Key takeaways

• China werpt zich op als bemiddelaar tussen Israël en Iran.
• De Chinese minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi heeft de acties van Israël afgekeurd en benadrukt dat China de soevereiniteit van Iran steunt.
• China probeert zijn invloed uit te breiden door contacten te leggen met landen in het Zuiden, waar Israël veel kritiek te verduren krijgt.

China werpt zich op als potentiële bemiddelaar in het escalerende conflict tussen Israël en Iran. Dit volgt op een ongekende Israëlische aanval op Iraanse doelen vorige week, die tot wijdverspreide veroordeling leidde.

De Chinese minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi heeft afzonderlijke telefoongesprekken gevoerd met zijn Iraanse en Israëlische gesprekspartners. Tijdens deze gesprekken sprak hij zijn sterke afkeuring uit over de acties van Israël en benadrukte hij China’s steun voor de soevereiniteit van Iran en zijn recht om zichzelf te verdedigen.

China’s geopolitieke houding

Deze houding staat in schril contrast met China’s reactie op de invasie van Rusland in Oekraïne, die Beijing niet veroordeelde terwijl het de banden met Moskou aanhaalde. Het benadrukt de groeiende geopolitieke kloof tussen China en de Verenigde Staten over een reeks wereldwijde kwesties.

China ziet een kans om zijn invloed uit te breiden nu de traditionele rol van de VS op het wereldtoneel op de proef wordt gesteld door het “America First”-beleid. Dit is met name relevant in de context van landen in het Zuiden van de wereld, waar Israël veel kritiek te verduren krijgt voor zijn voortdurende offensief in Gaza.

Samenwerking met Iran

China is een belangrijke diplomatieke en economische partner van Iran en heeft zijn samenwerking met Teheran de afgelopen jaren verdiept, onder andere door het houden van gezamenlijke marineoefeningen. Beijing heeft zich consequent verzet tegen de Amerikaanse sancties tegen Iran en kritiek geuit op de terugtrekking van Washington uit de Iraanse nucleaire overeenkomst van 2015, waarbij de VS ervan beschuldigd werd de regio te destabiliseren.

Tijdens zijn gesprek met de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Seyed Abbas Araghchi wees Wang subtiel op de invloed van landen die de acties van Israël kunnen beïnvloeden, en spoorde hen aan om actief bij te dragen aan het herstel van de vrede. Hij bevestigde nogmaals dat China vastbesloten is om met Iran en andere relevante partijen te blijven communiceren om de situatie te de-escaleren.

Regionale stabiliteit

In een gesprek met de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, Gideon Sa’ar, benadrukte Wang het belang van een dialoog tussen Israël en Iran om hun geschillen op te lossen. Hij herhaalde dat China bereid is een constructieve rol te spelen bij het ondersteunen van deze inspanningen.

Beijing wil profiteren van regionale stabiliteit, omdat het afhankelijk is van het Midden-Oosten voor energiebronnen. Daarnaast wil het zijn opkomende status als machtsbreker wil demonstreren. Dat wordt geïllustreerd door het feit dat het onlangs een diplomatieke toenadering tussen Saoedi-Arabië en Iran heeft vergemakkelijkt. Toch blijft zijn daadwerkelijke invloed op het huidige conflict onzeker.

Hoewel China de grootste energieafnemer van Iran blijft, geven officiële douanegegevens sinds 2022 geen Iraanse olieaankopen meer weer. Amerikaanse sancties zijn echter gericht tegen Chinese entiteiten vanwege hun vermeende betrokkenheid bij de handel in Iraanse olie, en uit rapporten blijkt dat in China geproduceerde chemicaliën, die cruciaal zijn voor de productie van raketbrandstof, aan Iran zijn geleverd. Uiteindelijk zal de oplossing van dit complexe conflict waarschijnlijk worden bepaald door actoren in het Midden-Oosten en de Verenigde Staten, een belangrijke speler op het gebied van regionale veiligheid.