Vanmorgen al kreeg minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) bezoek aan zijn kabinet in de Financiëntoren. Een boze groep vakbondslui eist vandaag dat Vivaldi haar plannen schrapt om geweldplegers op betogingen zwaarder aan te pakken. En daarbij gaat het hard tegen onzacht op links. Vanuit de socialistische vakbond klinkt oorlogstaal, aan het adres van PS, Vooruit, Ecolo en Groen: “Er zal een voor zijn, en een na, als die partijen dit goedkeuren”, dreigt grote ABVV-baas Thierry Bodson. Die ‘anti-casseurs’-wet kwam er nochtans op vraag van PS-burgemeester Philippe Close, na hevige rellen in Brussel. Maar de vakbonden zien het als een fundamentele inperking op hun recht op betogen. Vandaag verdeelt het Vivaldi, dat wacht op een advies van de Raad van State. De kans is groot dat de PS zo’n advies straks wil aangrijpen om de wet stilletjes te smoren. “Maar er zit enorme spanning op dat dossier, want de MR wil het er absoluut door”, zo is bij een vicepremier te horen.

In het nieuws: Een betoging in Brussel, van vakbonden (en zelfs politiebonden) en milieuorganisaties tegen scherpere regels rond betogen.

De details: Hoewel ze zich van datum vergisten, is het menens voor het ABVV: zij zien het tot een ‘breuk’ komen met de PS, als die zouden meegaan in de plannen.

• Kop van jut is Justitieminister Van Quickenborne, die vanmorgen om 10 uur de betogers aan zijn voordeur kreeg, op zijn kabinet. Het is immers zijn wetsontwerp, en het deeltje over betogingen is een paar pagina’s van een veel groter voorstel dat “menselijkere, snellere en bestraffendere justitie” heet.
• Heel concreet komt er, een beetje naar analogie met een stadionverbod in het voetbal, een verbod om nog deel te nemen aan betogingen, voor personen die geweld plegen. Dat kan tot zes jaar gelden, en bij recidive leiden tot fikse boetes en zelfs gevangenisstraf. Die wet raakte in juli, ook al na protest van de vakbonden, wel in de commissie Justitie gestemd.
• De vakbonden dachten dat de wet vandaag plenair gestemd zou worden, en organiseerden dus een betoging. Alleen zat hun kalender niet juist: de tekst ligt nog ter lezing bij de Raad van State, die nog met een advies moet komen.
• Belangrijker dan Van Quickenborne, politiek gezien, is het ‘bezoek’ van de vakbonden nadien. Want de betogers trekken naar de hoofdkwartieren aan de Keizerlaan, van PS en Vooruit, en het ‘Greenhouse’, het hoofdkwartier van Groen en Ecolo aan de Van Orleystraat. Het zijn die vier partijen die volgens de bonden en milieuorganisaties de zaak moeten tegenhouden.
• Want kunnen betogen is een inherent deel van hun grondrechten, zo voeren ze aan. Zeker de milieuorganisaties, die steeds drastischer geworden zijn in hun acties, zoals zich vastlijmen of vastketenen, dreigen hierdoor veroordeeld te worden, als ze gebouwen of wegen beschadigen, zo voeren ze aan.
• Overigens geven de vakbonden aan dat er vanuit de basis toch wel mobilisatie is over het thema: zo rijden meer dan 40 procent van de ritten niet bij De Lijn vandaag, zeker in de provincie Antwerpen is er veel actie, in de stad raakt men maar aan de helft.
• Opvallend was deze week dat vanuit De Lijn zelf werd opgeroepen om te staken. In hun officiële communicatie aan het personeel dook plots een bericht op met volgende zin: “Dit is een actiedag tegen het wetsvoorstel (het is een wetsontwerp, red.) van minister Van Quickenborne en voor het vrijwaren van het recht op collectieve actie“, zo liet de vervoersmaatschappij aan haar personeel weten.
• Dat leidde intern tot oprispingen: wie had hier aan het klavier gezeten, om zoiets te sturen? Een dag later volgde een correctie. De ironie wil dat De Lijn vaak zelf met agressie en beschadigingen te maken heeft, waar dan spontaan acties rond uitbarsten.

De geschiedenis: Het was de PS die deze strengere wet vroeg.

• In de nasleep van een paar bijzonder heftige en gewelddadige betogingen over de coronamaatregelen was het de Brusselse burgemeester Philippe Close (PS), die het niet langer pikte. Scènes waarbij tientallen winkelruiten sneuvelden, en gewelddadige demonstraties compleet uit de hand liepen, waarbij politiemensen nadarhekken over zich kregen in de metro, zinderden na. Daarop schoot minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) in actie.
• Zeker bij de MR sprong men ook op de zaak: daar maakt Georges-Louis Bouchez (MR) er een erezaak van het ‘geweld tegen politiemensen’ telkens opnieuw aan te kaarten, en zijn liberale partij als de ‘beschermer van blauw’, in deze geüniformiseerd blauw, af te schilderen. Voor hen moet die wet er nu absoluut komen.
• Maar bij de vakbonden zijn ze als de dood voor zo’n persoonlijk ‘demonstratieverbod’, dat dan individuen het recht zou ontnemen om nog in manifestaties te lopen of aan acties deel te nemen. Een bredere coalitie ontstond, zeker aan Franstalige kant: ‘Manifestant.es, pas criminel.les’. Daarin dus de drie vakbonden, maar ook Greenpeace, 11.11.11, de Liga van Mensenrechten en ook de christelijke en socialistische mutualiteiten in Franstalig België.
• “Vreedzaam protest wordt vaak gekaapt door enkele individuen. Het zijn vaak dezelfde mensen, die met bivakmuts en hamer haat en vernieling zaaien in een betoging, en niets te maken hebben met het protest“, zo voerde Van Quickenborne vanmorgen nog aan in een persbericht.
• En belangrijker: hij nuanceert ook de toepassing van de wet: “Het aanbrengen van graffiti, bekladden van gevels, gooien van rotjes, schreeuwen naar een politieagent of zichzelf vastketenen op de openbare weg zijn geen redenen om deze straf toe te passen”. Met andere woorden, het gaat enkel om echt zware gevallen, die aangepakt kunnen worden.
• Die laatste garanties kwamen er op expliciete vraag van PS en Ecolo in de kern, die daar hun bezorgdheid uitten. Binnen de regering was al langer de spanning rond het dossier voelbaar, maar uiteindelijk raakte het wetsontwerp in juli wel nog door de commissie Justitie in de Kamer, met steun van PS, Ecolo, Vooruit en Groen.
• De tekst werd uiteindelijk wel nog naar de Raad van State gestuurd, waardoor een goedkeuring plenair er deze week niet inzit. Regeringsbronnen verwachten kleine opmerkingen: “Er staan wat slordigheden in, zoals woorden te veel, een schoonheidsprijs wint het niet. Maar verder zou het ons sterk verbazen als er meer problemen komen.”

De essentie: Het ABVV komt met ongeziene druk op de PS, in een verkiezingsjaar.

• De vraag is of het zo makkelijk wordt. Want aan de linkerkant is de druk heel reëel. De PVDA-PTB geeft in het dossier tegen 200 per uur gas: zij kunnen de PS op hun corebusiness pakken, de vakbonden. In de Kamer filibusterden ze al uren tegen het voorstel.
• En duidelijk is dat Thierry Bodson van het ABVV en Jean-Pascal Labille, de Solidaris-baas, daar fors in meegaan: beiden vinden het een schande dat dit er zou doorkomen. Meermaals volgde al overleg met Paul Magnette (PS) en zelfs Conner Rousseau (Vooruit).
• Vandaag gaat Bodson in Le Soir helemaal in crescendo, met een reeks dreigementen:
  • “Ik heb PS en Ecolo al gewaarschuwd: als dit ontwerp wordt goedgekeurd, zal het er bij ons niet doorkomen. Tussen het ABVV, en de PS en Ecolo zal er een voor en een na zijn.”
  • “Als deze ‘anti-casseurs’-wet wordt aangenomen, zal het de boom zijn die het bos van de linkse verwezenlijkingen binnen Vivaldi verbergt. Dan zal de balans negatief doorwegen.”
• Daarbij haalt Bodson nog aan dat “in de peilingen PS, Ecolo en de PTB samen vooruitgaan”. “Maar we riskeren weer een situatie te krijgen waarbij de politieke realiteit in een regio ontkend wordt“: een behoorlijk duidelijk pleidooi dus om PVDA-PTB bestuursbevoegdheid te geven, en een erg linkse coalitie te vormen.
• Zo blaast de PVDA alweer in de nek van de PS, maar zeker de vakbonden. Het advies van de Raad van State, dat als eerder banaal wordt omschreven in deze, kan zo veel grotere proporties krijgen. Want nu al suggereert men dat aan te grijpen, om alsnog het voorstel op de lange baan te schuiven, en het dus de facto te kelderen. Wil de PS immers nu een open oorlog met de vakbonden?
• “Dit leeft niet zo in Vlaanderen, maar in Wallonië is het hard tegen onzacht. De MR eist dat het erdoor komt, dat de afspraken nagekomen worden. Maar de PS zit met heel forse druk, en gaan het minste aangrijpen om dit te torpederen. Hoogspanning in de coalitie dus, dat voel je”, zo zegt een vicepremier.

Ook gevolgd: Jan Jambon (N-VA) die in het Vlaams Parlement het stikstofdossier naar zich trekt.

• De Vlaamse coalitie likt nog altijd de wonden, na een hard oordeel van de Raad van State over hun stikstofdecreet, dat Open Vld en N-VA samen indienden. Gisteren in het Vlaams Parlement probeerde Jambon alvast de regie strak in handen te nemen, door zelf met een regeerverklaring te komen, én in het debat ook cd&v toch duidelijkheid te geven. Want men gaat doorzetten, zo is de boodschap van de minister-president.
• Jambon herhaalde daarbij meermaals “dat het grote gelijk in deze discussie niet bestaat” over dat advies van de Raad van State en stikstof. Geen harde confrontatie dus, maar wel een waarschuwing: “Terwijl velen hoopten op versoepelingen, ging het andere richting uit. De waarheid is dat dit advies niemand goed uitkomt.”
• En terwijl Jambon claimde “dat geen van de drie partijen het politieke akkoord van maart in vraag stelt” en dus zijn coalitie probeerde bijeen te houden, schoof men ongemakkelijk op de banken van cd&v. Zeker omdat de oplossing van Jambon ook duidelijk was: “De hoeveelheid stikstof die op onze beschermde natuurgebieden neerkomt, moet drastisch naar beneden, en snel. Hoe sneller we dat doen, hoe sneller er opnieuw vergunningsruimte ontstaat”, zo stelde hij. Verstrengen nog, als oplossing.
• Daarop schoot Tinne Rombouts (cd&v) toch in een tegenreactie. Als prominent lid van de Boerenbond binnen de cd&v-fractie was zij altijd al in het verzet gebleven, ook tegen het stikstofakkoord dat de drie regeringspartijen in maart sloten.
• Daarbij kwam haar duidelijke opmerking: dat voorstel van decreet van Open Vld en N-VA, “met de beste wil van de wereld, maar ik zie dit dus niet in een rikketik te remediëren, laat staan met een amendementje bij te sturen”. Zo kwam de aap toch uit de mouw, waar men binnen de Vlaamse regering voor vreest: dat cd&v zou eisen helemaal terug naar de tekentafel te gaan, te heronderhandelen, en zo het dossier over de verkiezingen te tillen.
• Rombouts herhaalde nog eens: “Blijven doorlopen met een voorstel van decreet, ondanks de duidelijke rode lichten, om dan tegen de muur van het Grondwettelijk Hof te knallen, zou pas de grootste catastrofe voor onze welvaart zijn.”
• Maar Jambon pikte dat niet, ook opvallend. In z’n repliek ging hij heel fors in tegen Rombouts. Hij wilde “in alle vriendschap toch een aantal dingen rechtzetten”.
  • “Het voorstel van decreet dat we ingediend hebben, is gebaseerd op het akkoord van maart van dit jaar, door uw fractie in de regering toen onderschreven.”
  • “Uw lezing van het arrest is ook eigenaardig. Het was toch u die altijd zei dat we te ver gingen in onze maatregelen? Dat de maatregelen te streng waren? Dit advies van de Raad van State noopt ons tot het tegenovergestelde: het zegt dat je niet ver genoeg gaat. Dat het veel strenger moet. Dat je niets meer mag vergunnen voor je eerst het stikstofbad naar beneden krijgt. Zo lees ik het.”
  • “En ik moet er nog aan toevoegen dat we dinsdag onder de regeringspartners hebben gezegd, dat het akkoord dat we gesloten hebben in maart de basis is waarmee we verdergaan.”

En toch: Wil cd&v nu heronderhandelen of niet? En is ‘het bad’ nu vol, of is het ‘een deken’?

• Meteen na Jambon kwam Jo Brouns (cd&v), de minister van Landbouw en grote verdediger van de Boerenbondlijn. Hij ging niet in op de statements van Jambon, en bleef in z’n tussenkomst op de vlakte: het is nu aan een groepje juristen om tegen eind volgende week oplossingen aan te dragen. Dan neemt een gemengde commissie van Parlementsleden en regeringsleden het terug over. Pas eind deze week dus de volgende episode van het feuilleton.
• De vraag is echter of cd&v dan wél aan boord klimt. Voorlopig koos Jambon ervoor om in die gemengde commissie enkel Parlementsleden van de meerderheid te zetten, dus Groen en Vooruit praten voorlopig niet mee. Maar als het straks is om nog strengere maatregelen te gaan nemen en “het stikstofbad te laten leeglopen”, dan kunnen die oppositiepartijen aan boord komen, in ruil voor cd&v.
• Want de tegenstand is allerminst weg. Zo ergert men zich, op het kabinet van Brouns, openlijk aan de beeldspraak rond “dat stikstofbad dat vol zit”: de lezing die ook Jambon in het Vlaams Parlement nochtans gaf.
• Dat is helemaal niet zo, en dat staat zo ook niet in het advies van de Raad van State. Men is bezig met een soort degrowth-ideologie te installeren over stikstof, alsof we het eerst elders moeten gaan weghalen, voor het op een andere plek tot een vergunning kan leiden. Het is geen bad, dat is dikke zever, een foute visie. Het is eerder een stikstofdeken over heel Vlaanderen. En dat deken is op 30 jaar al gehalveerd”, zo klinkt het.
• Daarbij wijst men er nogmaals op dat het weinig zin heeft om met het huidige voorstel van decreet verder te werken. “Dat is een voorstel waar de Raad van State nu de armen en benen van heeft afgekapt: de vergunningsdrempels, de piekbelasters, de impactstore, er blijft allemaal niets van over. We kunnen nog wel met de romp verdergaan, maar de N-VA zal er zich toch moeten bij neerleggen dat we met de rest niet door kunnen.”
• Zo wil men niet gezegd dat er een heel nieuw decreet moet komen, maar alles wijst toch in die richting: een ‘plan B’, dat heel het bord weer schoonveegt, en de onderhandelingen van vooraf laat beginnen. Dat zou voor Jambon het ultieme horrorscenario zijn, want dan moet hij naar de kiezer “zonder oplossing” in het moeilijkste dossier van zijn regeerperiode.
• Overigens opvallend: Brusselaar en minister van Media Benjamin Dalle (cd&v) liet “formeel weten” dat hij “volledig op de lijn van Jo Brouns zit over stikstof”. “Ook voor hem is het geen optie om het huidige decreet ‘op te lappen’”, zo liet de woordvoerder weten.
• Zo reageert men op de suggestie dat men binnen cd&v aarzelt: er is de hardere lijn van de Boerenbondmensen, die dit willen aangrijpen om nu heel de stikstofdeal van maart definitief te begraven, en er is de meer gematigde vleugel, die vooral een oplossing wil en verder wil gaan met de coalitie. Die lezing van ‘verdeeldheid’ spreekt Dalle dus pertinent tegen, niet voor het eerst. Nochtans is het de vraag of die in Brussel met ‘stikstof’ naar de kiezer kan.

Om te volgen: De zaak-Rousseau komt alweer terug.

• Al een hele week heisa, en vandaag nog meer persaandacht, voor Conner Rousseau (Vooruit). Die moet vandaag naar een verhoor in het kader van een onderzoek dat werd geopend na een cafébezoek in Sint-Niklaas, zo’n maand geleden. Meteen zou hij reageren aan de pers, vandaag dus. Nu al is er een hele zoektocht bezig naar waar het verhoor plaatsvindt: het is hét nieuwsverhaal van deze week in de Wetstraat.
• Daarbij speelt enerzijds dat hij racistische uitspraken zou hebben gedaan. Daarover is een proces-verbaal gemaakt, tien dagen na de feiten. Maar er zijn ook camerabeelden.
• Er is dus de vraag ten gronde: deed hij die uitspraken, in welke vorm, en gaat hij zich daarvoor excuseren, of dat proberen corrigeren?
• Maar daarnaast is er een hele heisa rond de vreemde gang van zaken in dat politioneel onderzoek: waarom is het PV zo laat opgesteld, waarom stelde de korpscommandant eerst dat er geen beelden waren en daarna wel, en waarom kon de advocaat van Rousseau zelfs contact hebben met speurders.
• En tenslotte is er ook de vraag rond de media-aanpak van de Vooruit-voorzitter: die werkte met de ongeziene juridische techniek van een eenzijdig verzoekschrift om DPG Media het zwijgen op te leggen over mogelijke details uit het PV, voor hij het zelf kon inzien. Daarop kwam massa’s kritiek én een rechtszaak van DPG Media, waarbij journalistenbond VVJ zich ook aansloot.

Ook op de agenda: Er komt een forse vermindering van de pensioenen in de Kamer. 

• Vandaag komt de vzw Pensioenkas weer bijeen. En daar zullen, zo weet Het Laatste Nieuws, een reeks aanpassingen doorgevoerd worden die al beslist waren door de huidige Parlementsleden, maar die de voormalige Kamerleden toch serieus pijn gaat doen. Want liefst 187 van de 602 oud-Kamerleden die met pensioen zijn, gaan het fors voelen in hun portefeuille.
• De zogenaamde 120 procent-regel is immer geschrapt: die liet toe om nog 20 procent pensioen uit andere bronnen te krijgen, naast het maximumpensioen van de Kamer, dat wettelijk op zo’n 7.800 euro ligt. In werkelijkheid zaten velen van die 187 Kamerleden dus op bijna 9.400 euro, meer dan 100 zaten er zelfs nog boven, wat niet wettelijk was, volgens de juridische adviezen van de Kamer.
• Alles samen levert dat een besparing op van 2,5 miljoen euro, iets waar PVDA nu fors mee uitpakt: Raoul Hedebouw (PDVA) kreeg als ‘klokkenluider’ vanmorgen op Radio 1 zijn podium, om dit dossier te claimen. Dat zet al langer kwaad bloed bij andere partijen, die de heiliger-dan-de-rest-houding van Hedebouw hekelen.
• Maar Hedebouw maakte een fors thema van de zaak, met online petities tegen oud-Kamervoorzitters Siegfried Bracke (N-VA) en Herman De Croo (Open Vld). Die eerste stapte naar de rechtbank daarover, en startte een zaak tegen Hedebouw. Aan het debat van de UGent kwam Hedebouw daar nog eens op terug: “Waarom hebben wij Siegfried Bracke aangepakt? Hij heeft zélf dat pensioen onderhandeld, en alle partijen zaten mee aan tafel.”
• Bracke zelf reageerde daar ondertussen op, hij pikt die uitleg niet: “Hedebouw liegt. Twee keer. Het gaat om te beginnen niet om een pensioen, wel een uittredingsvergoeding. Bovendien heb ik daar als politicus nooit iets mee te maken gehad. Die vergoeding bestaat sinds 1971 (ik was toen 18), en ze is in haar huidige vorm vastgelegd in 1998. Men heeft mij op 27 mei 2019 gezegd dat die vergoeding mij tot mei 2029 toekwam. Dat ik daarover zelf zou hebben onderhandeld is leugenachtige peptalk van een communist”, zo stelt hij.
• Bovendien is er de grote vraag of de beslissing van huidige Kamerleden om de pensioenen van hun voorgangers terug te draaien, genomen onder een grote golf van verontwaardiging, juridisch wel zo goed ineen zit. Want de Kamer mag dan zwaaien met juridische adviezen, er zijn wel wat van die 187 Kamerleden die het toch anders zien, en hun rechten wel eens zouden kunnen laten gelden. Ook in het Vlaams Parlement broeit daar ongenoegen over. Nog niet case closed dus.