Het internet heeft de voorbije twee decennia elk aspect van de maatschappij veranderd. Dat geldt zeker ook voor het politieke beleid, waar vooral sinds de intrede van de sociale media belangrijke verschuivingen moeten worden vastgesteld. Het medium blijkt daarbij de democratie echter zowel nieuwe opportuniteiten als bedreigingen voor te schotelen. Dat zegt Vyacheslav Polonski, onderzoeker aan het Oxford Internet Institute.

“Democratische instellingen worden meestal gekozen voor periodes van drie tot vijf jaar, maar de meningen van burgers lijken dagelijks te fluctueren en kunnen soms enorme proporties aannemen,” zegt Vyacheslav Polonski.

“Wanneer duizenden mensen op dezelfde dag op Twitter hetzelfde onderwerp citeren, weet men dat er iets aan de hand is. Op die manier kan het voor de beleidsmakers bijzonder moeilijk worden om een consensus te bereiken die iedereen tevreden kan stellen. Wanneer het beleid die digitale meningen niet langer kan bijhouden, zou een perceptie van onbestuurbaarheid dreigen te kunnen ontstaan.”

Controle

“Wanneer burgers van mening zijn niet langer door hun democratische vertegenwoordigers te worden gediend, wenden ze zich tot het internet,” benadrukt Polonski. “Ze gaan online op zoek naar individuen die dezelfde standpunten naar voor brengen.”

“Deze stromingen leiden tot een oproep om de regels van de bureaucratie te verwerpen en de controle over het leven opnieuw in eigen handen te nemen. Dat kan onder meer worden vastgesteld bij de populistische sentimenten die in Europa en de Verenigde Staten recent aan kracht en populariteit hebben gewonnen.”

“Deze bewegingen worden gevoed door een populistische woede, opstandig nationalisme en een diepgewortelde vijandigheid jegens immigranten,” zegt de wetenschapper nog. “Individuen die al lang populistische ideeën koesterden, maar nooit voldoende zelfvertrouwen hadden om die met die meningen naar voor te komen, krijgen nu de kans online contact op te nemen met gelijkgestemde groepen en het internet als een megafoon voor hun meningen te gebruiken.”

“Deze bewegingen worden zelfverzekerder en krachtiger, want ze merken dat anderen hun overtuigingen delen. Dat is zorgwekkend, want toenemend contact met gelijkgestemden blijkt de overtuigingen nog extremer te maken.”

“De grotere diversiteit en beschikbaarheid van digitale inhoud houdt in dat mensen ervoor kunnen kiezen alleen informatie te gebruiken die met hun eigen wereldvisie overeenstemt,” zegt Polonski. “Deze echokamers versterken de bestaande meningen, wat een disfunctionele impact heeft op het gezonde democratische discours.”

“Sociale mediaplatformen zoals Facebook en Twitter hebben in principe weliswaar de mogelijkheid om de mens met uiteenlopende meningen in contact te brengen, maar de voorkeuren uit de gebruikte algoritmes voor personalisering zorgen dat men vooral met een bevestiging van de eigen ideeën wordt geconfronteerd.”

Segregatie

“Op die manier wordt het internet geen platform voor een publiek debat, maar wel een kanaal dat conflicten en ideologische segregatie tussen tegengestelde opvattingen versterkt, waarbij een onevenredige hoeveelheid invloed wordt verleend aan de meest extreme meningen,” waarschuwt Polonski.

“Het internet zorgt tevens voor een versnippering van meningen, waardoor de meest gepassioneerde, gemotiveerde en stoutmoedige karakters in staat zijn gelijkgestemden te vinden. Ook belangrijke gebeurtenissen – zoals natuurrampen of terroristische aanslagen – kunnen een belangrijke impact hebben op de publieke opinie en de overheid aanzetten om overhaaste beslissingen met verregaande gevolgen te nemen.”

Polonski suggereert daarbij dat de overheid niet in de val mag trappen om populaire antwoorden op korte termijn aan te bieden, maar zich moet blijven richten op het algemeen belang van de gemeenschap op langere termijn.

“Geconfronteerd met de kracht van de internetgebruiker, blijken de huidige bestuursinstellingen niet in staat efficiënt te reageren,” aldus de onderzoeker. “Men kan onmogelijk beweren dat de gemeenschap op lange termijn onbestuurbaar zou zijn, maar er moet daarbij met radicaal nieuwe strategieën worden gewerkt.”

“De instellingen moeten worden hervormd, zodat de burgers in staat worden gesteld verlichte discussies te voeren in een actieve en inclusieve publieke sfeer,” besluit Vyacheslav Polonski.