Staatssecretaris van Begroting Eva De Bleeker (Open Vld) geeft de moed niet op: “We moeten ons oorspronkelijk traject, die doelstelling van 3 procent tekort in 2024 vasthouden”, zo stelt ze. Een opvallende ambitie, alweer, van de Vlaamse liberaal binnen Vivaldi. Want donkere wolken pakken samen boven de federale begroting. Het IMF maakte al vernietigende ramingen, die België tot de zieke man van Europa maken: de komende jaren verwacht men lage economische groei gekoppeld aan hoge overheidsuitgaven. De oppositie en ook het adviesorgaan van de Hoge Raad van Financiën roepen op de begroting te saneren, vooral met structurele hervormingen. Ook De Bleeker hamert daar nog eens op. Maar in de wandelgangen is men weinig optimistisch. “Wat valt er nog te doen op de pensioenen?” is wat cynisch te horen bij de PS.

In het nieuws: In de Kamer botsen premier Alexander De Croo (Open Vld) en de oppositie van Vlaams Belang en N-VA over de begroting.

De details: “U hebt dadelijk één minuut voor een repliek. Maak daarin eens duidelijk welke keuzes u zou hebben gemaakt en welke mensen u niet zou hebben geholpen op een moeilijk moment als vandaag?” zo haalde de eerste minister uit.

• “Premier, u had vijf minuten, die u niet eens allemaal gebruikt hebt, om uit te leggen dat er terechte extra uitgaven waren, wat ik niet heb betwist. Maar u hebt geen seconde besteed aan de vraag hoe u alle rode lichten interpreteert. (…) Zielig is bovendien uw vraag of de oppositie oplossingen heeft. Ik heb er één: 1,7 miljoen mensen zijn vandaag inactief. Wanneer wordt er iets gedaan aan het activeren van de arbeidsmarkt, want daarin blijft uw regering werkloos“, zo repliceerde N-VA-fractieleider Peter De Roover.
• Wouter Vermeersch, de begrotingspecialist van Vlaams Belang, deed er nog een schepje bovenop: “Er was een tijd toen liberalen hun eigen geloofwaardigheid verbonden aan de begroting, maar die geloofwaardigheid bent u kwijtgespeeld toen u in deze PS-regering met een Waalse manier van begroten stapte. Dit land wordt onder uw premierschap een Griekenland aan de Noordzee.”
• Om maar te zeggen: vriendelijk ging het er niet aan toe, gisteren in het halfrond, toen het over de Belgische staatsfinanciën ging. Zowel N-VA als Vlaams Belang grepen de vernietigende rapporten van het IMF, maar ook de Nationale Bank en de Hoge Raad van Financiën aan. Het IMF sprak van 5,4 procent overheidstekort tegen 2027, als er niets gebeurt: de slechtste score van alle geïndustrialiseerde landen, enkel Roemenië zou nog slechter doen; Qua overheidsschuld zouden we dan enkel Italië en Griekenland nog laten voorgaan.
  • De Roover: “Vanuit een zeker populisme wekt u de indruk dat u allerhande rekeningen zult kunnen vereffenen zonder dat daar tegenmaatregelen voor nodig zijn. Dat is geen kenmerk van een moedig beleid. U kunt dat met mooie woorden wat proberen te verhullen, maar de rapporten zijn staal- en staalhard.”
  • Vermeersch: “Die dieprode cijfers staan natuurlijk in een schril contrast met het feit dat u als eerste minister op het internationale toneel, als u daar in de schijnwerpers kunt staan, bakken geld uitdeelt met uw regering, voor pakweg ontwikkelingssamenwerking, of laatst nog 800 miljoen euro voor het buitenland.”
• Premier De Croo verdedigde daarbij uiteraard het begrotingswerk van zijn ploeg. Al beperkte hij zich daarbij tot het defensieve, om uit te leggen hoe het tekort zo groot is geworden.
  • “De economische groei is ruim 1 procent lager dan geschat tijdens de begrotingsopmaak, wegens de crisis in Oekraïne. Dat was moeilijk te voorzien.”
  • “We hebben 1 miljard euro bijkomende coronasteun gegeven om bedrijven en gezinnen te ondersteunen. Zou u dan gekozen hebben om hen te laten vallen?”
  • “We hebben maatregelen genomen om de energiefactuur onder controle te houden. Zou u deze gezinnen liever hebben gezegd dat we hen in de steek zouden laten?”
  • “We hebben beslist om 450 miljoen euro extra uit te geven voor Defensie. Ik ga ervan uit dat indien Theo Francken (N-VA) een paar weken geleden zou hebben gezegd dat hij dat een goede beslissing vond, dat u dat vandaag nog steeds een goede beslissing zou vinden.”

Interessanter: In de wandelgangen gaf Eva De Bleeker (Open Vld) een opvallend interview.

• Voor de micro van Goedele Devroy van Villa Politica ging De Bleeker, die als staatssecretaris van Begroting moet vechten voor haar departement binnen Vivaldi, wél ten gronde in op de vraag: hoe gaat deze ploeg de meubelen redden?
• Deze week al had De Bleeker samengezeten met de deelstaten, om de meerjarenbegroting die de Europese Commissie eist, samen voor te bereiden. Die gesprekken zijn niet evident: ook de Waalse en Brusselse gewesten kijken tegen grote tekorten aan, om maar van de Franse gemeenschap te zwijgen. En de EU telt alle begrotingen samen op, om één plaatje te maken.
• België kampt daarbij vooral met zwakke economische vooruitzichten: men verwacht dit jaar maar een groei van 2,1 procent, terwijl eerder nog 3,1 procent voorzien was. En ook de volgende jaren blijft die zwak. Daartegenover staat een overheidsbestel dat verder opblaast: tot 54,7 procent van het bbp tegen 2027, zo voorspelt het IMF.
• Binnen de werkgroep met de deelstaten is er niet veel appetijt om al echt werk te maken van kleinere begrotingstekorten, zeker niet vanuit Franstalige hoek. Want Europa dringt niet aan: de norm van maximum 3 procent tekort, ooit vastgelegd in Maastricht, is nog steeds opgeschort. En de PS’ers hebben al veel langer duidelijk gemaakt dat hun mindset absoluut niet op besparen staat: als aanhangers van de Modern Monetary Theory van Stephanie Kelton, zien zij staatsschuld niet echt als een bedreiging voor de eurozone.
• Maar De Bleeker liet een heel ander signaal horen: “In het regeerakkoord stond dat we naar de 3 procent in 2024 gingen, ik denk dat dat nog altijd het uitgangspunt moet zijn“, zo stelde ze ferm. Dat is, in de huidige context, een ambitieuze doelstelling, die meteen zou betekenen dat er straks flink bespaard moet worden. De Hoge Raad van Financiën schuift dat ook zo naar voor: het stelt voor jaarlijks het tekort structureel met 0,6 procent te verminderen, waarbij 0,4 procent voor de federale regering zou zijn.
• De Bleeker stelde zich niet meer, zoals in eerdere interviews op als “een strenge” of een “iron lady“. In de zomer van vorig jaar klopte ze zichzelf op de borst en vergeleek ze zich met Margaret Thatcher, waarna tijdens het begrotingsconclaaf in het najaar haar richtlijnen helemaal genegeerd werden.
• Deze keer waarschuwt ze “voor heel veel onzekere factoren”. “We weten niet hoe lang de oorlog nog gaat duren, we weten niet welke coronagolven er nog gaan komen. Daar moeten we wel rekening mee houden.” En kijk: toch herhaalde ze haar eis: “Ik vind dat de doelstelling van het oorspronkelijke traject er nog altijd moet zijn.”
• Daarbij herhaalde ze dat er opnieuw besparingen zullen moeten komen: “Ik zal daarop blijven hameren, dat we daarop blijven inzetten”. En, ze waarschuwde ook voor wat onvermijdelijk gaat komen: een rentestijging. “Dat kan snel leiden tot een sneeuwbaleffect“, zo stelde ze.

The Big Picture: De echte discussie binnen Vivaldi gaat daarbij over de structurele hervormingen. Kunnen die nog?

• Vivaldi profileerde zich van de start als een “hervormingskabinet“, dat eindelijk de zaak weer, na bijna 2 jaar van non-beleid, in handen zou nemen. Maar de ballon lijkt leeggelopen. In de Kamer repte De Croo met geen woord over die hervormingen.
• De Bleeker deed dat wel, bij Villa Politica: “Ik hoop en moedig mijn collega’s aan dat die hervormingen er komen. Het gaat niet gaan met kleine besparingen, enkel met grote hervormingen, die op lange termijn effect hebben.”
• “De arbeidsmarkthervorming is het allerbelangrijkste, we hebben 35 maatregelen klaar, om maar te zorgen dat de activiteitsgraad naar boven gaat, dat is eigenlijk de sleutel. Kunnen we van 70 procent naar 80 procent gaan, dan gaan er ineens 700.000 mensen meer aan de slag, en dan verbetert het saldo ineens met 14 miljard euro per jaar”, zo stelde ze.
• Over die activiteitsgraad ontstond deze week wat euforie, aan Waalse kant. Want woensdag pakte de Nationale Bank uit met een stijging van 86.000 jobs voor 2021, en vooral: een stijging van de activiteitsgraad in Wallonië. Die zit in 2021 nu op 65,2 procent, komende van 64,6 procent in 2020. Ook Brussel steeg verder: tot 62,2 procent. Eindelijk, zo leek het.
• Maar de weg is nog erg lang: Wallonië kampt met 130.000 werklozen en 605.000 inactieven. In Brussel zijn dat er nog eens 66.000 werklozen en 220.000 inactieven. De cijfers van Vlaanderen steken daarbij af: de werkzaamheidsgraad zit daar op 75,3 procent. Wat overigens ook nog best ver ligt van de Duitse, Nederlandse of Scandinavische cijfers van 80 procent: de heilige graal voor Vivaldi, ook in haar regeerakkoord.
• Slechter nieuws vooral: er is volgens de specialisten geen enkele aanwijzing dat het beleid nu drastisch mensen (opnieuw) aan het werk krijgt. De langdurig zieken blijven wat ze zijn, en het pensioendebat ligt aartsmoeilijk.
• Daarbij botsen alle coalitiepartners op de constatering dat de PS de cruciale departementen in handen heeft om te hervormen: Werk met Pierre-Yves Dermagne (PS) en Pensioenen met Karine Lalieux (PS). Die eerste toont zich heel voorzichtig, zeker niet als de grote hervormer. Die laatste legde al een paar keer haar eigen rode pensioenplannen op tafel, maar die worden telkens afgeschoten door de anderen, zeker de liberalen en CD&V. Lalieux wil immers niet drastisch ingrijpen om mensen langer aan het werk te houden, door bijvoorbeeld de pensioenleeftijd op te trekken. Integendeel, de rem staat helemaal op.
• “Wat valt er eigenlijk nog te doen op de pensioenen”, klinkt het een beetje cynisch bij de PS-top. Want de waarheid is dat de Franstalige socialisten eigenlijk al lang hun trofee binnen hebben: de forse verhoging van de minimumpensioenen. “En dankzij de indexeringen tikt dat nog verder lekker aan“, zo is met de knipoog te horen.
• De vraag is dus daar waarom Lalieux zich nog zou vermoeien, om dan de achterban en de vakbonden tegen zich te krijgen, in een debat over ‘langer aan de slag’ blijven. En in ruil valt voor de PS ook niet veel te krijgen: elke fiscale hervorming, of opening richting een vermogensbelasting wordt aan liberale kant meteen gesmoord. Het resultaat is een stilstand in de federale ploeg, met rampzalige gevolgen op lange termijn voor de overheidsfinanciën.

Opvallend: In de Kamer een oecumenisch moment, over de tijdelijke pauze van Sophie Wilmès.

• “Ik wil haar enorm veel moed toewensen in deze pijnlijke periode. Sophie heeft me laten weten dat ze samen met haar familie zich helemaal wil wijden aan de strijd tegen kanker die zal volgen. Dat is een keuze die, ik hoop, de Kamer unaniem zal steunen. Het is onze plicht om haar, als collega’s, zoveel mogelijk te ontlasten”, zo stelde premier De Croo gisteren aan het begin van de zitting.
• “In dergelijke momenten is niets belangrijker en essentiëler dan tijd doorbrengen met de familie. Wij hopen allen dat Sophie en haar familie de kracht vinden om deze vreselijke uitdaging te kunnen aangaan”, zo stelde hij, waarop een unaniem en lang applaus volgde.
• Logisch, want letterlijk elke partijvoorzitter en minister had ondertussen via sociale media Wilmès al een hart onder de riem gestoken en steun toegewenst. Het is de bevestiging van een gewijzigde werkcultuur in de Wetstraat. Daar stond decennialang de ‘plicht’ voorop, waarbij zaken als gezin helemaal op het achterplan stonden. Vandaag is dat anders: Vivaldi wil zich graag menselijk tonen, ook in hun werkattitude.
• De premier legde in een korte verklaring verder uit hoe de nieuwe taakverdeling eruitziet, om tijdelijk Wilmès te vervangen: “Ikzelf zal Buitenlandse Zaken en Europese aangelegenheden nemen. Minister David Clarinval (MR) zal dat doen voor Buitenlandse Handel, en hij zal haar vervangen in het kernkabinet. En Staatssecretaris Mathieu Michel (MR) neemt de federale culturele instellingen over.”
• Wilmès zelf gaf aan “tegen de zomer een overzicht van de situatie te maken”: tot dan blijft ze dus afwezig, met verlof zonder wedde. Woensdag puzzelde ze met de premier in alle discretie een oplossing uit, gisterenmorgen lichtte ze haar kabinet in, waarna ze publiek de zaak bekend maakte. De coalitiepartners waren verrast.

Genoteerd: De hele operatie roept meteen ook wel wat vragen op, zelfs binnen de eigen coalitie.

• Want om te beginnen opvallend: Wilmès blijft gegarandeerd van haar plekje binnen Vivaldi. “Ze blijft formeel lid van de federale regering”, zo onderstreepte De Croo in de Kamer.
• Door dat handigheidje hoeft er alvast geen vervanger te komen: grondwettelijk zijn evenveel Franstaligen als Vlamingen verplicht in de federale regering, als Wilmès de jure zou verdwijnen als lid, zelfs tijdelijk, dan moest er wel een vervanger komen.
• Maar ook wat die verdeling van haar bevoegdheden betrof, waren er toch wat vragen: plots kreeg De Croo dus een ‘superportefeuille’, want ook nog Buitenlandse Zaken kwam bij hem. “Peter Moors zijn geluk zal niet op kunnen”, zo was binnen de regering te horen over de kabinetschef voor Buitenlandse Zaken bij De Croo: Moors was namelijk voor Vivaldi de baas van de FOD Buitenlandse Zaken.
• “Meer dan ooit is dit het bewijs dat Buitenlandse Zaken echt het blauwe fabriekje is, dat men zomaar die bevoegdheid onderling inwisselt”, zo stelde een regeringsbron. Immers: de coalitiepartners waren helemaal niet op de hoogte van het feit dat die verdeling van de portefeuilles zo zou gaan, ze werden “niet geraadpleegd”, zo constateerde men op verschillende federale kabinetten.

En nu? David Clarinval zit in een niet zo dankbare rol.

• “Nu ja, men doet wat men nodig acht, alle begrip. Maar het blijft vreemd dat Buitenlandse Zaken dan niet naar Clarinval is gegaan, toch een beetje een desavouering. En voor heel MR ook vreemd: zomaar die post afgeven, ook al is dat tijdelijk?” zo merkte een andere federale bron op.
• Navraag leert dat het Wilmès zelf was, die vooral aandrong op de werkwijze en verdeling. Concreet betekent dat immers dat er geen gemorrel is aan haar eigen kabinet, waar iedereen op post blijft, en dat niemand in haar eigen partij warmloopt voor haar core-bevoegdheden, die van Buitenlandse Zaken. Want door de premier daar te zetten, met zijn eigen drukke agenda, is er geen gevaar dat plots een mindere god, zoals Clarinval, in het gat springt.
• Overigens zal die laatste zijn werk hebben als vicepremier. Partijvoorzitter Georges-Louis Bouchez lanceerde deze week doodleuk het feit dat hij zich niet gebonden voelt door het laatste grote energieakkoord dat Vivaldi sloot. Bouchez wil twee nieuwe gascentrales voor Luik niet aanvaarden, gaf daarover al snoeiharde interviews, en wil in tegendeel gewoon nog twee extra kerncentrales openhouden.
• Hoe Clarinval dat nieuwste idee van Bouchez via de kern erdoor moet krijgen, is een raadsel. Want zowel PS als Ecolo, de coalitiepartners in de Waalse regering, wezen er al fijntjes op dat het wel minister Willy Borsus (MR) in de Waalse regering was, die de vergunning voor die twee gascentrales in Luik gaf.
• Binnen Vivaldi weegt Clarinval, nu minister van Middenstand en Institutionele Hervormingen niet bepaald zwaar: hij werd vooral gezien als de waakhond van de MR die ervoor moet zorgen dat er zeker geen echte staathervorming wordt voorbereid. En het moet gezegd: de man uit Dinant doet die job uitstekend.
• Met veel toeters en bellen kondigde die gisteren een online bevraging aan, die Vivaldi gaat organiseren op de site eenlandvoordetoekomst.be. Maandag lanceren zowaar premier De Croo, Clarinval zelf, Annelies Verlinden (CD&V) en Mathieu Michel die site op een groots opgezette persconferentie, “waarop burgers ouder dan 16 jaar hun mening kunnen geven aan de hand van open vragen”.   

Op het bord van De Croo nu: Wanneer heropent België haar ambassade in Kiev opnieuw?

• Ze zijn ondertussen al met zestien landen, die opnieuw diplomaten hebben in de hoofdstad van Oekraïne: Frankrijk en Italië zijn erbij, net als alle Baltische staten, Polen, Tsjechië, Slovenië en de EU zelf. Overigens deed Polen nooit haar ambassade dicht.
• Daarnaast een tros ex-Sovjetlanden zoals Moldavië, Georgië, Kazachstan, Turkmenistan en Tadzjikistan. En zelfs Iran, Turkije en het Vaticaan zijn al terug.
• Ook België moet dus vroeg of laat afwegen of het veilig genoeg is, om dan ook opnieuw diplomaten te sturen. Het valt misschien aan te raden niet te wachten op Duitsland, het zwarte schaap voor de Oekraïners.
• Overigens was een oude bekende van De Croo, ex-premier Guy Verhofstadt (Open Vld) gisteren ook in Kiev. Daar was hij bij de opening van het ‘Europa Huis’, in het stadhuis van Kiev, samen met burgemeester en oud-wereldkampioen boksen Vitali Klitschko.

Ook opgemerkt: Georges-Louis Bouchez gaat in debat met Tom Van Grieken (Vlaams Belang) en dat is over de taalgrens een probleem voor sommigen.

• Het cordon sanitair, dat is welbekend in Vlaanderen als concept. Maar daarbij hoorde ooit ook het ‘cordon mediatique’, waarbij de voltallige media geen extreemrechtse kopstukken opvoert, geen interviews afneemt, en niemand met hen in debat wil gaan. In Vlaanderen is dat al lang verdampt, maar het geldt eigenlijk wel nog steeds in Franstalig België. Geen Vlaams Belang bij RTBF of RTL bijvoorbeeld: nooit of te nimmer zitten zij in debatten daar. Noteer overigens dat dit niet geldt voor extreemlinks.
• “Sta me toe om te feliciteren, om meneer Bouchez te feliciteren, het cordon sanitaire wordt veel strikter toegepast in Franstalig België, het is dus moedig dat hij met mij in debat wil gaan”, zo prikte Tom Van Grieken meteen bij het begin van het tv-gesprek. Beiden zaten gisterenavond bij Terzake om daar het debat tussen Emmanuel Macron en Marine Le Pen in Frankrijk te herkauwen.
• En die toezegging van Bouchez, leverde hem over de taalgrens ook wat kritiek op. Want men stofte met enig gemak een uitsprak van de MR-voorzitter uit 2019 af: “Het cordon sanitair is niet negotieerbaar voor ons”, stelde die toen. Maar zijn verschijning bij Terzake werd dus als een ‘breuk’ in dat cordon gezien.
• “Bouchez doorbreekt het cordon sanitaire tegen extreemrechts voor een beetje publiciteit”, zo kopte Le Soir in een snerend opiniestuk van hun chef politiek Bernard Demonty. Die schermde daarbij met studies van het CRISP, een politiek onderzoekscentrum, die “aantonen dat het dankzij het cordon is dat extreemrechts bij ons niet doorbreekt”. In La Libre werd dat “Bouchez schuurt zich tegen Vlaams extreem rechts aan”.
• Zowel PS, Ecolo en DéFI reageerden:
  • “Bij wat ons verschillend maakt van de MR, kunnen we helaas nu ook het cordon sanitair opschrijven”, zo stelde DéFI-voorzitter François De Smet.
  • “Met extreemrechts discussieert men niet, die bevecht men”, zo tweette Rajae Maouane, de co-voorzitter van Ecolo, over de beslissing van Bouchez. Dat haar zusterpartij Groen, met wie ze een fractie deelt, telkens in debat gaat met Vlaams Belang, zal Maouane mogelijks ontgaan zijn.
  • “Bouchez weet dat zeer ernstige academische studies aantonen dat het cordon sanitaire extreemrechts in bedwang houdt. Een keuze is dan nodig, en blijkbaar gaat een buzz creëren daar dan boven. Het is een nieuw feit in onzekere tijden”, zo verklaarde Thomas Dermine (PS) op RTBF.
• Bouchez zou Bouchez niet zijn als hij op Twitter al ferm terugschoot. Aan het adres van de media was hij droog: “Tiens, Le Soir zei helemaal niet hetzelfde toen de PTB met Vlaams Belang al debatteerde”, waarbij hij verwees naar uitspraken van Raoul Hedebouw, die wel degelijk vindt dat er met hen gediscussieerd moet worden.
• “Effectief, Ik zal nooit een akkoord maken om te regeren samen met extreemrechts en extreemlinks. En u?”, kreeg Maouane als repliek. Ecolo sluit geen coalities uit met PVDA-PTB. En ook de PS kreeg een sneer terug: “Jammer dat Dermine nooit gevraagd heeft aan de RTBF om het cordon sanitaire toe te passen toen de PVDA-PTB nog minder dan 10 procent scoorde.”
• Overigens werd de discussie over Frankrijk tussen beiden een vooral verbaal hoogoplopende clash, waarbij niet veel nieuws naar boven kwam: beiden haalden de voorspelbare clichés van stal. Misschien het hoogtepunt voor Bouchez was zijn voorstel om niet langer een taalgrens te hebben, maar overal de drie landstalen als officiële talen in te voeren. Waarop Van Grieken fijntjes opmerkte “dat die taalgrens ooit is ingevoerd, niet op vraag van de Vlamingen, maar de Franstaligen”.
• Echt hartelijk werd het nooit, om het eufemistisch te verwoorden. “U bent de woordvoerder van Bart De Wever, u wordt uit die hoek slecht geïnformeerd over mij”, zo sneerde Van Grieken. “U bent het failliet van Vlaanderen, de evenknie van de PVDA in Wallonië”, zo sloeg Bouchez terug.

Genoteerd: Geen nacht van de lange messen gisteren, bij CD&V.

• We hadden het voorspeld: de partijraad bij de christendemocraten gisteren was helemaal niet het moment waarop nu plots alles zou veranderen aan de top. Integendeel: netjes werd er meegedeeld wat de fracties dinsdag ook al wisten, namelijk dat er een “consensuskandidaat” komt, bij de CD&V-voorzittersverkiezingen. Tenminste als het van de partijtop of de zogenaamde G7 (de voorzitter plus de ministers) afhangt.
• De vraag is of dat ook realistisch is. Niemand kan de partijleden opleggen om zich geen kandidaat te stellen: zelfs als er dus één man of vrouw vanuit het establishment of de top komt, kunnen anderen nog hun kans wagen. De geschiedenis van CD&V is overigens gekleurd van dat soort races: de man van de machine, tegen iemand van onderuit. Het systeem van twee ronden leent zich daar ook uitstekend toe.
• Dat gezegd zijnde: het belangrijkste nieuws tussen de lijnen is misschien wel dat er ook een consensus lijkt te rijpen dat het zo niet verder kan, en dat die interne verkiezingen dan maar vervroegd zouden moeten worden. Verschillende kopstukken dringen daar achter de schermen wel op aan.
• Vermoedelijk wordt nu vooral eerst het ‘&NU’-congres, of het ‘boosterfeest’ in Antwerpen afgewacht, dat morgen doorgaat. Daarna is het tijd voor een harde interne discussie, over de timing.
• De sleutel ligt daarbij opnieuw bij één man: voorzitter Joachim Coens (CD&V). Als die niet bereid is om vervroegd opzij te gaan, en niets wees daar tot nu toe op, kunnen de anderen niet veel doen. Er zal dus onderhandeld moeten worden.

Opwarmertje: De vakbonden voeren actie vandaag tegen, u raadt het vast: de wet van ’96.

• Een ‘actiedag’ vandaag, als prelude voor een ‘hete lente’ die moet eindigen met een erg grote betoging in Brussel in mei van het gemeenschappelijk vakbondsfront. ACV, ABVV en ACLVB doen vandaag dus prikacties. Onder meer op De Lijn en bij de MIVB wordt veel hinder verwacht, niet bij het spoor, want de NMBS zou niet staken.
• Daarbij eisen ze hogere lonen nu de prijzen van bijvoorbeeld energie, brandstoffen en voeding steeds blijven stijgen, en inflatie alles duurder maakt. Maar ze hebben het vooral gemunt op de loonnormwet van 1996, die eigenlijk volgend jaar loononderhandelingen overbodig maakt. Want door de automatische indexering van de lonen, dreigt België sowieso al een loonkloof te krijgen met de buurlanden, waar lonen minder snel volgen op inflatie. Die wet moest destijds de Belgische bedrijven tegen dat fenomeen van een loonhandicap beschermen, maar betekent straks dat er 0,0 procent marge zal zijn om nog te onderhandelen.
• De vakbonden, zeker de socialistische, eisen nu al meerdere jaren dat die wet wordt aangepast. De socialisten legden het ook al op tafel, maar het raakte niet nadrukkelijk in een regeerakkoord: de liberalen gingen zwaar op de rem staan. De vakbonden houden echter het dossier warm, met in 2023 een nieuw groot loonoverleg in het vooruitzicht.