De N-VA ligt er nog niet af, integendeel. De nota van de informateurs biedt eten en drinken voor hen.

In het nieuws: De informateurs ontvangen nu één voor één alle partijvoorzitters van de tien partijen die nog steeds in het spel zijn om een nieuwe coalitie voor het federale België te vormen. Het statige decor van het Egmontpaleis is de locatie, als we kunnen afgaan op de meubels en het wandtapijt in een Instagram-post die Bart De Wever zette, terwijl hij aan het wachten was op z’n ‘audiëntie’ bij het informateursduo Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez (MR).

De details: De hele oefening van Coens en Bouchez zit zo in de laatste rechte lijn. Wat weten we daarover?

• De informateurs zijn zeer voorzichtig, en willen geen lekken. En dus geven ze aan niemand de nota mee die ze gemaakt hebben, en die de basis kan vormen voor een formatiepoging straks. Het is een for your eyes only-document, dat de partijen kunnen inkijken, maar niet meenemen.
• De nota heeft een focus op de begroting en het fiscale, als eerste van vijf luiken. Het is nu wel duidelijk dat het werkstuk fundamenteel verschilt van dat van de vorige informateur, Paul Magnette (PS).
• De afgelopen dagen werd het idee van een ‘Vivaldi-coalitie‘ (een nieuwe naam voor een regenboogcoalitie) flink in de verf gezet: alles zou erop wijzen dat het een dergelijke constructie zou zijn en dat de N-VA eraf zou moeten. Zeker de Franstalige pers was daarvan overtuigd, op basis van Franstalige partijvoorzitters.
• Over het auteurschap van de nota was enige frictie: verschillende bronnen wezen erop dat het werkstuk uit de koker van het kabinet van Koen Geens (CD&V) kwam, en in minder mate van dat van premier Sophie Wilmès (MR).
• Informateur Georges-Louis Bouchez (MR) vond het daarop nodig op Twitter dat auteurschap van Geens sterk te ontkrachten: ‘C’est juste totalement faux.’
• Feit is in elk geval dat Coens en Geens een sterk duo vormen op dit moment: de CD&V-voorzitter, die nieuw in de job is, heeft via z’n vicepremier een stevig backoffice om op terug te vallen. CD&V zit immers al jaar en dag in de federale regering, Geens kent het klappen van de zweep.
• Bedoeling was overigens om PS en N-VA maandag te ontvangen, wegens agendaproblemen verschoof De Wever naar dinsdag, samen met Open VLD, MR, en CD&V, die gisteren langs kwamen. Het zorgde dus voor een wachtmoment in de antichambre van de informateurs hun paleis.

De grote vraag? Hoe reageren de partijen voorlopig?

• Dat CD&V en MR ‘enthousiast‘ reageren op de nota, kan weinig verrassend zijn.
• In PS-kringen is het voorlopig compleet windstil over wat Paul Magnette (PS) onder ogen gekregen heeft.
  • Menselijk ligt het alvast niet evident: het was uitgerekend Bouchez die de poging van informateur Magnette om paars-groen te maken torpedeerde.
  • Er is wel druk. De PS moet zich ‘verantwoordelijk‘ opstellen, en ‘weten dat het een staatsdragende rol speelt’, zo is in kringen rond de informateurs te horen.
• Binnen Open VLD circuleert weinig info.
  • De schaarse echo’s die we opvangen, zijn positief. Dat hoeft niet te verbazen: Coens en Bouchez kozen expliciet een ‘centrumstrategie’.
  • Die aanpak kan alleen maar Open VLD plezieren, en de interne discussies tot stilstand brengen: inhoudelijk is deze nota alvast veel werkbaarder voor Open VLD dan het werkstuk van Magnette, zo is ook de inschatting bij de informateurs.
• Echt interessant wordt het om te horen hoe N-VA reageerde.
  • Volgens bronnen was Bart De Wever ‘heel aangenaam verrast‘ door wat hij te zien kreeg.
  • ‘Als dat Vivaldi is, dan zal de lente kort zijn, en de zomer koud’, zo stelde hij al grappend ten opzichte van Coens en Bouchez. Dit behoeft misschien enige duiding: Vivaldi staat immers voor de ‘vier seizoenen’, of beter de ‘vier families‘ in zo’n coalitie:
    • De winter is blauw (MR+Open VLD)
    • De lente is groen (Ecolo+Groen)
    • De zomer is rood (PS+sp.a)
    • De herfst is oranje (CD&V+cdH)
  • Volgens het grapje van De Wever is er dus maar weinig groen en rood te bespeuren in de nota.
  • Een cruciaal element is, naast het sociaal-economische, het communautaire luik: kan een regeringsproject iets bieden voor N-VA? Daarover bijzonder weinig info, tenzij dit sussende bericht vanuit het kamp van de informateurs: ‘Wij doen wat in de mate van het mogelijke en menselijke ligt. Dat is niet niks.’

Om rekening mee te houden? De kans wordt zo wel substantieel dat N-VA zich opmaakt om, op basis van de nota, nadrukkelijk aan boord te blijven. En zo komt men dan ook bij het vreemde lot van de PS: incontournable zijn is niet alleen een zege, maar ook een vloek. Want de Franstalige socialisten kunnen briesen, stampen en foeteren, maar ze gaan toch altijd met ‘iets’ moeten akkoord gaan. Dat lijken de informateurs goed begrepen te hebben.

Waarom dit van tel is: Onderhandelen gaat over hefbomen hebben, om druk te zetten. Het is wel duidelijk dat MR en CD&V, en bij uitbreiding Open VLD, alle mogelijke pressie op hun onvermijdelijke toekomstige regeringspartner PS moeten zetten om een zo rechts mogelijk regeerakkoord te krijgen. Wie beter dan de N-VA om in dat spel mee te spelen en dus aan boord te blijven? Tussen ‘enthousiasme’ over een tekst van de kant van N-VA en een deal over paars-geel is dus nog heel veel afstand. Maar in elk geval is het een interessante plotwending in de dynamiek van de onderhandelingen.

The big picture? Het is money time: een cruciale fase in de onderhandelingen breekt aan. Alleen al het feit dat zo weinig lekt over de onderhandelingen wijst daarop. Maar één ding is wel glashelder: de informateurs hebben geen regenboog-regeerakkoord geschreven. Ze gaan, inhoudelijk althans, voor een paars-geel scenario.

En nu? Afwachten hoe de andere partijen gaan reageren op de nota. Vermoedelijk kristalliseert zich dan, naar het einde van de week toe, een mogelijke coalitie uit, die richting formatie kan gaan. Maar dat laatste blijft voorlopig heel voorbarig.