China en de wereld kijken aandachtig naar de reactie van de VS en zijn bondgenoten op de Russische invasie van Oekraïne. Daar valt namelijk uit te leren hoe een mogelijke Chinese invasie van Taiwan zou verlopen. De VS en Japan voeren hun steun voor de Aziatische democratie alvast op. Maar juist dat kan door China begrepen worden als escalatie in de regio.
Op 26 februari vaart een oorlogsschip van de Amerikaanse marine door de Straat van Taiwan, de zeestraat tussen China en Taiwan die het epicentrum van het conflict tussen die twee naties vormt. Op dat moment is de oorlog in Oekraïne al twee dagen aan de gang. De Amerikanen menen dat de USS Ralph Johnson, een torpedobootjager, een normale routine door internationale wateren onderneemt. Internationale waarnemers en China zien dat anders. Volgens verschillende experten wil de Amerikaanse president Biden tonen aan Taiwan dat ze zich geen zorgen moeten maken over een Chinese invasie. China vat de zet op als een provocatie.
Taiwan is sinds de Russische invasie van Oekraïne bijzonder alert over zijn nationale veiligheid. De situatie van Oekraïne werd nog voor de start van de invasie al vergeleken met die van Taiwan. Twee jonge democratieën die bedreigd worden door oppermachtige buurlanden, die bovendien het gevoel hebben dat ze de rechtmatige heerser van hun grondgebied zouden moeten zijn.
Kostbare strategische locatie
Volgens Peking is de Taiwanese kwestie het meest gevoelige en belangrijkste probleem in zijn relatie met Washington. Taiwan, waar overblijfselen van de door Mao verslagen Kuomintang-overheid de Republiek China officieel voortzetten, is in de laatste decennia uitgegroeid tot een volwaardige democratie en slaagde er in 2019 in om als eerste Aziatische land het homohuwelijk te legaliseren. Het land timmert verder aan zijn eigen nationale identiteit, die steeds meer afstand neemt van zijn Kuomintang-roots door diepe introspectie, maar wordt door Peking echter behandeld als een rebelse provincie. Daarbij zet China Taiwan systematisch buitenspel binnen de internationale gemeenschap.
President Xi Jinping heeft verschillende malen openlijk gezegd dat de “hereniging” van China en Taiwan onvermijdelijk moet plaatsvinden. Peking verkiest daarvoor een vreedzame aanpak, maar sluit militair geweld niet uit. Taiwan wijst daarbij telkens op het feit dat de Communistische Partij nooit over het eiland heeft geregeerd, wat de claims van Xi doen wankelen. De historische verklaringen van Peking zijn echter wellicht een drogreden. Taiwan heeft een kostbare strategische locatie en huisvest bovendien de meest geavanceerde en belangrijkste chipproductie ter wereld.
De Verenigde Staten hebben officieel geen diplomatieke relaties met Taiwan. Japan overigens ook niet. Maar de twee fungeren wel al decennialang als de belangrijkste schaduwbondgenoten en wapenleveranciers van Taiwan. Het lijkt er nu op dat de invasie van Oekraïne hier weldra verandering in kan brengen. Het westen en zijn bondgenoten hebben schijnbaar een hernieuwd enthousiasme gevonden om openlijk zijn gedeelde democratische waarden te verdedigen.
“VS moet ‘strategische dubbelzinnigheid’ rond Taiwan laten vallen”
Tijdens een televisie-interview op 27 februari stelde de voormalige Japanse premier Shinzo Abe voor dat Washington de “strategische dubbelzinnigheid” rond de verdediging van Taiwan beter zou laten vallen. Abe meent dat wanneer “Taiwan een probleem heeft, Japan ook een probleem heeft”. Indien China net zoals Rusland de status van Taiwan in twijfel trekt en het territorium opeist, zo verklaart Abe, zou dat ongetwijfeld een enorm veiligheidsrisico inhouden voor zijn land.
Abe voert ook aan dat hij de Russische President Vladimir Poetin zo’n 27 keer heeft ontmoet. Volgens de Japanse politicus zou Poetin volledig doordrongen zijn met haat voor de Verenigde Staten. Poetin zou hem meerdere keren in privé verteld hebben dat hij geen enkel vertrouwen meer had in de NAVO.
President Biden kondigde vervolgens op 28 februari aan dat het Witte Huis een officiële delegatie naar Taiwan zal sturen. Hiermee wil Washington China ontmoedigen om van de situatie in Oekraïne te profiteren door Taiwan onder druk te zetten.
Er zijn al geregeld Amerikaanse functionarissen afgezakt naar Taiwan, telkens onder luidkeels protest van Peking, maar dit bezoek is hoogst symbolisch. Zeker omdat voormalig minister van buitenlandse zaken Mike Pompeo, die deel uitmaakt van de China-kritische Trump-kliek, in maart zal afzakken naar het eiland om Taiwanees president Tsai Ing-wen te ontmoeten. Het Witte Huis wil aantonen dat ook de regering-Biden zich langs de zijde van Taiwan schaart.
Onafhankelijkheid van Taiwan aanmoedigen kan leiden tot conflict
De Chinese ambassadeur in Washington waarschuwt ondertussen dat de twee supermachten in een militair conflict verwikkeld kunnen raken als de Amerikanen de onafhankelijkheid van Taiwan aanmoedigen of bevestigen. Het lijkt er op dat de gok van Poetin in Oekraïne dit proces in een stroomversnelling heeft gebracht.
Helemaal niet toevallig vlogen op 24 februari, de dag wanneer Rusland Oekraïne binnenviel, negen Chinese gevechtsvliegtuigen door de defensiezone van het Taiwanese luchtruim. Ook Noord-Korea vertoont opnieuw activiteit in de regio en schoot zondag volgens Zuid-Korea een zoveelste testraket af; de eerste van heel februari. De pionnen in Azië-Pacific zijn volop in beweging.
(lb)