“Beste Franstalige vrienden, als we zo voortdoen, het land niet hervormen en niet meer mensen aan de slag laten gaan, met wie willen jullie dan in 2024 nog gaan spreken? Mogelijk is het dan zelfs niet meer Bart De Wever (N-VA), maar Tom Van Grieken (Vlaams Belang). Dan wensen we je veel geluk.” Het waren scherpe woorden van Egbert Lachaert, de Open Vld-voorzitter, net voor eindejaar bij BusinessAM.

Het schetst wel iets van de druk die men probeert te zetten op Magnette, de PS-voorzitter, om toch maar mee te gaan in die hervormingsagenda die De Croo nog wil doorvoeren. Alleen, ook de PS-baas antwoordde al voor het eindejaar, in Het Laatste Nieuws, met een striemend betoog.

• “Ik heb het al eens gezegd, maar ik zeg het nu stellig: er is een probleem met de werkmethode in deze regering. En dat is de laatste weken verergerd. Ik ben zeer boos op Alexander De Croo. Hij is compleet incorrect te werk gegaan door onlangs zonder overleg een pensioenvoorstel op tafel te gooien. Wij hervormden in juli de pensioenen. We stelden een lastige begroting op. We sloten een loonakkoord. Moeilijk, maar we deden het allemaal”, zo stelde Magnette, die meteen doorpakte over waarom de premier nu zo graag nog een grote hervormingsagenda oplegt, volgens hem.
• “De Croo komt in de problemen met die Whatsapps? En wij zwijgen. We verdedigen de begroting. En wat doet hij om ons te bedanken? Hij valt ons aan op een manier die ik nog nooit zag. Ik heb ervaring met vier premiers. Nog nooit heb ik een premier zo zien doen.”

Onderliggend: Dat de woorden van Magnette komen, is meer dan een teken aan de wand.

• Hij en De Croo vormden in laatste rechte lijn van de regeringsonderhandelingen het duo formateurs dat het Vivaldi-akkoord maakten. Maar daarbij waren, en zijn, de krachtverhoudingen niet gelijk: de PS is na N-VA de partij met meeste zetels, binnen Vivaldi duidelijk de grootste, en de onbetwiste nummer één in Franstalig België. Open Vld is pas de zevende partij in de Kamer.
• Dat men na Charles Michel (MR) in 2014 opnieuw in 2020 een premier aanstelde, met De Croo, die niet het logische electorale gewicht meenam naar de Zestien was een huizenhoog probleem, dat iedereen wist, maar wenste te negeren op het laatste van de regeringsvorming. Ook De Croo zelf moest z’n historische woorden intrekken over een “dweil”, als premier van pas de zevende partij.
• Magnette zweeft, net als Bart De Wever (N-VA) in de Zweedse regering, als een soort schaduwpremier over de coalitie. Als die dan uitgerekend zo openlijk kritiek uit over de ‘methode’ van de echte premier, is er meer aan de hand. Krijgt De Croo straks zijn belangrijkste coalitiepartner niet mee, dan zal er weinig terecht komen van zijn hervormingsagenda.
• In die zin is de Engie-deal veelbetekenend: Magnette laat al maanden weten dat wat hem betreft, er weinig met Parijs zou moeten onderhandeld worden. De PS-voorzitter wilde al veel langer gewoon Engie verplichten om de centrales open te houden, met de wet rond bevoorradingszekerheid in de hand. In de regering Leterme deed Magnette dat zelf al eens, als toenmalige minister van Energie. Vraag is dus of de PS zo enthousiast zal zijn over wat De Croo en Van der Straeten nu onderhandeld hebben.