België krijgt onvermijdelijk een strafprocedure aan zijn been door het buitensporig begrotingstekort. Het land komt op het Europees strafbankje waarvan al langer sprake was. Daarbij geldt als nieuwe regel: het begrotingstekort van een EU-land mag niet meer bedragen dan 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp).
In het nieuws: Met een Belgisch begrotingstekort van 4,4 procent van het bbp kan het niet anders dat de strafprocedure wordt opgestart.
- De Europese Commissie had de regels even laten varen door de verschillende crisissen zoals de coronacrisis en de energiecrisis. Maar nu klinkt onverbiddelijk het Europees oordeel, waarbij een pak aanbevelingen horen. Europa zal België opdragen om de kosten van de pensioenen en de gezondheidszorg onder de loep te nemen. Het land moet kijken naar de hervorming van de arbeidsmarkt. En de overheidsfinanciën moeten ook duurzamer worden.
- Daarbij hoort een officieel verslag van een ‘buitensporig tekort‘ dat wordt opgemaakt voor landen die niet aan de 3 procent-regel kunnen voldoen. Als over twee weken blijkt dat België een ‘buitensporig tekort’ heeft, wordt door het economisch en financieel comité (EFC) een strafprocedure opgestart. Dat lijkt onafwendbaar.
- Als gevolg daarvan vraagt de Europese Commissie tegen 20 september van elk land een plan om het begrotingstekort weg te werken. De Commissie deed ook al wat voorbereidend werk: er werden voor elk land ‘referentietrajecten’ uitgewerkt. Daarin staan bijvoorbeeld maatregelen over de gewenste evolutie van het begrotingstekort of hoe een fiscale hervorming eruit kan zien.
- Europa stelt ook twee trajecten voor om staatsschuld weg te werken, een van vier jaar en een van zeven jaar. Die staatsschuld is voor België opgelopen tot 105 procent van het bbp, terwijl Europa maximaal 60 procent verwacht. Doordat de Belgische regering in lopende zaken is, wordt het lastig om grote fiscale hervormingen door te voeren. België zal noodgedwongen in het vierjarig traject moeten stappen, concludeert ook De Tijd.
- Dat traject is een stuk strenger: landen moeten 0,8 tot 0,9 procent van het bbp per jaar besparen. Een zevenjarig traject is milder, met 0,6 procent aan besparingen per jaar.
De Wever krijgt gelijk
Om te volgen: Zet dit druk op de regeringsonderhandelingen?
- De moeilijkheid voor België is om zo’n plan af te hebben tegen 20 september. Dat is ook wat informateur Bart De Wever (N-VA) al een tijdje roept. Hij pleitte in de campagne daarom vurig voor een ‘minikabinet’ dat snel aan de slag kan om een budgettair plan op te stellen.
- Het is het ultieme argument voor De Wever. Dat zal hij woensdagmiddag ook duidelijk maken aan de koning, wanneer hij tussentijds verslag uit moet brengen. Want bij ongewijzigd beleid dreigt het begrotingstekort alleen nog maar groter te worden, met 4,7 procent van het bbp in zicht voor volgend jaar. En ook de staatsschuld dreigt te stijgen van 105 naar 117 procent.
- Maar of de beoogde coalitiepartners mee gaan in dat verhaal, dat is iets anders. Met diep water tussen Vooruit enerzijds en N-VA en MR anderzijds, is de puzzel nog lang niet gelegd. De verregaande besparingen die N-VA voorstelt, met name op de gezondheidszorg, vindt Vooruit geen goed plan. En ook cd&v en Les Engagés willen niet zover gaan als De Wever. MR gaat wel mee in het besparingsverhaal van N-VA.
- Naar verwachting blijft De Wever aan zet als informateur. Als hij echt wil inzetten op verregaande financiële hervormingen, dan zal het communautaire verhaal allicht weer in de ijskast moeten. Nu liggen bij N-VA nog altijd beide eisen op tafel, die beiden worden afgeketst door Vooruit. Daarnaast ligt ook nog het premierschap voor De Wever, dat N-VA naar zich toe wil trekken.
- De andere partijen zijn wel te vinden voor een staatshervorming, maar eentje waarbij bevoegdheden mogelijk weer geherfederaliseerd worden. Zo wil Georges-Louis Bouchez (MR) de gezondheidszorg en justitie weer op federaal niveau brengen.
Mogelijke escalatie
De stok achter de deur: Als het niet snel genoeg gaat, dan kunnen er Europese boetes volgen.
- Voor de financiële plannen heeft De Wever wel een serieuze stok achter de deur. Want de Europese Commissie kan namelijk handelen als een land niet snel genoeg een saneringsplan opmaakt. Dat begint met een dringende aanmaning om een gedetailleerder verslag uit te brengen over hoe het begrotingstekort opgelost moet worden.
- Vervolgens kan er EU-toezicht volgen. Landen kunnen dan minder kredieten krijgen van de Europese Investeringsbank. Of men moet gegevens openbaar maken als het land waardepapieren uitgeeft, zoals de befaamde eenjarige staatsbon van minister Vincent Van Peteghem (cd&v).
- Als dat allemaal niet werkt, dan is er nog een boete. Die bedraagt 0,05 procent van het bbp. Dat lijkt weinig, maar voor België is dat 300 miljoen euro. Wel werd er afgesproken dat de boetes pas in voege treden vanaf 2025.
- Overigens doet niet alleen België het slecht. Italië staat er met een begrotingstekort van 7,4 procent van het bbp veel slechter voor. Frankrijk kampt met een tekort van 5,5 procent. Als Europa zich consequent wil tonen, dan zullen de regels ook moeten gelden voor de grotere landen. Vooral Frankrijk ontsnapte in het verleden al aan het strafbankje.
