Key takeaways

• De Baltische staten (Estland, Letland en Litouwen) hebben hun laatste banden met Rusland en Wit-Rusland verbroken en zijn nu volledig onafhankelijk op het gebied van energie.
• De beslissing werd versneld door de inval van Rusland in Oekraïne in 2022, waardoor de betrekkingen tussen Moskou en de EU verder onder druk kwamen te staan.
• De Baltische landen zijn nu afhankelijk van een nieuw netwerk dat verbonden is met de rest van de EU, aangelegd via onderzeese kabels over de Oostzee en aanzienlijke financiële investeringen van de EU.

Achtergrond

De Baltische staten Estland, Letland en Litouwen markeren dit weekend een belangrijk moment met het verbreken van de laatste elektriciteitsverbindingen met Rusland en Wit-Rusland. Deze symbolische daad komt bijna 35 jaar na hun onafhankelijkheid van de Sovjet-Unie. De beslissing om de banden met hun energienetwerken te verbreken werd versneld door de inval van Rusland in Oekraïne in 2022, waardoor de betrekkingen tussen Moskou en de EU verder onder druk kwamen te staan.

Energieonafhankelijkheid

De Baltische staten, allemaal lid van de NAVO, onderhouden al lange tijd gespannen relaties met Rusland. In de afgelopen jaren werden zestien elektriciteitsleidingen die hen met Rusland en Wit-Rusland verbonden ontmanteld toen er een nieuw netwerk werd aangelegd dat hen met de rest van de EU verbond. Hiervoor waren onderzeese kabels over de Oostzee nodig en een aanzienlijke financiële investering van de EU.

Integratie

Op zaterdag worden alle resterende transmissielijnen tussen de Baltische staten en Rusland, Wit-Rusland en Kaliningrad gedeactiveerd. Gedurende 24 uur zal hun elektriciteitssysteem onafhankelijk werken voordat het wordt samengevoegd met de netwerken op het Europese vasteland en in Scandinavië via verbindingen met Finland, Zweden en Polen. De regio Kaliningrad, die al geïsoleerd is van het Russische vasteland, is afhankelijk van zijn eigen energieopwekking.

Mogelijke gevolgen

Hoewel de Baltische landen Moskou en Minsk in juli van tevoren op de hoogte hebben gesteld van het afsluitingsplan, blijven ze waakzaam voor mogelijke cyberaanvallen en andere vormen van vergelding. De Letse premier Evika Siliņa erkende de risico’s, maar benadrukte dat ze voorbereid waren met verhoogde veiligheidsmaatregelen.

Terugblik

De verschuiving naar energieonafhankelijkheid is een lang proces geweest voor de Baltische staten. Litouwen sloot bijvoorbeeld in 2009 zijn Ignalina kerncentrale uit het Sovjettijdperk nadat Brussel zorgen had geuit over de veiligheid. Ze bouwden ook een offshore olieterminal in de Baltische Zee en werden zo onafhankelijk van het Russische Druzhba pijpleidingennetwerk nadat Moskou in 2006 onverwacht de olietoevoer stopzette.

Elektriciteitscapaciteit

Rokas Masiulis, CEO van Litgrid (de Litouwse beheerder van het elektriciteitstransmissiesysteem), gelooft dat Russische acties in het verleden, zoals prijsstijgingen en onderbrekingen in de levering, de Baltische landen uiteindelijk hebben aangezet tot een grotere energieonafhankelijkheid. Ze beschikken nu over voldoende elektriciteitscapaciteit uit zowel fossiele brandstoffen als hernieuwbare bronnen zoals zonne- en windenergie.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!