De toekomst van duurzaam bouwen – biomaterialen zijn de sleutel tot ecologisch bouwen

Geschreven met branded content van Aluprof

Biomaterialen worden een belangrijk constructie- en afwerkingsmateriaal voor de moderne bouwsector. Huizen van stro, algen of riet zijn niet langer een futuristische fantasie of sciencefictionfilm, maar een realiteit gekoppeld aan de noodzaak om materialen te vinden die voldoen aan de eisen van duurzaam bouwen en ons en onze planeet niet belasten.

De noodzaak om steeds meer aandacht te besteden aan de milieu-impact van bouwmaterialen heeft geleid tot een evolutie in zowel de wijze waarop ze worden verkregen, als in het gebruik van organische materialen die kunnen worden toegepast in de bouw.

Het resultaat? Zowel bij nieuwbouw als revitalisering zien we een toename van het aandeel bouwmaterialen die zonder verlies kunnen worden gerecycled (denk aan aluminium) evenals het gebruik van nieuwe biomaterialen.

Belangrijkste kenmerken van biomaterialen voor de bouw

Biomaterialen (bio-based materials) voor de bouw zijn een van de snelst ontwikkelende trends in design.

Biomaterialen voor de bouw worden gekenmerkt door het gebruik van grondstoffen van organische oorsprong, zoals:

hout,
suikerriet,
riet,
katoen,
en zelfs schimmels en algen.

Ze verschillen van traditionele bouwmaterialen, die vaak zijn gebaseerd op niet-recyclebare materialen zoals staal of beton.

Niet alleen kunnen biomaterialen zichzelf regenereren, maar ze bieden ook andere voordelen. Aangezien ze afkomstig zijn uit natuurlijke bronnen, onderscheiden ze zich door hun verminderde CO2-uitstoot tijdens het productieproces, dankzij het wonder van fotosynthese. Tijdens fotosynthese absorberen planten CO2 uit de omgevingslucht om hun biomassa op te bouwen. Dit wordt opgeslagen en bij afbraak wordt de CO2 weer vrijgegeven in de atmosfeer. In vergelijking met traditionele materialen vertoont de CO2-balans aanzienlijk gunstigere waarden.

Hernieuwbare bronnen als basis van biomaterialen

Belangrijk om op te merken is dat bij de vervaardiging van biomaterialen voor bouwdoeleinden tevens aanzienlijke aandacht wordt besteed aan het benutten van hernieuwbare energiebronnen tijdens het productieproces. Het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen, zoals zonne- of windenergie, vermindert de koolstofvoetafdruk van de productie van materialen aanzienlijk.

Bovendien hebben biomaterialen over het algemeen minder energie nodig om te worden verwerkt in vergelijking met conventionele bouwmaterialen.

Sara Kulturhus, Skellefteå, Zweden. Toegepaste systemen: MB-86 SI, MB-SR50N, MB-SR50N OW

Aluminium als milieuvriendelijk bouwmateriaal

Naast volledig biologische bouwmaterialen, wordt de koers van duurzaam bouwen ook beïnvloed door materialen die, hoewel niet van biologische oorsprong, dankzij recyclebaarheid en een verminderde energiebehoefte voor verwerking, toch de weg banen voor ecologisch verantwoord bouwen.

Het beste voorbeeld van een dergelijk materiaal is aluminium. Het is lichtgewicht, duurzaam, niet-corrosief en, belangrijker nog, het kan onbeperkt worden gerecycled. Het recyclen van aluminium bespaart tot 95% van de energie die nodig is om primair aluminium te produceren, waarbij een product van even goede kwaliteit wordt verkregen.

Aluprof, leider onder de fabrikanten van aluminiumsystemen voor deuren, ramen en gevels, neemt het voortouw door aluminiumschroot in haar productiefaciliteiten te gebruiken voor het smelten van blokken. Deze aanpak resulteert in aanzienlijke vermindering van de totale uitstoot van broeikasgassen, waardoor deze daalt van 16,7 ton CO2 per ton tot slechts 2,9 ton.

Tegelijkertijd is het vermeldenswaard dat aluminium een stabieler constructiemateriaal is dat een grotere duurzaamheid van het gebouw biedt dan veel biomaterialen, en dat gevelsystemen met verhoogde thermische isolatie (zoals bijvoorbeeld MB-SR50N HI+ Aluprof) zorgen voor een laag energieverbruik gedurende de hele gebruiksduur van het gebouw. Anderzijds voldoen aluminium ramen en deuren in het MB-104 PASSIVE-systeem aan alle eisen voor elementen die worden gebruikt in de passiefbouw.

Wind House, Izabelin, Polen. Toegepaste systemen: MB-77HS, MB-SR50N

Voorbeelden van bouwconstructies van biomaterialen

Wat kan er dus als biomateriaal worden gebruikt?

Sinds 1986 wordt hennepbeton gebruikt, wat perfect is voor zowel woningbouw als utiliteitsbouw. Voor kleine en grotere bouwprojecten. Belangrijk is dat hennep snel groeit, weinig irrigatie nodig heeft en evenveel CO₂ per hectare opneemt als een bos. Voorbeelden van dergelijke gebouwen zijn het Pierre Chevet Sports Center in Frankrijk of het Regional House in Edegem in de provincie Antwerpen, dat bekroond werd met de Brussel Architecture Prize 2023.

Onderzoekers van INRAE Biopolymers, Interactions, and Assemblies (BIA) hebben een methode ontwikkeld om cellulosevezels te gebruiken om emulsies van niet-mengbare vloeistoffen (water + olie) te stabiliseren. Na droging vormt de emulsie een stevig paneel met betere isolerende eigenschappen dan mineraalwol of polystyreen.

Larixhaus is een voorbeeld van een geprefabriceerde gezinswoning van Spaanse makelij, waarin de thermische isolatie wordt verzorgd door tarwestro dat lokaal aan de Costa Brava wordt verkregen. Het huis is passief.

Harsen van biologische oorsprong kunnen traditionele epoxyharsen vervangen die het schadelijke bisfenol A bevatten. Voor de productie ervan worden plantaardige polyfenolen (tannines) gebruikt, verkregen uit druivenpulp, d.w.z. afval van de wijnproductie.

Deze paar voorbeelden zijn slechts een fractie van de wetenschappelijke prestaties binnen de bouwsector. Deze sector blijft voortdurend streven naar alternatieven en verfijnt technologische processen om bouwmaterialen continu te verbeteren en steeds milieuvriendelijker te maken.

Andere voorbeelden van biomaterialen voor de bouw zijn: blokken en isolaties van zonnebloemvezels, spaanplaten van draadvormige schimmels, die na gebruik als landbouwmeststof kunnen worden ingezet, bouwpanelen van pindadoppen, kunststoffen van suikerbiet, bamboe, kokosvezel, algen en vele andere.

Wijnmakerij Lahofer, Dobšice, Tsjechië. Toegepaste systemen: MB-78EI, MB-SR50N, MB-104 Passive

Let’s Build a Better Future

Het gebruik van biomaterialen, investeringen in het ontdekken van nieuwe vormen van organische bouwproducten en inspanningen om efficiëntere recycling van gebruikte materialen te bereiken, zullen allemaal blijven evolueren als pijlers van duurzame ontwikkeling in de bouwsector. Dit is geen voorbijgaande trend of mode. Er is geen weg terug naar het gebruik van enkel traditionele methoden als we willen dat de planeet waarop we leven overleeft en de heersende omstandigheden ervoor zorgen dat de aarde leefbaar blijft voor mensen.

Artikel gesponsord door Aluprof