Vivaldi staat voor een laatste examen, met drie grote dossiers die nog steeds hangende zijn: Engie, de pensioenen en de fiscale hervormingen. Meteen moet premier Alexander De Croo (Open Vld) fors aan de bak om, na het succesje van zijn begrotingscontrole, het beeld vast te houden dat Vivaldi ‘nog steeds werkt’. Want zeker in de onderhandelingen met de Franse energiereus piept en kraakt het: de deadline lag oorspronkelijk op midden maart, maar dit is ondertussen royaal verstreken. Alles draait rond geld: op welk bedrag krijgt Engie de factuur van de opruiming geplafonneerd? Voor de groenen is het een levensbelangrijk dossier, maar hebben ze greep op de onderhandelingen? Daarnaast start vanaf deze week het gesprek over de fiscale hervormingen. Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) zette hoog in, door een totale taks shift van 6 miljard voor te stellen. Vorig jaar, toen beslist werd door heel Vivaldi om die fiscale hervorming door te voeren, ging het nog om een veel lager bedrag. Maar over hoe die shift moet gebeuren, daarover vliegen liberalen, groenen en socialisten elkaar nu al in de haren. Eerst volgen hoe dan ook nog de pensioenen: ook daar moet nog een doorbraak komen, onder druk van Europa.

In het nieuws: Wanneer witte rook over Engie?

De details: “Het dossier zit volop in beweging, maar we gaan ons niet in een hoek laten zetten”, is bij de groenen te horen. Daar is ergernis over coalitiegenoten, die snel een deal willen.

• “Natuurlijk wil Engie ook een deal. Ze hebben er alle belang bij. Geen onzekerheid meer over de factuur. En stel dat de aandeelhouders plots zien dat die factuur historisch onderschat is, wat geeft dat voor de beurskoers?” Hoge bronnen binnen Vivaldi zijn er wel zelfzeker over: het beweegt bij de Franse energiereus.
• Eerder kwamen ook al vanuit de Zestien positieve berichten: zo zou op een afscheidsetentje de laatste week van maart, voor Etienne Davignon in het prestigieuze Brusselse Hotel Solvay ook al een ‘doorbraak’ op hoog niveau bereikt zijn, met de Engie-top. En voor de premier is het wel duidelijk, qua volgorde voor de dossiers tot de zomer: eerst Engie, dan de pensioenen en tenslotte de fiscale hervorming.
• Tegelijk is er wel de pijnlijke vaststelling: de paasvakantie is voorbij, en er is nog steeds geen akkoord met de Fransen. Dat was nochtans eerst voorzien voor het einde van 2022, maar dat mislukte. Vervolgens zou het midden maart worden, maar ook die deadline werd niet gehaald.
• Dat het dossier tot spanningen leidt binnen Vivaldi hoeft niet te verwonderen: kernenergie blijft enorm gevoelig, zowel voor de groenen als de MR. Groen en Ecolo moesten al slikken dat Doel 4 en Tihange 3 open blijven, maar willen bij de onderhandelingen met Engie niet plooien over de tegeneis die Engie instelde. De Fransen willen zekerheid over de eindprijs van de kerncentrales: een plafond op de kosten van de berging van het afval en de afbraak van de centrales, is wat zij eisen. Dubbel slikken dus voor de groenen, die altijd gezegd hebben dat “de vervuiler zou betalen”.
• Die oefening is een dans van miljarden, met enorme impact in de toekomst. Zelf hanteerde minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) bedragen tot 41 miljard euro, terwijl vanuit Parijs lekte dat Engie tot een maximum van 20 miljard wilde gaan. Bij de groenen was de ergernis de voorbije maanden groot, over “partijvoorzitters die nu snel de uitverkoop willen organiseren om toch maar een snelle deal te hebben”. Een duidelijke sneer naar Georges-Louis Bouchez (MR).
• “Engie heeft decennia winst gemaakt met kernenergie. Het kan niet dat de afvalfactuur, waar wij al veertig jaar voor waarschuwen, dan naar de belastingbetaler zou gaan. Vandaag niet en ook niet naar de generatie van mijn dochters”, zo maakte Groen-voorzitter Jeremie Vaneeckhout zich sterk, gisteren op VTM.
• Maar binnen Vivaldi wordt er ook tegen geduwd. Want heeft Groen wel greep op het dossier? “Het is niet Van der Straeten die in de cockpit zit, dat dossier ligt helemaal bij de premier”, zo zegt een blauwe bron. Wanneer straks de kruitdamp opstijgt, en het onvermijdelijke akkoord zichtbaar wordt, zal ook die discussie losbarsten: wie onderhandelde nu écht, met de Fransen? En wie kan de pluimen op de hoed steken?

Startschot: Deze week beginnen de gesprekken over de fiscale hervorming. De voorafgaande schermutselingen in de media waren er al.

• “Een zeven op tien“, geeft Melissa Depraetere, de fractieleider van Vooruit in de Kamer, aan Vivaldi, als rapport, in De Zondag. Maar meteen volgde een enorme sneer: “Zonder MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez was de zeven een negen geweest. Daar ben ik zeker van. Hij zorgt voor amateurisme in de ploeg. Het is Bouchez die veel hervormingen tegenhoudt, tot in het debiele toe.”
• En meteen zette Vooruit de zaken op scherp, over wat ze nog verwachten rond de fiscale hervorming. Die moet er komen, “desnoods binden we Bouchez vast aan een boom“. Daarbij legde de forse nadruk op “grote vermogens meer belasten”. Dat kan via “huurinkomsten, of inkomsten uit aandelen”, zo stelde Depraetere, die meteen ook met een oud socialistisch stokpaardje kwam: het vermogenskadaster, dat “een goed zicht op vermogens moet geven”.
• Dat 1 mei eraan komt, is wel duidelijk: het opbod aan linkerkant is groot. Want ook Vaneeckhout sprak over “vermogens aanspreken“, bij zijn interview op VTM zondag. Een weekend eerder had PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne nog eens een lijn getrokken: elke nieuwe inspanning van de federale regering zal moeten spreken “over een hogere effectentaks, over belasting op aandelen, over de belastingen op de liquidatiebonus bij het ontbinden van een vennootschap”.
• Op rechts konden de reacties onmogelijk uitblijven. Op de Zevende Dag mocht Alexia Bertrand (Open Vld) bewijzen dat haar bloed donkerblauw kleurt: “Als u 54 procent overheidsbeslag heeft, dan moet u absoluut de uitgaven doen dalen. Dat is alsof een dokter een patiënt zou hebben met een bloeding en je dan gewoon meer bloed zou geven, zonder het bloedverlies te stoppen. Dat is absurd.”
• Voor één keer verdedigde Bertrand ook haar voormalige partijleider Bouchez: “Hij is een bondgenoot geweest bij de laatste begrotingscontrole“. Volgens haar zou het beter zijn dat PS-voorzitter Paul Magnette en Vooruit-voorzitter Conner Rousseau “samen onder een eik van wijsheid gaan picknicken, om te spreken over de hervormingen”.
• Dat Depraetere overigens zelf toegaf dat er “met de N-VA van Bart De Wever meer bereikt zou kunnen worden dan met de MR van Bouchez”, was voor die laatste aanleiding om nog eens in te hakken op “een nieuwe linkse nationalistische as”, die hij de ‘Nieuwe-Vooruit-Alliantie’ doopte. “Het land verdelen en geld uitgeven dat er niet is…. Het bindmiddel van de alliantie N-VA-PS”, zo stelde hij. Niet meteen een rustig klimaat dus, nu de gesprekken tussen de kabinetten op technisch niveau beginnen, over de fiscale hertekening.

De essentie: Eigenlijk moet zo’n fiscale hervorming ‘maar’ 900 miljoen bedragen. Van Peteghem heeft hoog ingezet, om wat lager te kunnen landen.

• Dat je de entourage van vicepremier Vincent Van Peteghem (cd&v) niets moet leren over communicatie is wel duidelijk. Terwijl er eigenlijk nog niets verwezenlijkt is op vlak van de fiscale hervorming, heeft de minister van Financiën wel al het imago van een specialist in z’n vak, die absoluut die hervorming wil.
• Voor de paasvakantie legde Van Peteghem in geuren en kleuren z’n plannen voor, aan de pers en coalitiepartners. In totaal zat daar voor 6 miljard euro een ‘shift’ in, nieuwe taksen, maar ook vooral nieuwe verlaging van de lasten op arbeid: om dat laatste is het vooral te doen.
• Alleen, in de plannen waar heel Vivaldi op afklopte, bij de begrotingsopmaak van 2023 in het najaar van ’22, was sprake van een ander ambitieniveau. Want in de notificaties van de beslissingen is sprake van “een netto-inspanning die niet minder bedraagt dan het bedrag dat nodig is om het resterende gedeelte van de Bijzondere Bijdrage in de Sociale Zekerheid (BBSZ) af te schaffen.”
• Die BBSZ is een oude taks, die dateert van in de tijd van Jean-Luc Dehaene (cd&v), en die Van Peteghem al gedeeltelijk afgeschaft heeft: al 300 miljoen is gedaan. Dat maakt dat er nog zo’n ruimte van 900 miljoen euro over is, om af te schaffen. Met andere woorden: een taks shift van 900 miljoen, dat is wat alle partners van Vivaldi afgesproken hebben, in oktober.
• Dat is veel minder dan de 6 miljard die Van Peteghem heeft ingezet. Maar onder meer de laatste begrotingscontrole haalde al wat voorstellen aan inkomstenkant weg uit zijn 6 miljard: die zijn al ingezet om de begroting toch wat meer op orde te krijgen. Het is niet moeilijk te voorspellen dat, gezien de enorme ideologische tegenstellingen en de verkiezingen die niet meer ver zijn, het straks een veel kleiner eindresultaat wordt. Dat mag, als je heel hoog hebt ingezet.
• “Ons voorstel maakt vooral duidelijk dat het echt kan, als men écht wil“, zo is fijntjes op het kabinet Van Peteghem te horen.

Ook genoteerd: Over pensioen valt ook heel wat te zeggen. Zoals brugpensioen, dat niet werkt.

• Het tweede grote dossier dat Vivaldi nog rest, blijft het eerste waar ook destijds witte rook over was: de pensioenen. Bij de start in oktober 2020 waren de socialisten triomfantelijk, omdat ze 1.500 euro netto pensioen hadden binnen gehaald. Drie jaar later blijft die trofee overeind, en vraagt men zich bij de PS nog altijd af waarom men nu nog iets zou afgeven, op dat vlak.
• Maar tegelijk is er druk van Europa: die willen dat elke nieuwe pensioenhervorming op z’n minst budgetneutraal is. En dat ten opzichte van 2020. Dat betekent dat er een correctie (besparing dus) van meer dan 1 procent van het bbp op die pensioenen zou moeten komen.
• Politiek gezien is dat onhaalbaar, maar de druk om toch wel “iets” te doen is en blijft gigantisch. Want in de vakantie kwamen opnieuw waarschuwingen, onder meer van het Federaal Agentschap van de Schuld, dat waarschuwde voor de Europese begrotingsregels, die vanaf volgend jaar weer gelden. Tegen 2026 moet het tekort weer onder de 3 procent van het bbp zijn, maar dat betekent zelfs in het meest optimistische scenario een besparing van liefst 12 miljard euro: het tekort zit nu op 5,1 procent van het bbp.
• Tegelijk hebben de voorstanders van pensioenhervormingen wel wat munitie. Zo kwam professor Stijn Baert (UGent) vanmorgen in zowat alle media uitleggen dat de huidige regeling van brugpensioen, omgedoopt naar SWT, niet werkt. Er is nauwelijks sprake van hertewerkstelling van oudere werknemers, wat nochtans het opzet was: amper 0,62 procent gaat opnieuw aan de slag, zo blijkt uit het onderzoek. Of anders gesteld: in de praktijk is SWT gewoon het brugpensioen van vroeger.
• Die cijfers komen niet als verrassing: ook vakbondsbaas Marc Leemans (ACV) zelf, ging gebruik maken van dat SWT, met de heel simpele boodschap dat hij stopte met werken. Pas na immense kritiek past hij dat aan, maar de cijfers van Baert geven hem eigenlijk gelijk: iedereen die SWT neemt als regeling, stopt de facto en gaat in praktijk op pensioen.
• Zo staat de spotlight wel weer heel fel op die regeling, die net verhindert dat ouderen aan de slag blijven: nochtans een voorwaarde om, net zoals in Nederland, Duitsland en de Scandinavische landen een werkzaamheidsgraad van 80 procent te bereiken. Dan moeten mensen onherroepelijk langer blijven werken. Alleen: politiek gezien is dat een absolute taboe voor PS en Ecolo.

Schrijf maar in uw agenda: 9 juni 2024 is de ‘moeder aller verkiezingen’.

• Het is dus nog ruim een jaar tot de verkiezingen van 2024: vermoedelijk gaan we pas op zondag 9 juni naar de stembus. België stemt daarbij de datum af op de Europese verkiezingen, en die worden meer dan waarschijnlijk die dag georganiseerd.
• De regionale verkiezingen, die van het Vlaams, Waals en Brussels Parlement, plus de Franse gemeenschap, vallen dan ook op die datum. En als de federale regering niet meer valt, en niemand gaat daar nog van uit, dan wordt ook federaal gestemd op die dag.
• Het is meteen relatief laat, in juni, voor de zomervakantie van ’24. Dat versterkt meteen het vermoeden dat weinig mogelijk zal zijn in die zomermaanden, voor er in oktober ’24 dan gestemd wordt voor de gemeenteraadsverkiezingen. Zeker grote steden, zoals Antwerpen, zouden wel eens ‘gekoppeld’ kunnen worden aan de regionale regeringsvorming.
• Groen lobbyt nu overigens bij minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) om op maandag 10 juni dan geen examens te laten vallen, als er de zondag voordien gestemd wordt.
• Weyts, zelf licentiaat in politieke wetenschappen na een studie van liefst negen jaar, weet alvast wat het betekent als student om te leren plannen. Vraag is of hij een kalender zal opleggen aan de universiteiten, hogescholen en middelbare scholen.

Wie wordt de opvolger? Björn Rzoska vertrekt. Wie schuift Groen nu naar voren?

• Voor insiders was het niet helemaal een verrassing: de fractieleider van Groen in het Vlaams Parlement, Björn Rzoska, trekt zich tactisch terug. Hij is geen kandidaat meer als Vlaams Parlementslid, en wil zich terugplooien op z’n thuisstad Lokeren. Al is hij daar allerminst zeker van een plaats in het stadsbestuur: Groen zit er nu in oppositie.
• Maar Rzoska z’n periode in de nationale politiek is uitgespeeld: hij heeft er twee termijnen opzitten, en moest een uitzondering gaan vragen. Maar andere talent komt op in Oost-Vlaanderen, om straks de lijst te trekken: zo liet Mieke Schauvliege uit Aalter zich deze legislatuur al meermaals positief opmerken, op vlak van milieudossiers maakt ze het Jambon I knap lastig.
• Bovendien snuffelde Rzoska ook wel expliciet aan andere politieke initiatieven, die in de informaliteit van het Vlaams Parlement besproken werden onder collega-verkozenen: dat werd hem in eigen partij niet in dank afgenomen.
• Rzoska was en is bovendien overtuigd dat Groen een beleidspartij moet zijn, geen zweep, die enkel in oppositie knalt. Die positie zette hem meermaals diametraal tegen de partijvoorzitter, lange tijd Meyrem Almaci. Tegen haar verloor hij ook voorzittersverkiezingen, en toen zij in 2022 haar afscheid aankondigde stapte Rzoska ook niet meer in de race. “Hij was helemaal vergroeid met zijn functie, de vleesgeworden fractieleider, dat was ook niet meer gezond”, maakte men de harde analyse, intern over Rzoska.
• Want ook de huidige partijtop staat (alvast niet openlijk) te springen om in coalities te trekken, zeker niet op het Vlaamse niveau waar Rzoska zijn rol speelde, met N-VA.
• Kritiek van Jong Groen over “te oude, witte mensen” aan de top, maakte wel duidelijk dat een ministerpost er hoe dan ook nooit meer in zou zitten voor Rzoska.
• Vraag is nu wie hem opvolgt, voor het jaar dat rest. Daarbij zou het “toch logisch zijn” dat er gekeken wordt naar mensen met ervaring, kwestie van geen inlooptijd meer te hebben, zo zegt een groene bron. Twee namen springen er dan uit: Elisabeth Meuleman was al eerder fractieleider, net als Meyrem Almaci. Vraag is of één van beide zin heeft om het nog te doen: zeker Alamci zocht eerder de luwte op, na haar intense periode als voorzitster.
• Dat maakt dat een ‘nieuwe’ naam niet uitgesloten is: eerder vorige week werd de naam van Schauvliege al naar voor geschoven in de pers. Vraag is of zij van vakparlementair dan allrounder kan worden als fractieleider.

Genoteerd: Woke is een blijver, ook voor ’24.

• Al weken staat het boek ‘Over Woke’ van Bart De Wever (N-VA) nu op één in de top van meest verkochte non-fictie in Vlaanderen. Het geeft aan dat het thema wel degelijk leeft, ook al kijken een pak partijen en politici met afgrijzen naar het debat, en waarschuwen voor de ‘import’ van het thema vanuit onder meer de VS, waar het een heftig politiek thema is.
• Vorige week toonde alvast aan dat het thema ook in Vlaanderen moeilijk weg te denken zal zijn uit de kiesstrijd die in 2024 volgt. Want los van de uitval van Jong Groen, over te veel aan “oude witte mannen in de partijtop”, die onder meer Kamerlid Dieter Van Besien (Groen) de kast op joeg, was er ook een pak heisa rond de aanstelling van Dalilla Hermans als ‘trajectcoördinator’ voor de kandidatuur van Brugge als Europese Culturele Hoofdstad in 2030.
• Hermans moet proberen van Brugge die culturele hoofdstad te maken, binnen 6 jaar. Brugge is daarmee overigens rijkelijk laat begonnen: onder meer in Brussel en Gent is men al veel langer bezig aan die kandidatuur: in de hoofdstad was Hadja Lahbib (MR) bijvoorbeeld de trekker, voor ze minister van Buitenlandse Zaken werd.
• Maar in Brugge leidde het tot felle kritiek van de oppositiepartijen Vlaams Belang en N-VA in het gemeentebestuur, wat dan weer De Standaard aanzette tot een scherp artikel over “het opbod” tussen beide Vlaams-nationale partijen over woke. “Opvallend hoeveel kwijl er vloeit, nadat dokter Pavlov met het belletje rinkelde”, maakt men alvast op het N-VA-hoofdkwartier de analyse over die reactie in de kranten, waarbij de voormalige AVV-VVK-krant als dé exponent van woke-pers gezien wordt.
• Vervolgens gingen De Wever en Vlaams minister Benjamin Dalle (cd&v) in debat in Terzake over woke, waarbij Hermans weigerde naar de VRT-studio’s te komen, wegens eerder slechte ervaringen met de openbare omroep. Daar haalde De Wever fors uit. “Als u ons vraagt of wij dat de geschikte persoon vinden om een verbindend cultuurproject te gaan leiden, dan zeg ik ‘neen’. Als iemand in deze studio zou zeggen: ‘Kijk, zwarten hebben altijd aan de verkeerde kant van de geschiedenis gestaan, hebben overal onheil en verderf gebracht, terwijl blanken zichzelf overstijgen en trots mogen zijn’, dan zou zo’n persoon wellicht nog voor niets in aanmerking komen. Vervang de termen blank en zwart, en u hebt dan letterlijk een citaat van mevrouw Hermans.”
• Op zich kan de forse stelling van De Wever nauwelijks verbazen: al langer toert De Wever de Vlaamse universiteiten af met zijn lezing, en zijn boek zelf laat weinig ruimte voor interpretatie: woke maakt volgens hem de breuk met het universalisme, het geloof in progressie en het gelijkheidsdenken. “Iedere linkse zou ervan moeten gruwen”, stelde hij meermaals, waarbij hij expliciet het debat met links zoekt. Niet toevallig trok hij vorige week zelfs naar de Nederlandse tv-studio’s van de NOS om het debat aan te gaan.
• Maar links in Vlaanderen wijst dat voor De Wever gedroomde duel voorlopig van de hand: ook in De Zondag afgelopen weekend ging Vooruit-boegbeeld Depraetere niet toevallig nauwelijks in op vragen over woke. Voor Rousseau valt daar strategisch “niets te winnen”, enkel Groen lijkt de strijd wél te willen aangaan, maar worstelt dus met de eigen tone of voice: Jong Groen is/was alvast te radicaal.
• Opvallend tegelijk: het was uitgerekend cd&v dat vorige week wél in de tegenaanval ging. Op zich niet meteen een positie die coherent lijkt, na weken van profilering over ‘la Flandre profonde’ en de ‘vergeten Vlaming’, die voorzitter Sammy Mahdi (cd&v) probeerde op te vrijen, voor, tijdens en na de stikstof-crisis in de Vlaamse regering. “Kan je tegelijk BBB willen zijn, én profiel pakken in de woke-discussie?”, zo vroeg een cd&v-minister zich vorige week in stilte af, na het zien van Brugs burgemeester Dirk de Fauw (cd&v), die pal achter Hermans ging staan.
• En ook cd&v-minister Benjamin Dalle, zelf uiteraard met een kiespubliek in Brussel, ging dus wel de strijd aan met De Wever. Alleen was de belangrijkste argumentatie ook daar “dat de woke-discussie afleidt van zaken die er écht toe doen, zoals klimaatverandering of de vergrijzingskosten”. Het duidt erop dat de andere centrumpartijen, socialisten, liberalen en christendemocraten, nog wel even gaan worstelen met dat woke.
• Op de rechterflank, voor de N-VA minstens even belangrijk, is na ‘migratie’ met Theo Francken, wel een tweede front met Vlaams Belang geopend door De Wever: die biedt met z’n boekje alvast een soort leidraad aan zijn eigen partijleden om het terrein niet braak te laten voor het onvermijdelijke Belang.
• Ook daar speelt een Nederlandse les op de achtergrond een rol: de meest recente verkiezingen daar toonden minstens evenzeer de kwetsbaarheid van extreemrechts aan, met het ineenschrompelen van Thierry Baudet, als die niet alert blijken voor de thema’s van het moment.
• Vlaams Belang toonde zich daar zeer gevoelig aan. Zo wilde Europees Parlementslid Tom Vandendriessche (Vlaams Belang) heftig benadrukken dat hij zijn conferentie over woke, die hij begin deze maand hield in het Europees Parlement “al sinds oktober 2022 gepland stond”. Daar willen ze het thema alvast niet laten afsnoepen door De Wever, getuige ook de heftige reacties in Brugge van Vlaams Parlementslid Stefaan Sintobin (Vlaams Belang) op Hermans.

Genoteerd (2): Neen, Hilde Crevits (cd&v) is niet weg.

• “Overigens zijn de berichten over mijn dood fel overdreven”, zo stelde ooit schrijver Mark Twain. Hilde Crevits (cd&v) kan parafraseren, nadat vorige weken hele analyses verschenen over haar mogelijke gouverneurschap in West-Vlaanderen, over haar ‘exit’ naar een Europese lijst én over een mogelijke carrière bij het Grondwettelijk Hof, waar haar kandidatuur zou “voorbereid worden”, door de spelregels wat aan te passen.
• Het past bij eerdere commentaren, vanuit het cd&v-hoofdkwartier, dat men wel nog de stemmen van Crevits wilde, maar dat het daarna gedaan zou zijn met het West-Vlaamse boegbeeld. Die ongelukkige uitspraken leidde tot wat intern gerommel destijds.
• Voor de 55-jarige uit Torhout dus toch even het moment om te laten voelen dat het nog helemaal niet afgelopen is. “Ik zou graag de kans krijgen om het werk op Welzijn verder te zetten”, zo stelde ze expliciet op de Zevende Dag, gisteren. En, ze liet daar ook nog eens weten, over de speculaties rond een coalitie van N-VA en Vooruit, dat “we een derde partner nodig hebben voor een meerderheid”. Voor Crevits was zo’n coalitie, met socialisten en N-VA en cd&v netjes in het midden, overigens altijd de voorkeurscombinatie. Haar banden met Vooruit zijn overigens goed.
• Met haar rustpauze uit de Vlaamse regering ging de speculatie over een vervroegd vertrek naar een hoogtepunt. Maar twee opeenvolgende peilingen leren dat het populairste boegbeeld bij cd&v nog altijd Crevits is en blijft. “Iedereen is precies met haar toekomst bezig? Maar bon, beter zo dan dat ze je allemaal afschrijven”, zo was in haar entourage te horen.

Om te volgen: Een gunstig onderzoek over de winstmarge die Bpost vangt op het krantencontract, blijft de voorwaarde om het contract te kunnen hernieuwen.

• Afgelopen weekend riep de oppositie op om, na de recente onthullingen uit de interne audit van Bpost rond het krantencontract, het huidige contract ‘on hold’ te zetten, en minstens 400 miljoen terug te vorderen van het overheidsbedrijf. N-VA-Kamerlid Michael Freilich becijferde dat dat de kost is die de Belgische overheid te veel betaalde, door de manipulatie van het contract om kranten te bussen. Hij wil overigens snel hoorzittingen om de huidige voorzitter van Bpost, PS’er Audrey Hanard, in de Kamer te kunnen ondervragen.
• Voor Bpost zijn de gevolgen zwaar: de audit toont eigenlijk zwart op wit aan wat het onderzoek van de BMA, de concurrentiewaakhond, ook aan het bekijken is, namelijk dat het contract doorgestoken kaart was. Dat blijkt uit de veelvuldige contacten die er waren tussen de grote krantenuitgevers, wat verboden is.
• De betrokkenen lieten een spoor van mails en berichtjes na. Uiteindelijk werd zo de concurrent PPP overtuigd om niet mee te bieden op het contract. Meteen becijferden beursanalisten dat de boetes voor Bpost bijzonder hoog kunnen oplopen: de BMA kan tot 10 procent van de omzet eisen als boete.
• Datzelfde geldt voor DPG Media en Mediahuis, die vorig jaar respectievelijk 1,8 miljard euro en 1,2 miljard euro omzet draaiden: ook voor hen kunnen de boetes dus makkelijk tientallen miljoenen gaan bedragen.
• Zeker DPG Media komt in lastige papieren: De Tijd onthulde dit weekend dat er zelfs een vergadering was met Christian Van Thillo, de grote baas, samen met financieel directeur Piet Vroman en operationeel directeur Rudy Bertels, met de Bpost-top. Officieel ging het om de overname van Aldipress, in werkelijkheid ging het over de persconsessie, zo schrijft de krant.
• Vragen om transparantie te scheppen, worden bij DPG Media door de woordvoerder afgewimpeld: “Zoals je waarschijnlijk al weet, werken wij verder op alle mogelijke manieren mee aan het onderzoek van de mededingingsautoriteit en geven hen volledige openheid. De uitkomsten van dat onderzoek wachten wij nu af. We zullen in afwachting daarvan niet reageren op aanvullende vragen en lopen dan dus ook niet op de zaken vooruit.”
• Een opvallende houding, voor wie de parallel trekt met de problemen die Studio 100, een concurrerend mediabedrijf, kende met de CEO van dochteronderneming Plopsa en diens omgang met het personeel. Daar was geen sprake van een officieel gerechtelijk onderzoek, laat staan het benadelen van de belastingbetaler en van een potentiële straf van 180 miljoen euro voor het bedrijf. Dagenlang gingen DPG-publicaties door op die zaak bij Studio 100, over de eigen topmensen geen woord in de eigen media.
• Tegelijk is binnen de Vivaldi-coalitie wel te horen dat de nieuwe persconcessie er echt niet zomaar komt. Onder druk van de PS, die absoluut de jobs bij Bpost wil behouden, werd die concessie alweer verlengd. Maar, tegelijk kwam men overeen om een onderzoek te laten voeren naar de nettomarge die Bpost heeft op dat contract. Want verschillende ex-topmensen van Bpost wezen erop dat de netto impact op het bedrijf enorm was: Bpost hield tientallen miljoenen ‘winst’ op het contract over, elk jaar opnieuw, zo stelden zij.
• Binnen de regering bevestigen hoge bronnen nu dat er twee onderzoeken komen: een externe auditor én het Rekenhof zullen een doorlichting maken. “Enkel als daaruit blijkt dat alles in orde is, komt het contract er opnieuw”, zo bevestigt men.