De kruitdampen rond het stikstofakkoord van afgelopen vrijdag zijn amper vervlogen, en vrede leek getekend, maar een volgende veldslag kondigt zich nu al aan. Want maandag op het partijbureau van cd&v liet voorzitter Sammy Mahdi er geen twijfel over bestaan: zij moeten en zullen vanaf 2025 een gelijkschakeling voor landbouw en industrie krijgen én het ‘extern salderen’ van stikstof. Zoniet, stemmen ze het stikstofdecreet alsnog weg. Die twee strijdpunten werden in het ultiem compromis van Jambon vrijdag voorlopig geparkeerd bij experten: er volgen twee Milieu Effecten Rapporten (MER’s) om te kijken of die maatregelen haalbaar zijn. Maar zelfs als die adviezen negatief blijken, en de kans is niet klein, gaat cd&v ervan uit dat zij hun strijdpunten binnen halen. “Het akkoord is één en ondeelbaar”, zo herhaalde Mahdi, waarbij zijn partijgenoten al meteen op de barricaden mochten. Dat leek nodig, omdat de Boerenbond zelf, maar ook fluisteraars rond de partij wel erg kritisch waren voor wat cd&v uit de brand had gesleept. Bij N-VA betwistte men die gang van zaken: “Als dat advies ongunstig is, gaan wij dan tegen alle experts in dat invoeren? Dat is alvast niet het akkoord zoals het gesloten is. Men gaat toch niet voor een derde keer woord breken?”, zo is binnen de regering te horen.

In het nieuws: Stikstof is helemaal niet weg. Morgen al zullen cd&v en N-VA het weer mogen uitleggen, in het Vlaams Parlement.

De details: “Het decreet wordt pas goedgekeurd met het voorstel-Brouns voor 2025 erin. Of het wordt niet goedgekeurd”, zo stelt Vlaams Parlementslid Bart Douchy (cd&v), die uit de zuil van de Boerenbond komt.

• “Wat een circus. Nu plots zijn die MER’s, de passende beoordeling en een openbaar onderzoek een vodje papier voor cd&v. Akkoord gaan met deal waarin twee onderdelen nog beoordeeld moeten worden, nu al definitief vastleggen. Dat heeft een naam. Manipulatie.” Dossiervreter en Vlaams Parlementslid Mieke Schauvliege (Groen) richtte zich vanmorgen rechtstreeks tot Douchy, op Twitter. De oppositie kan alleen maar met de ogen knipperen, bij zoveel theater.
• Want Douchy legde in De Standaard vanmorgen helemaal on the record de harde lijn bloot die zijn partij nu sinds maandag en het partijbureau nu blijkbaar bewandelt: cd&v stemt enkel voor het definitieve stikstofdecreet, als dat de twee bewuste strijdpunten bevat, die ze vrijdag slechts heel voorwaardelijk kregen.
• Eind vorige week raakte de Vlaamse regering uit het moeras van de stikstofdiscussie, door de twee meest gevoelige eisen van de Boerenbond en cd&v te parkeren, in een bijkomend milieuonderzoek, een MER. Dat moet gebeuren door wetenschappers, ingenieurs. En dan volgt een ‘passende beoordeling’ door het Agentschap Natuur en Bos (ANB), dat van Demir afhangt. Dat is overigens de normale administratieve procedure.
• De deal was in die zin simpel, of dat dachten N-VA en Open Vld toch: “Tot 2025 gelden hoe dan ook de regels die minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) altijd voorstelde. En blijkt dat er het mogelijk soepelere regels voor vergunningen kunnen daarna, zoals cd&v die voorstelde, dan voeren we die door. Maar gaan we, als dat advies ongunstig is, tegen die wetenschappers in dat toekennen? Zo werkt het toch niet?”, zo zegt een regeringslid.
• Maar cd&v stelt nu die deal openlijk in vraag. Op zijn partijbureau gisteren maakt voorzitter Mahdi dat ook duidelijk. Hij timmerde meteen al de toekomstige stemming van het stikstofdecreet dicht: enkel als de partij alles binnenhaalt, wat nu nog voorwaardelijk in het akkoord staat, kan cd&v akkoord gaan.
• Vrijdag al, meteen na het sluiten van de deal, gaf Mahdi in Terzake al de voorbode van die houding. Toen host Kathleen Cools doorvroeg over die milieu-onderzoeken en de voorwaardelijke manier waarop cd&v had ‘verkregen’ wat ze claimde, antwoordde Mahdi eerst ontwijkend: “Ik doe niet mee aan welles-nietes spelletjes“.
• Maar vervolgens stelde hij wel: “Na het MER komt het in orde, daarover is afgesproken, dat mocht er in dat MER opmerkingen komen, we daar dan rekening mee houden, en aanpassingen doen. Maar, ja er is afgesproken: zowel de gelijkschakeling als het extern salderen zullen mogelijk zijn vanaf 2025.” En ook belangrijk: Mahdi benadrukte toen al “dat er één decreet is, waar alles inzit. Er wordt maar één keer gestemd”.

De essentie: De oppositie kan het nu al vaststellen: ceci n’est pas un deal.

• Morgen volgt een nieuwe plenaire vergadering. Maar dat dreigt, eerder dan de viering van een akkoord, opnieuw een koude douche te worden voor de coalitie, en met name minister-president Jan Jambon (N-VA). Want zo dreigt het beeld te ontstaan dat cd&v, nu voor de derde keer, terugkomt op een gegeven woord. En vooral, dat Jambon de zaak helemaal niet opgelost heeft, maar het conflict voor zich heeft uitgeschoven.
• “Wij moeten nu toch dat akkoord gaan uitvoeren? Wat doe je anders in politiek met deals? Als dat advies van de MER’s ongunstig is, gaan wij dan tegen alle experts in dat toch invoeren? Stelt cd&v dat nu echt zo voor? Dat is alvast niet het akkoord zoals het gesloten is. Men gaat toch niet voor een derde keer woord breken?“, is binnen de regering te horen.
• Dat cd&v de wind van voor kreeg, van een aantal fluisteraars rond de partij die in de afgelopen weken net heel vocaal cd&v gesteund hadden, moet dit weekend lastig geweest zijn voor de christendemocraten.
  • “Als de tekst overeenstemt met wat ik tot nu toe lees, ben ik ruiterlijk genoeg om Zuhal Demir (N-A) te feliciteren met een indrukwekkende overwinning, en met de kopjeonder-operatie, zo al niet Nord Stream-operatie tegen cd&v”, zo tweette advocaat Fernand Keuleneer, een statement dat hij vanmorgen nog eens bevestigde.
  • En ook diens buddy Kurt Deketelaere, oud-kabinetschef van Hilde Crevits (cd&v), professor aan de KULeuven en actief voor de Boerenbond, liet geen spaander heel. Nochtans was ook hij de afgelopen weken manifest aan de kant van zijn oude partij gaan staan, in het stikstofdossier. “Benieuwd of de sfeer op het cd&v-partijbureau nog zou uitgelaten is als vrijdagnamiddag. Na een weekend N-VA-beledigingen en afwijkende interpretaties van het Stikstofakkoord zal stilaan duidelijk zijn voor iedereen dat cd&v zich weerom in de zak heeft laten zetten.”
• Feit is dat bij N-VA ook Bart De Wever vrijdag net als Mahdi naar de studio’s trok, en daar net zijn vragen over de uitkomst van de MER’s op tafel legde. Daarbij gaf hij onomwonden toe dat men verwachtte dat die MER’s niet gunstig zullen zijn: eerdere adviezen in die richting kwamen allemaal unisono terug. Zeker de gelijke behandeling tussen industrie en landbouw lijkt onhaalbaar.
• Tegelijk is er het voorbeeld van Nederland, waar men al sinds 2018 het ‘extern salderen’ toepast, en dus stikstofrechten uitwisselt wanneer boerderijen stoppen. Maar dat heeft een zodanig negatief effect, met net meer stikstofuitstoot als gevolg, dat men bij de noorderburen net daarvan terugkomt.
• Dat dus ook de Boerenbond nog steeds druk zet op cd&v, mag niet verwonderen. Bij ‘The Morning Drive’, het ochtendradioprogramma op Business AM, was Lode Ceyssens, oud-cd&v-Parlementslid en nu voorzitter van de Boerenbond, alvast heel duidelijk:
  • “Het draait ons om perspectief. Want als vanaf 1 januari 2025 inderdaad de vergunningsdrempel tussen de landbouw en de industrie gelijkgeschakeld wordt en als het mogelijk wordt om stikstof van een landbouwbedrijf naar een ander te verschuiven, dan heeft onze landbouwsector toekomstperspectief.
  • “Maar dan moeten we vandaag ook die garanties krijgen.”
  • “Als in de komende maanden het decreet goedgekeurd wordt in het parlement, dan moet daarin ook spijkerhard in gebetonneerd zijn dat het vanaf 1 januari 2025 ook het geval zal zijn”
• En kijk: vanmorgen kwam meteen luid applaus van diezelfde Deketelaere, op de nieuwe ‘harde lijn’ van cd&v. “Duidelijk van Douchy. Dus: negatieve MER betekent geen Stikstofakkoord meer, en einde van deze Vlaamse regering? Prima cd&v.“
• Binnen de regering is alvast een diepe zucht te horen. “Wij kunnen ons enkel baseren op de documenten die beslist zijn, om verder te werken. Die MER’s zullen eind dit jaar, begin volgend jaar klaar zijn. Ondertussen moeten wij verder werken. Er zijn wel andere onderwerpen, de woonzorgcentra bijvoorbeeld, waar cd&v ook eens aandacht aan zou mogen gaan geven? Werk genoeg op de plank.”

Om absoluut te volgen: Abortus is weer terug als thema. Cd&v komt hoe dan ook onder druk te staan.

• “1.7 Ethische dossiers. De partijen die deel uitmaken van de regering engageren zich ertoe om inzake ethische aangelegenheden een consensus onder elkaar te bekomen, met wederzijds respect voor elkaars standpunten, alvorens wetgevende initiatieven te nemen rond deze materies.” Opvallend toch: oud-voorzitter Joachim Coens (cd&v) die plots op Twitter nog eens een eerder obscure passage uit het regeerakkoord van Vivaldi herhaalt.
• Maar Coens weet waarom: over die passage is destijds bij de vorming van de federale coalitie hard genoeg gevochten. Want terwijl men bezig was de federale regering te vormen (en dat duurde lang genoeg in de periode 2019-2020) liepen in de Kamer allerlei wetgevende initiatieven.
• En vrij snel vonden de paars-groene partijen PS, Vooruit, Open Vld, MR, Groen en Ecolo elkaar in een wettekst, die de regels van abortus wilde versoepelen in België. Vandaag is vrijwillige abortus in België toegestaan tot een foetus van 12 weken. Maar daar wilden de paars-groene partijen minstens 18 weken van maken. En ook een verplichte wachttijd van zes dagen, die vandaag nog een feit is, wilde men fel gaan inkorten.
• Er was bovendien een ruime meerderheid in het Parlement: ook PVDA-PTB en DéFI waren voorstander van die versoepeling. De tegenstand bevond zich ter rechterzijde, en enkel in Vlaanderen: Vlaams Belang, N-VA en cd&v verzetten zich heftig.
• Zeker voor N-VA kwam het handig uit: in dit ene dossier had cd&v, met voorzitter Coens zelf een heftige tegenstander van de versoepeling, toch een (klein) breekijzer in handen om cd&v uit de handen van paars-groen te houden.
• Dat het voor Coens ook persoonlijk heel lastig lag, met een zus die in het klooster zit, was voor alle andere regeringspartijen duidelijk. Ze gaven dus een passage in het regeerakkoord toe, en beslisten om de zaak ook bij een comité van experten te parkeren.
• Die experten raakten vrijdag klaar. En hun conclusies liegen er allerminst om. In 25 aanbevelingen zeggen ze eigenlijk wat de paars-groene partijen ook stelden: de maximumtermijn optrekken naar minstens 18 weken, zodat vrouwen niet meer naar Nederland moeten reizen, om het daar te laten doen. En geen bedenktijd meer ook, want dat is “vernederend” voor de betrokken vrouwen. De experten spreken zelfs van “unanieme kritiek op het terrein”, op dat punt.
• Meteen voor Coens dus de aanleiding om iedereen toch te herinneren aan het regeerakkoord. Maar dat is bijvoorbeeld over kernenergie en de kernuitstap ook al het voorwerp geweest van felle interne discussies bij Vivaldi. “Maar over die kerncentrales, dat was een heel ander debat. Er is over deze ethische thema’s veel over gepraat, niet over de inhoud, maar of dat een zaak van regering en parlement was, hoe we dat dan juist gingen doen”.
• “En daarover is het regeerakkoord heel helder. Partijen in Vivaldi kunnen dit niet zomaar stemmen. Anders is dat een inbreuk op die consensus. Daar gaat het over”, zegt Coens.
• Maar tegelijk vragen de andere paars-groene regeringspartners zich in de wandelgangen wel af of men bij cd&v nog zo star vasthoudt aan dat standpunt over abortus. “Mahdi is Coens niet. Is dit voor hem ook een strijdpunt?”
• Huidige voorzitter Mahdi heeft daarbij wel de pech dat hij in het heetst van de strijd, toen in september 2020 een regeerakkoord moest gemaakt worden voor diezelfde Coens, wel naar de TV-studio’s trok en daar verklaarde, “als andere partijen vinden dat er een versoepeling van de abortuswetgeving moet komen, vorm dan een regering zonder ons en dan zijn wij uitgepraat”. Een post als staatssecretaris werd zijn beloning.
• Zo klonk het in 2020, maar vandaag zegt de partijwoordvoerder in De Standaard iets anders: “We spreken ons inhoudelijk niet uit tot het volledige wetenschappelijke rapport wordt besproken in het parlement”, zo klinkt het. Dat is ergens voor april voorzien. Tot zo lang wil men er duidelijk geen heisa rond.
• En in de Kamer heeft men ook iets interessant opgemerkt: de pagina’s met de partijstandpunten van cd&v over abortus, op de website van de christendemocraten, zijn ondertussen weggehaald. Wie ‘cd&v’ en ‘abortus’ op google intikt, krijgt wel nog de link, maar geen standpunt meer. “Toeval, of niet?”, zo is te horen bij andere partijen.
• Los van de houding van cd&v lijkt het haast onvermijdelijk, gezien de losse samenhang van Vivaldi, dat een aantal Kamerleden vroeg of laat nog eens een poging onderneemt om abortus wel te hervormen. Bij N-VA is er alvast nog weinig strategische reden om “cd&v aan boord te houden”. Integendeel: in de brede fractie van N-VA zitten ook wel wat meer progressieve Kamerleden. Als de partij haar parlementsleden in deze stemming vrij zou laten, lijkt een meerderheid vrij snel gevonden.
• Maar die zijn hoe dan ook mathematisch niet nodig: paars-groen met PVDA stonden al veel verder met een wetsvoorstel destijds. Op het eind van de legislatuur zou dat wel eens van onder het stof kunnen gehaald worden. En in lopende zaken zelfs nog sneller.

Alles komt terug: Opnieuw wacht mogelijk een lastige ontruiming van een kraakpand met asielzoekers.

• De Regie der Gebouwen en bevoegd staatssecretaris Mathieu Michel (MR) halen niet bepaald vaak de pers: het moet geleden zijn van de aankondiging dat de stelling voor de renovatie van het Justitiepaleis in Brussel zou vervangen worden, voor renovatie.
• Maar kijk, nu zit Michel met de handen in het haar. Hij heeft een bezetting van één van zijn gebouwen aan het been: een fonkelnieuw kantoor voor het Nationaal Crisiscentrum op de Albert II-laan in de Brusselse Noordwijk, waar ook de Vlaamse administratie en kabinetten huizen.
• Erg vervelend dus, want zo is de federale regering, die net een asieldeal sloot, plots zelf de eigenaar van een kraakpand waar asielzoekers kamp in houden. Vluchtelingenwerk Vlaanderen schermt met cijfers tot “70 asielzoekers”, die “recht hebben op opvang”.
• Na het ontruimen van de Paleizenstraat en ook de kaaien aan het Kanaal in Molenbeek, lijkt zo een nieuwe trend ontstaan: asielzoekers kraken een pand, en bij de ontruiming komen ze zo wél in de opvang terecht. Een lastige zaak voor het Brussels Gewest, de Brusselse gemeenten en de diensten van Asiel en Migratie: want geef je op die manier dan voorrang aan ‘krakers’, onder de asielzoekers? Nicole de Moor (cd&v), de bevoegd staatssecretaris, ontkent alvast in alle talen.
• Maar het probleem duikt wel weer op, onvermijdelijk, met het nieuwe gebouw. Want Michel heeft aan de vrederechter nu gevraagd om dat te kunnen ontruimen. Die gaat binnen maximum acht dagen beslissen, en meer dan vermoedelijk mag men dan het gebouw gaan ontruimen.
• Al sinds dit weekend is het onrustig op en rond het gebouw: de politie liet na een tijd niemand meer binnen, om niet nog meer krakers te hebben. Maar de mensen binnen kregen ook geen eten of wc-papier. Uiteindelijk gingen die gisteren toch akkoord.
• De vraag blijft wat er na dit gebouw gebeurt: de ngo’s, politici, actievoerders en advocaten rond de asielzoekers hebben zo een nieuwe techniek gevonden om telkens het probleem te blijven agenderen, en druk op de ketel te houden.