe leent.

Verplichte vaccinatie

Dan over naar wat er niet in het rapport staat: de verplichte vaccinatie. Dit lijkt, na de derde vaccinatie bij ouderen en risicopatiënten, de volgende stap om heel de bevolking gevaccineerd te krijgen. Toch kan ook hier weer het één en ander over gezegd worden.

Zo geeft info-coronavirus.be aan dat een vaccinatie “niet enkel jezelf beschermt, maar ook de mensen om je heen. Als zoveel mogelijk mensen in België zich laten vaccineren, kan het virus zich minder snel verspreiden. Dan zijn ook mensen die zich niet kunnen laten vaccineren beschermd. Dat heet groepsimmuniteit.” Die uitspraak lijkt ondertussen al achterhaald.

In het GEMS-rapport staat de zin “Vaccination provides a personal protection against severe disease, the actual situation and scientific research shows us that it is less protective for acquiring infection and becoming contagious or mildly ill.” Vrij vertaald: hoewel een vaccinatie goede bescherming biedt voor jezelf, toont de huidige situatie én wetenschappelijk onderzoek dat het minder beschermt tegen overdracht van het virus.

Laat het duidelijk zijn: hoe meer mensen zich laten vaccineren, hoe beter. Gevaccineerden raken doorgaans minder snel op ziekenhuisbedden terecht, wat de impact op de dagelijkse werking van de zorgsector alleen maar ten goede komt. Maar het aloude argument “Laat je vaccineren om je medemens te beschermen” gaat dus niet meer op.

Vaccinatie vanaf zes jaar

Ook weer een voorstel van minister Vandenbroucke, dat hij uit de doeken deed in het actuaprogramma “Jeudi en prime” op RTBF. Opmerkelijk is vooral dat hij in datzelfde interview ook aangeeft dat vaccins de verspreiding van het virus niet afremmen, en daarmee dus duidelijk maakt dat er geen enkel argument is om kinderen te vaccineren. Kijkend naar de sterftecijfers aan Covid-19, vanaf het begin van de pandemie tot nu, zijn er in de leeftijdsgroep 0 tot 24 jaar welgeteld 45 doden te betreuren. Op een totaal van 26.321 geeft dit een aandeel van 0,17 procent.

In aantal besmettingen zullen de kinderen van de lagere school natuurlijk hoger scoren dan de rest van de bevolking: zij worden ook dagelijks het meeste blootgesteld aan corona, maar nogmaals: ze ondervinden hier zelf nauwelijks last van. Verder is ook aangetoond dat die leeftijdsgroep niet verantwoordelijk is voor de druk op de zorgsector: in week 26 (28 juni t.e.m. 4 juli) maakte de leeftijdsgroep van 6 tot 19 jaar 5,9 procent uit van alle mensen die met corona in het ziekenhuis belandden, een ‘record’. Verder toonde een studie van Sciensano aan dat kinderen door een eerdere besmetting met corona, nu een hoger aantal antilichamen hebben. Maar liefst één vierde van de lagere schoolkinderen zijn op die manier al beter beschermd tegen een nieuwe besmetting.

Dat er met de huidige cijfers maatregelen moeten worden getroffen lijkt wel duidelijk. Het aantal hospitalisaties stijgt, op intensieve zorgen wordt deze week de kaap van 500 bezette bedden gerond, waarmee de reguliere zorg in het gedrang komt. Toch zijn verplichte vaccinaties, vaccinaties van kinderen en moeilijkere regels niet de oplossing voor de komende winter.

(mah)