Nu Vooruit weer aan tafel zit en wél wil praten op basis van de nieuwe supernota van formateur Bart De Wever (N-VA), is er nog maar een weg vooruit, vindt de N-VA zelf. En dat is Arizona: de vijf partijen N-VA, Vooruit, cd&v, Les Engagés en MR moeten nu door tot het einde.

Key takeaways

• Deze week wordt er verder onderhandeld over een nieuwe federale regering, de makkelijke thema’s eerst.
• Over de bijdragen van de grote vermogens en bedrijven is nog altijd onenigheid, MR wil geen nieuwe belastingen.
• Toch dringt de tijd: de Europese Commissie waarschuwt België voor het financieel beleid.

In het nieuws: N-VA is klaar voor marathononderhandelingen.

• Kamervoorzitter Peter De Roover (N-VA) wees zaterdag in De Ochtend op Radio 1 op het belang van een snelle regering, met Arizona. Als die er nog voor het einde van de maand komt, dan kan er nog een volwaardige begroting voor 2025 komen. “Als je die niet klaar hebt, verlies je een jaar in het aanpakken van de grote uitdagingen”, haalt De Roover aan. “Ik weet niet of dat een luxe is die we ons kunnen veroorloven”. En dus, zegt hij, “het is tijd om het gaspedaal diep in te drukken”. “Er is geen enkele reden om elkaar nog wat in de ogen te liggen kijken. Ofwel doet men het, ofwel doet men het niet. De klok tikt”.
• Jan Jambon, hoofdonderhandelaar voor N-VA, haalt aan dat het moeilijke fiscale thema toch nog even uit de weg zal worden gegaan. Eerst zal er gepraat worden over een paar thema’s waar de meningen minder over verschillen, ‘om het vertrouwen weer te herstellen’. Maar ook Jambon wil opschieten, vanaf maandagmiddag wordt er 6 dagen op 7 onderhandeld. “Als het moet 7 op 7”, aldus Jambon.
• De Morgen weet hoe die marathon van De Wever eruit ziet. Maandag komen de hoofdonderhandelaars bijeen rond energie, klimaat en mobiliteit. Inhoudelijk worden daarbij de nota’s gebruikt waar de afzonderlijke werkgroepen al maanden over discussiëren. Alles waar nog geen eensgezindheid over blijkt, wordt doorgegeven aan de partijvoorzitters.
  • Die thema’s bevatten weinig struikelblokken. Zo is men het bijvoorbeeld eens over het beleid rond nucleaire energie: een kleine SMR-reactor zou er tegen 2035 moeten komen.
• Tot donderdag heeft De Wever al een concrete invulling, schrijft De Morgen. Op die dag heeft men het over migratie. Door telkens genoeg in te plannen en door te doen, hoopt De Wever op een goede stemming. “De Wever rekent erop dat aan de onderhandelingstafel zo enig momentum ontstaat”, zegt een betrokkene aan de krant.
• Niet alleen N-VA zou graag verder werken aan Arizona. Ook bij cd&v voelt men een noodzaak. Volgens ontslagnemend minister Annelies Verlinden (cd&v) “moeten we een versnelling hoger gaan”. “We kunnen niet wachten, iedereen zegt dat: de mensen op straat, de banken, Europa”, zegt ze in De Zevende Dag. “Als we willen, kunnen we op 3 à 4 weken tijd een regering maken, denk ik. Da’s een gevaarlijke uitspraak, waar je op aangesproken kan worden, maar er is al veel voorbereidend werk geleverd en er moet vooral de wil zijn om te zeggen: wij gaan dit project met elkaar aan en we gaan het ten einde voldragen”.

MR maar ook N-VA op de rem

Gevolgd: Het (potentiële) probleem blijft de verdeling van de lasten en de sociaaleconomische agenda.

• Het fiscale thema komt hoe dan ook weer boven, als Arizona na een week de makkelijke thema’s hebben gehad. Vooruit ziet daarbij genoeg toegiften van De Wever. Voorzitter Conner Rousseau (Vooruit) zei al te blijven “knokken voor een eerlijke verdeling van de inspanningen, met een ernstige bijdrage van de sterkste schouders”.
• Jambon weet wat er nog aan zit te komen: “Er gaat onderhandeld moeten worden, er zijn partijen die willen dat de inspanningen van de grote vermogens groter worden, anderen zeggen: je moet ook opletten dat je de economische situatie daardoor niet slechter maakt”. Vooral MR houdt die lijn aan.
• Maar N-VA wil zelf ook wat op de rem blijven staan. “Dat de sterke schouders ook een deel van de last moeten dragen, is verantwoord. Maar wij zijn al het land met de hoogste belastingdruk van Europa. Wat ons betreft kunnen de belastingen zeker niet stijgen en de mensen die werken, zeker aan de laagste lonen, moeten meer overhouden”, legt Jambon uit.
  • “Die principes zijn aanvaard”, geeft hij aan. “Dat er dan gekeken wordt hoe de sterke schouders op een efficiënte en eerlijke manier een bijdrage moeten leveren, dat moet aan de onderhandelingstafel uitgewerkt worden”.
• “Uiteraard is niemand tegen het idee om de sterkste schouders te belasten, want dat klinkt ‘rechtvaardig'”, zegt ook MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez in een weekendinterview aan Het Laatste Nieuws. “Maar belastingen moeten niet rechtvaardig zijn, wel efficiënt”, waarschuwt hij. Bouchez trekt de handrem nu al volledig op: “Als je straks aandelen, bedrijven en vermogenswinsten veel meer gaat belasten, dan heb je geen ondernemers en onderzoekers meer, vertrekken bedrijven uit België, gaan duizenden mensen hun job verliezen én loopt de staat ook nog eens miljoenen mis. Voor zulke anti-economische belastingen pas ik”.

Europese Commissie luidt alarmbel

Uitgezoomd: Waarom het van belang is om zo snel mogelijk een regering te hebben.

• De drang om met Arizona tijdig een regeringsakkoord te beklinken is niet onterecht. Veel meer dan de “3 à 4 weken” van Verlinden hebben de onderhandelaars niet. Ontslagnemend premier Alexander De Croo (Open Vld) maakte vorige week bekend dat zijn regering op 29 november een begroting met voorlopige twaalfden zal indienen als er tegen dan nog geen regering is. Dan mag de ontslagnemende regering per maand niet meer dan een twaalfde uitgeven van de begroting van het jaar ervoor.
• De nodige besparingen kunnen dan niet worden doorgevoerd, wat nefast is voor de kredietwaardigheid van België. En zonder gewijzigd beleid zal het begrotingstekort in 2025 op te lopen tot 4,9 procent van het bbp, waarschuwt de Europese Commissie in een nieuw rapport.
• De Europese Commissie verwacht een groei van de Belgische economie van 1,1 procent in 2024, wat gelijk loopt met het Europees gemiddelde, Voor 2025 zou dat dan 1,2 procent en in 2026 1,5 bedragen. Die cijfers liggen hoger dan de verwachtingen voor Duitsland (0,7 procent) en Frankrijk (0,8 procent), maar lager dan de prognoses voor Nederland (1,6 procent) en Luxemburg (2,3 procent).
• Maar de prognoses voor het begrotingstekort zijn wel donker. Na de 4,9 procent in 2025 verwacht de Europese Commissie dat België 5,3 procent aantikt in 2026. Het rapport analyseert dat dat zou komen door het uitblijven van een regering met een hervormingsplan. Ook de stijgende uitgaven voor pensioenen en sociale uitkeringen spelen mee.
• Tot slot zullen ook de interestuitgaven toenemen, zegt men. De schuldgraad zal aangroeien naar 105,1 procent in 2025 en vervallende schulden zullen geherfinancierd moeten worden. Dat kan niet vermeden worden met een Arizona-regering, maar zonder regering zal het ongetwijfeld verder ontsporen.