“Dit is een historisch moment.” Toen Charles Michel de perszaal binnenkwam om een akkoord aan te kondigen over de start van onderhandelingen voor de toetreding van Oekraïne tot de EU, waren velen verrast. De Hongaarse premier Orban blokkeerde namelijk al urenlang elk akkoord.

• “Twee concessies voor één top, dat was te veel voor Hongarije,” zei een diplomaat die nauw betrokken was bij de onderhandelingen tegen Politico. Het akkoord over het hulpprogramma van 50 miljard euro voor Oekraïne wordt uitgesteld naar een buitengewone vergadering in januari. Maar Oekraïne – en Moldavië – beginnen officieel het proces tot toetreding tot de Europese Unie.
• Technisch gezien moest deze beslissing unaniem worden genomen. Hongaars premier Viktor Orbán dreigde echter al dagenlang met zijn veto. Na uren van discussie deed Duits bondskanselier Olaf Scholz iets opmerkelijks: hij stelde voor aan Orban om de vergaderzaal van de 27 EU-lidstaten te verlaten en een kopje koffie te drinken in een andere ruimte, als hij dat wilde.
• Het idee was om de 26 andere leiders de kans te geven de toetreding van Oekraïne goed te keuren met de vereiste unanimiteit, wat volgens de regels van de EU ook is toegestaan als een van de leiders afwezig is.
• Olaf Scholz en Orban spraken kort met elkaar. De Hongaarse premier besloot uiteindelijk de zaal te verlaten, waardoor het historische akkoord mogelijk werd. “Hongarije wil geen deel uitmaken van deze slechte beslissing!” deelde de Hongaarse leider op Facebook, waarmee hij zijn gezicht redde.
• In feite weerlegden de 26 één voor één de Hongaarse argumenten gedurende vele uren. Orban kwam naar de top met de bedoeling om aan te tonen dat Oekraïne tekortschoot op het gebied van de rechtsstaat en dat de Commissie een fout had gemaakt in haar beoordeling. De argumenten van de Hongaarse leider waren weinig overtuigend en het voorstel van Olaf Scholz kwam op het juiste moment, volgens een bron.
• Anderen zijn van mening dat de onbuigzame houding van Orban eerder theater was: “Een klein land als Hongarije kan politiek weinig doen om zich echt te verzetten tegen zo’n belangrijke beslissing”, zei een andere diplomaat tegen Politico.
• Olaf Scholz, die tot nu toe fel bekritiseerd werd in zijn rol als Europese onderhandelaar, vooral in vergelijking met Angela Merkel, werd warm gefeliciteerd door Volodymyr Zelensky op X. In Oekraïne werd de Duitse kanselier zelfs in het begin van het conflict soms gezien als een vijand. “Sorry voor alle keren dat we je belachelijk hebben gemaakt Olaf”, schreef de invloedrijke blogger Saint Javelin. “Je bent een echte vriend.”
• Viktor Orban heeft echter nog niet het laatste woord gehad: hij zal nog vele kansen hebben om het toetredingsproces van Oekraïne te dwarsbomen. En hij heeft het belangrijkste bereikt, één dag voor de top: de vrijgave van 10 miljard euro voor Hongarije door de Commissie.
• Gevraagd naar de houding van de Hongaarse leider, was premier Alexander De Croo (Open Vld) resoluut: “Iedereen kent de regels van het spel. Ofwel neem je deel aan een beslissing, ofwel houd je je mond dicht,” zei hij voordat hij besefte dat hij “dat niet had moeten zeggen“. (cv/ ddw)