Met nieuwkomer Brouns op Landbouw en Crevits die doorschuift, begint cd&v aan schier onmogelijke opdracht: stikstofdossier nog keren én tegelijk nog iets maken van Welzijn

Bij cd&v is de casting hertekend voor de Vlaamse regering: met Jo Brouns (46) uit het verre Kinrooi schuift de partij iemand naar voor die perfect in tandem kan werken met Lode Ceyssens, de voorzitter van de Boerenbond. Beiden willen het stikstofdossier van de Vlaamse regering terugdraaien: het vertoont juridisch gaten, na een jarenlange slordige aanpak. Maar dat wordt een aartsmoeilijke opgave: N-VA is niet meteen van plan te plooien. En tegelijk moet sterkhouder Hilde Crevits (cd&v) nu aan de bak om van Welzijn, een hele zware portefeuille, toch nog iets te maken voor de partij. De hele doorschuifoperatie oogt weinig verfrissend, ook al omdat de vertrekkende figuren Joachim Coens (cd&v) én Wouter Beke (cd&v) rond de partij blijven cirkelen, in de communicatie. Voor de nieuwe-voorzitter-die-het-nog-niet-is Sammy Mahdi (cd&v) niet bepaald een cadeau.

In het nieuws: Een voorpagina van Het Laatste Nieuws met een juichende Jo Brouns, hand in hand met Wouter Beke en Hilde Crevits.

De details: En daarnaast alweer Coens op de Radio 1 vanochtend, na Terzake: hij lijkt niet weg te houden uit kranten, radio en televisie.

“You have one chance to make a first impression.” Het is een boutade uit de reclamewereld die Patrick Janssens ooit introduceerde in de Wetstraat, toen hij verkaste van reclamebureau BBDO naar de socialisten om er partijvoorzitter te worden. Maar meer dan 20 jaar later heeft hij nog altijd gelijk: ook politiek werkt zo, één kans om het beeld meteen goed te zetten.
In die zin zit de (bijna) nieuwe partijvoorzitter van cd&v, Sammy Mahdi, in een uiterst moeilijke positie. Hij wordt gezien als de heiland, de redder die de zieltogende partij weer op de sporen moet krijgen: zowat iedereen die iets betekent bij cd&v heeft zich achter zijn kandidatuur geschaard. Maar tegelijk moet de partij en vooral Mahdi zelf, wegens de procedures, nog wachten tot 25 juni, op de familiedag van de partij in Plopsaland, voor hij effectief voorzitter is.
In tussentijd loopt afscheidnemend voorzitter Joachim Coens nog steeds rond op de Wetstraat 89, het partijhoofdkwartier, en is Mahdi formeel gewoon regeringslid. Zo kwam het dat de nieuwe voorzitter bij zijn eerste grote beleidsdaad, het aanstellen van een nieuwe minister, eigenlijk niet eens helemaal greep had op het proces.
Want net als voorganger Coens kwam ook Mahdi de persoon tegen die bij cd&v achter de schermen de lijnen uitzet: Hilde Crevits, met in haar kielzog haar invloedrijke kabinetschef Raf Suys. Het duo Crevits-Mahdi, met daarbij ook Coens die op zijn strepen stond als voorzitter-die-er-voorlopig-nog-is, zochten samen naar een kandidaat, waarna ook de G9, de cd&v-ministers plus fractieleiders, nog eens haar zegje deed. Iedereen in bad dus, maar vooral zeker niet de nieuwe baas alleen.
Bovendien speelde een oud trauma, dat Beke zelf had veroorzaakt bij zijn aanstelling, een grote rol: de nieuwe minister moest en zou uit de Vlaamse fractie van cd&v komen. Dat was in 2019 de toenmalige voorzitter, Beke, die zichzelf benoemde. Deze keer dus geen keuze: een Vlaams Parlementslid was een must, zo bezwoer Crevits.
Zij pakt nu zelf de zware portefeuille waar ze in 2019 voor paste: Welzijn. Geen evidentie, maar net daarom “moet onze meest ervaren speler op die positie”, zo was de uitleg van de cd&v-top.

De communicatie: Die liep toch niet zo vlotjes.

Dat Mahdi de lijnen ook communicatief nog niet kan uitzetten, werd gisterenavond pijnlijk duidelijk. Zo dook zelfs Wouter Beke op, om juichend naast Brouns op te staan, en die foto via zijn eigen Twitter-account te verspreiden. Die eindigde vervolgens op de voorpagina van de populaire pers, misschien toch niet meteen het beeld waarmee je van start wil gaan.
Toen Crevits naar buiten kwam, aan het hoofdkwartier, zei ze: “Ik heb een hele knappe man bij.” Waarna ze stelde voortaan “geflankeerd te worden door knappe mannen”, waarbij zowel Brouns als Benjamin Dalle wat schaapachtig stonden te lachen: anno 2022 kan dat. Omgekeerd zou het heisa opleveren. Nu was het vooral opnieuw een wat gênante scène.
Veel gênanter is het systematisch opduiken van Joachim Coens, in de media. Vrijdag was er al De Afspraak met Ivan de Vadder, in het weekend volgde Het Nieuwsblad, waarin hij plots stelt dat Mahdi “in 2024 meer dan 15 procent met de partij moet halen”. Gisteren hield diezelfde Coens de regie strak in handen en kwam hij zelf naar de camera’s aan de deur. Vanmorgen trok hij weer naar de radio. Maar er is ruis op de boodschap, de mislukking van de vorige periode blijft maar in beeld lopen: niet goed voor een partij die een nieuw imago wil creëren.
Praktisch kan het niet anders: Coens benoemde nooit ondervoorzitters, die traditioneel de honneurs waarnemen als een voorzitter opstapt. Dat zou tot wat rust in de beeldvorming hebben kunnen leiden. Maar de waarheid is dat de Dammenaar best wel nog geniet van zijn rol, en die niet zomaar wil lossen: niet toevallig is hij in werkelijkheid pas vertrokken, nadat de rest van de partijtop hem haast collectief duidelijk gemaakt had dat hij niet meer verder kon.
Bovendien kondigde Coens ook aan dat meteen “heel de puzzel” gelegd zou worden. Ook federaal dus. Dat was wat bizar, omdat Mahdi nog meer dan een maand verder moet als regeringslid. Dat scenario ging gisteren ook niet door: een nieuwe staatssecretaris voor Asiel en Migratie is logischerwijze nog niet gekozen. “Die koppeling is er niet geweest, Joachim spreekt wel vaker iets uit voor zijn beurt”, zo klinkt aan de top.

De nieuweling: Jo Brouns is vooral een verse start voor de Boerenbond, zo lijkt het.

Vanmorgen moet Lode Ceyssens in Limburg toch wakker geworden zijn met een wat vreemd gevoel: hij was jarenlang de cd&v-sterkhouder in het Vlaams Parlement voor landbouw, burgemeester van Oudsbergen en een stemmenkanon in zijn provincie met 35.658 stemmen. Hij kreeg in 2019 geen ministerportefeuille en ging daarop in september vorig jaar naar de Boerenbond, om daar de zaak terug op orde te krijgen na Sonja De Becker, die zich op het ruime financiële vermogen van die zuil zou focussen: de holding. Was Ceyssens gebleven, dan was het nu aan hem geweest.
In de plaats komt dus zijn kameraad Brouns, van de gemeente naast Oudsbergen, Kinrooi. Hij haalde in 2019 maar 13.115 stemmen, als eerste opvolger. Wat ze alvast gemeen hebben: beiden zitten diep in de landbouw, en wonen op een boogscheut van elkaar. De Boerenbond krijgt er dus binnen de Vlaamse regering een perfecte sparringpartner bij. Dat lijkt nodig, omdat het stikstofdossier de spanning tussen partij en zuil hoog deed oplopen.
Met twee nieuwe mannen aan de knoppen, is cd&v klaar om daar het offensief in te zetten. Vooral juridisch lijken de 40-tal rode bedrijven, die moeten sluiten (op een totaal van meer dan 10.000 landbouwbedrijven in Vlaanderen) een oorlogje te willen gaan opzetten: de paters van Averbode werden van stal gehaald als perfecte slachtoffers, in de perceptieoorlog.
Meteen wordt dat dé inzet voor Brouns: kan hij met de Vlaamse ploeg, en vooral provinciegenoot Zuhal Demir (N-VA), de minister van Omgeving en de ‘groene flank’ van haar partij, de stikstofdeal heronderhandelen? Het wordt een bijzonder zware strijd, want Demir loopt allerminst warm van dat idee.
Met de keuze van Brouns zet cd&v wel meer dan ooit een stap richting haar traditionele achterban, waarbij men hoopt dat de onvrede van het platteland gestopt kan worden. Al veel langer borrelt het bij de cd&v-burgemeesters uit de landelijke gebieden, die zich niet gewaardeerd en gesteund voelen. De fundamentele vraag is echter of dat een-op-een loopt met de boze boeren, en het stikstofdossier.
De kiesvijver van die pure landbouwgemeenschap is, ook in niet-stedelijke omgeving, steeds droger te komen staan: veel voormalige boerengezinnen zijn al lang gestopt met hun activiteiten en zijn geen cd&v-kiesvee meer. Tegelijk zijn op het platteland verenigingen als Natuurpunt wel grote gemeenschappen geworden, die misschien electoraal veel zwaarder wegen vandaag.
Eén zaak deed Brouns alvast deftig: zijn eigen first impression verzorgen. Na het ‘mooie man’-moment van Crevits, kwam hij met een paar goede oneliners, waarmee hij zelf zijn imago invulde:
- De man van het volk: “What you see, is what you get. Da’s Jo Brouns, ja. Een gewone jongen uit Kinrooi, die hier nu in Brussel staat.”
- De teamplayer: “Ik ga mijn best doen, maar alleen kan ik niks. We zullen het samen moeten doen.”
- De man van de ommekeer: “De eerste helft van de voetbalwedstrijd was niet goed. We hebben een heleboel tegendoelpunten geslikt en misschien een paar onterechte penalty’s. Nu is het de rug rechten en keihard werken tot het laatste fluitsignaal, de stembusslag in mei 2024.”
Tegelijk is Brouns zonder twijfel een stamboekchristendemocraat: vader Hubert was 16 jaar burgemeester van Kinrooi, tot zoon Jo het in 2013 overnam. De dynastie woont ook naast elkaar in dezelfde straat, in dat Limburgse dorp aan de grens met Nederland.

De veteraan: Voor Crevits wacht nog een stevige taak op Welzijn.

Met Welzijn erft de West-Vlaamse viceminister-president het departement dat zonder twijfel het meest door de oppositie onder vuur is genomen in deze legislatuur. De redenering van Groen, Vooruit en PVDA is daarbij behoorlijk eenvoudig, en telkens weerkerend: hoe kan een rijke regio als Vlaanderen zo slecht voor zijn zwaksten zorgen?
Dat voorganger Beke bij die kritiek niet in staat was empathisch te communiceren, zeker niet na incidenten, maakte hem bijzonder kwetsbaar voor de aanvallen van de linkerkant. Die politieke handigheid heeft Crevits zeker wel.
Bovendien is er al meteen één groot dossier dat ook de nieuwe voorzitter Mahdi wil rechtgetrokken zien: de kinderbijslag moet opnieuw volwaardig geïndexeerd worden. Dat gaat zo’n 65 miljoen euro kosten, maar cd&v wil dit absoluut: de besparingen daarop hebben in de perceptie zeer zwaar gewogen voor de ‘gezinspartij’ cd&v.
Daarnaast wachten Crevits nog tal van andere pijnpuntdossiers: de kinderopvang, waar men handen tekortkomt, de jeugdhulp die ontoereikend is, en verder klassiekers als de geestelijke gezondheidszorg en de wachtlijsten in de ouderen- en gehandicaptenzorg. Vervelend daarbij: de demografie. Vlaanderen wordt ouder, de vraag zal dus alleen maar toenemen.
Daarbij helpt de arbeidsmarkt, haar vorige bevoegdheid overigens, niet bepaald: steeds meer vacatures blijven openstaan, waardoor er nu al bijna 5.000 banen beschikbaar zijn als verpleger of verzorger.
Dat zal Crevits dus allemaal moeten gaan beheren, waarbij ze als vice een voordeel heeft: ze kan luid doorkloppen binnen Jambon I, als er geld nodig is. Maar dat maakt meteen dat heel de doorschuifoperatie bij cd&v in de Vlaamse ploeg ook een beetje als oude wijn in nieuwe zakken mag beschouwd worden: met kabinetschef Suys nog altijd stevig in het zadel achter de schermen, die er overigens ook was onder Kris Peeters, en daarvoor onder Yves Leterme, trekt nu al jaren dezelfde man aan de touwtjes.
Een pak volk in de onderbuik van cd&v ziet hem als een van de oorzaken van de sclerose. “Te lang dezelfde mensen op dezelfde plaats is niet goed. Maar dat soort machtsfiguren komt blijkbaar nooit in het vizier“, zo stelt een welingelichte cd&v-bron wat gefrustreerd.

Ook genoteerd: De nieuwe voorzitter trekt nog even, voor zijn oude job, naar New York. Daar volgt ongetwijfeld een sneer naar N-VA.

Vervelend dus voor Mahdi, zo’n valse start waarbij hij nog met handen en voeten gebonden blijft, en de oude voorzitter nog even verder door doet in zijn gekende modus operandi.
Maar de staatssecretaris kan alvast zijn hoofd even losmaken van zijn partij, de komende dagen: hij vertrekt vandaag naar New York, voor een VN-conferentie over het Migratiepact, nu vier jaar geleden ingevoerd. Dat fameuze pact was meteen het einde van de regering-Michel I: de N-VA weigerde het te tekenen, de rest van de coalitiepartners konden niet leven met een onthouding, en het kabinet viel, waarna iedere betrokken partij de verkiezingen verloor.
Charles Michel (MR) pakte toen overigens stevig uit met het feit dat België alsnog dat pact ging ondertekenen, waarbij hij verklaarde dat ons land “aan de juiste kant van de geschiedenis” zou staan. Het legde hem geen windeieren: zowel Emmanuel Macron als Angela Merkel speelden die houding mee, om Michel later te overwegen voor een Europese topjob.
In New York bij de VN wordt nu, vier jaar later, dat ‘Global Compact on Migration’ geëvalueerd: hoe is het omgezet naar beleid? Het pact was immers nooit bindend, maar er zijn wel gemeenschappelijke standaarden, die daarin vastgelegd zijn, en waar landen zich dus zoveel mogelijk best aan houden.
“In Europa zelf wordt overigens weinig verwezen naar het document, omwille van de controverse”, zo stelde migratiespecialiste Hanne Beirens vanmorgen op Radio 1.
Uiteindelijk keurden ook negen EU-landen de tekst niet goed: Italië, Oostenrijk, Polen, Tsjechië, Slovakije, Letland, Hongarije, Bulgarije en Roemenië zeiden neen. Ook Zwitserland en de VS stemden tegen. Landen als Nederland kwamen met een extra juridisch document op de proppen, om hun ‘ja’ uit te leggen, en geen extra verplichtingen te laten ontstaan.
Meer dan vermoedelijk zal Mahdi in New York wel de hele affaire en de val van het vorige kabinet nog eens stevig in herinnering brengen, en uithalen naar Bart De Wever (N-VA) en co. De vraag voor cd&v, net als voor de toenmalige coalitiepartners Open Vld en MR, blijft tot vandaag dezelfde: “Was het nu dat allemaal waard, om daarover een regering te laten vallen?”

Gevolgd: De PS legt zomaar eventjes een eis van 6,5 miljard euro op tafel. Maar neen, “de coalitie is niet in gevaar”.

“Neen, nooit” zal Paul Magnette (PS) de federale Vivaldi-ploeg laten vallen. Dat beloofde Magnette gisteren nog eens plechtig en in geuren en kleuren, nadat hij wel een persconferentie samenriep, om de federale ploeg onder druk te zetten. Het oude argument, “ik heb te lang onderhandeld en gevochten voor Vivaldi om dit kabinet ooit te doen kantelen”, werd weer even noodzakelijkerwijs van stal gehaald door de PS-voorzitter.
Dat was nodig. Want de geruchten over een federale ploeg waar “de dash uit is”, een ploeg die geen kracht meer heeft om te hervormen of de sociaal-economische uitdagingen aan te pakken, cirkelen als gieren rond de regering-De Croo I. Daar kwam dan nog Groen-kopstuk Kristof Calvo bij, toch een architect van Vivaldi, die al langer duwt om “opnieuw het regeerakkoord te onderhandelen”.
Maar Magnette en zijn vicepremier Pierre-Yves Dermagne (PS) wilden dat niet horen: neen, ze doen enkel een aantal “constructieve” voorstellen om binnen Vivaldi eindelijk koopkrachtmaatregelen te nemen. Magnette had een verlanglijstje van 13 ideeën klaar, op 17 pagina’s uitgewerkt.
Die zouden samen 6,5 miljard kosten, structureel, en netto zo’n 300 euro per maand opleveren voor de gezinnen van de middenklasse. Niet de armsten dus, “wel diegenen die net daarboven zitten”, zo stelde de PS. Ze mikken in totaal op de 35 procent Belgen boven de 25 procent armsten. De 40 procent rijksten zijn genoeg beschermd, door de automatisch index, zo vinden ze.
“Er zijn er die lippendienst bewijzen aan de middenklassen. Zij krijgen nu de kans om te bewijzen dat ze het menen”, zo sneerde Magnette toch een beetje naar Georges-Louis Bouchez, de voorzitter van MR.
Bij die dertien ideeën onder meer een nieuwe speciaal energietarief voor middenklassers, een hoger minimumloon en fiscale voordelen voor de lagere lonen.
Ook aan inkomstenkant hebben ze uiteraard ideeën: klassiekers als de effectentaks die omhooggaat, meerwaarde op aandelen belasten, een taks op superwinsten in de energiesector en een taks op grote vermogens. Het is dus een voor deel ook de fiscale hervorming die cd&v’er Vincent Van Peteghem voor ogen heeft op Financiën: de lasten verschuiven van arbeid naar vermogens. Maar dan met een rode saus erover.
Daarbij wil Magnette niet zo ver gaan als heel het regeerakkoord open te breken en te heronderhandelen, zoals Calvo suggereert: “Dit zijn onvoorziene omstandigheden, we moeten dus die lacune aanpakken.”
Dat de PS zo de werkgroep van de experten wat in de weg loopt, vond ze zelf helemaal niet: “Er is een koopkrachtprobleem, dat ontkent niemand. Anders had de premier toch die expertengroep niet opgericht?”
Hoewel zowel Magnette als Dermagne dus in alle toonaarden ontkenden dat dit de coalitie in gevaar bracht, of dat de boel op wankelen zou staan, herhaalden ze wel staalhard hun eisen. En uiteraard kwam ook de loonnormwet van 1996 weer even de revue passeren: die moet nog steeds worden afgeschaft voor de PS

Ook genoteerd: Expert Paul De Grauwe vindt de btw-verlagingen “in feite helemaal niet nodig”.

Niet allemaal optimaal dus voor de sfeer in Vivaldi, dat offensief van de PS, waar het hoe langer hoe meer de vraag is of men dit “koopkrachtdossier” kan blijven uitstellen. De werkgroep experten is anderzijds nog wel even zoet, pas in juni komt die met een eerste rapport.
De vraag is of de regering daar nog veel langer op kan wachten. Zonder twijfel krijgt premier Alexander De Croo (Open Vld) donderdag, net als vorige week in de Kamer, weer kritische vragen van de oppositie hierover, zeker nadat de PS de deur heeft opengezet.
Overigens laat één expert zich al horen in de media: professor Paul De Grauwe haalt in De Morgen uit naar het huidige beleid. Hij vindt de btw-verlagingen voor gas en elektriciteit maar niets: “Het wordt moeilijk om die maatregel op korte termijn weer af te bouwen zonder de bevolking kwaad te maken, terwijl die in feite helemaal niet nodig was.”
De Grauwe suggereert om “de koopkracht van de groep die net boven de laagste inkomens valt een veel gerichtere boost te geven”, in feite hetzelfde als wat de PS zegt. En ook de financieringsideeën lopen gelijk: “We moeten de woekerwinsten in de energiesector afromen. Het geld valt daar momenteel uit de hemel zonder dat de sector er betere diensten of innovatie tegenover moet stellen. Het lijkt me niet onlogisch om die middelen aan te spreken”, zo stelt hij.

Beetje triestig: Elio Di Rupo (PS) doet morgen zijn ‘State of the Union’. Maar zonder oppositie.

“Le discours sur l’état de la Wallonie”, zo heet de Waalse ‘State of the Union’. In de Kamer is dat op de tweede dinsdag van oktober, in het Vlaams Parlement is er na de zomer bij de opening van een nieuw jaar de ‘Septemberverklaring’. Maar in Wallonië doet men dat dus in mei.
Alleen, de Waalse minister-president Elio Di Rupo zal het nu woensdag, wanneer hij zijn discours geeft, moeten stellen zonder oppositie. Die beslist weg te blijven, uit onvrede. Nu ja, groot is die oppositie hoe dan ook niet: er zijn enkel Les Engagés, het vroegere cdH, en de PTB, die daar met enkele zetels vertegenwoordigd zijn. De ruime Waalse meerderheid van PS, MR en Ecolo zal hen dus niet echt missen.
Maar het zegt iets over de sfeer: men is bij die oppositie de sclerose van de Waalse regering beu, zo is in La Libre te lezen. Het hardste verwijt dat terugkomt: er zijn nog altijd slachtoffers van de overstromingen van vorige zomer die wachten op hulp. Di Rupo kwam enorm onder vuur te liggen over de late en logge aanpak van de problemen, en dat zindert tot vandaag na. “Het gaat gewoon allemaal veel te traag”, klinkt het bij Les Engagés.
Daarbij komt dat de PTB nog eens uithaalt naar “dezelfde recepten van de afgelopen 25 jaar”. Het klopt dat Di Rupo toe is aan een zoveelste relanceplan, zonder dat er echt sprake is van betere economische cijfers.