De essentie: Er staan een hele hoop historische gebeurtenissen op de agenda. De eerste stap werd woensdag genomen, toen Artemis I werd gelanceerd. Voorlopig lijkt alles naar behoren te werken. 

• De succesvolle lancering is hoe dan ook een grote opluchting voor de NASA. Het Artemis-programma loopt immers al jaren achter op schema. Ook is het oorspronkelijke budget zwaar overschreden. Volgens sommige schattingen zal in totaal 93 miljard worden uitgegeven aan de missies.
• De lancering werd ook dit jaar meermaals uitgesteld. Tijdens het voorjaar waren er diverse problemen tijdens de zogenaamde ‘wet dress rehearsal’, een systeemtest die gebruikt wordt om te beoordelen of een raket naar behoren werkt.
• Daarna gooiden technische problemen eind augustus en begin september, toen de lancering gepland was, wederom roet in het eten. Het zou bijna drie maanden en vijf pogingen duren om de raket de lucht in te krijgen.

Eerste testvlucht

De zware bevalling: Uiteindelijk lukte het dan toch om de Space Launch System (SLS), de draagraket die wordt gebruikt, van de grond te krijgen.

• De Orioncapsule, het ruimtetuig dat uiteindelijk astronauten naar het hemellichaam moet vervoeren, is nu onderweg naar de maan. Die zal de komende maand op de proef worden gesteld. Binnen een week zal die de maan bereiken, waarna binnen zo’n 25 dagen een landing in de Stille Oceaan zal volgen.
• De testvlucht moet aantonen dat het ruimtetuig in staat is astronauten heelhuids naar de maan en terug te vervoeren. In 2024 zal de missie herhaald worden, ditmaal met astronauten aan boord. Zij zullen de eerste mensen in meer dan een halve eeuw zijn die rond de maan vliegen.
• Tijdens Artemis III en latere missies zullen mensen ook effectief op het hemellichaam landen. De maan moet uiteindelijk ontwikkeld worden als een springplank voor bemande missies naar kosmische buurman Mars.

Hoge prijskaart

Maar: De kans is groot dat de technologieën die de NASA ontwikkelt en nog plant de ontwikkelen, overschaduwd zullen worden door de private industrie.

• De raket die voor de Artemis-missies wordt gebruikt, de SLS, is uiteraard indrukwekkend. Het is een van de krachtigste draagraketten die ooit werden gemaakt en heeft nu voor het eerst bewezen dat dit niet enkel op papier het geval is.
• Maar er zijn een aantal grote problemen. De SLS is grotendeels gebaseerd op oude technologieën. De raket is bijvoorbeeld uitgerust met gemodificeerde RS-25-motoren, dezelfde die voor de Space Shuttles werden gebruikt. De eerste vier lanceringen zullen gebruik maken van dergelijke oude motoren.
• Daarna worden nieuwe RS-25’s gebouwd door het bedrijf Rocket Aerojet Rocketdyne. Het prijskaartje? Zo’n 3,5 miljard dollar voor 24 motoren, ofwel 145 miljoen per stuk.
• Daar komt nog eens bij dat de SLS niet herbruikbaar is. Die dure motoren worden dus na elke vlucht simpelweg afgedankt.
• Geen wonder dus dat de NASA schat dat een enkele lancering 4,1 miljard dollar kost. Dat is acht keer meer dan het ruimteagentschap oorspronkelijk had geraamd.

Private sector doet het goedkoper

Intussen: Terwijl de kostprijs van de Artemis-missies maar blijft oplopen, ontwikkelen private bedrijven nieuwe, betere technologieën. 

• De private industrie lijkt een stuk beter te zijn op vlak van innovatie. Terwijl de NASA stug vasthoudt aan raketten die na gebruik weggegooid worden, ontwikkelen bedrijven als SpaceX, Blue Origin, Rocket Lab en anderen herbruikbare raketten.
• De bedrijven lanceren daardoor steeds vaker. Marktleider SpaceX heeft dit jaar alleen al meer dan 50 raketten de ruimte ingeschoten. Ook de steeds minder kleinere speler Rocket Lab heeft al zes missies uitgevoerd in 2022. Jeff Bezos’ Blue Origin heeft dit jaar ook al meermaals mensen naar de rand van de ruimte gebracht met zijn herbruikbare raketten.
• Ter vergelijking: de SLS zal ongeveer om de twee jaar de lucht ingaan. Dat voor een prijs die vele malen hoger ligt dan in de private sector.
• De prijs van een Merlin, de motor die de Falcon 9-raketten van SpaceX aandrijft, schommelt bijvoorbeeld rond de miljoen dollar. Merlins zijn overigens volledig herbruikbaar. De opvolger daarvan, de Raptor, moet volgens SpaceX-topman Elon Musk zelfs nog veel goedkoper worden. 
• Die motor zal gebruikt worden in het volgende vlaggenschip van SpaceX, Starship. Die raket zal ook voor het Artemisprogramma worden gebruikt, als landingstoestel voor de astronauten die ten vroegste in 2025 op de maan zullen landen. 
• Dat toont dan weer aan hoe afhankelijk de NASA begint te worden van private bedrijven, ondanks de enorme hoeveelheid geld die het in Artemis heeft gepompt en zal blijven pompen. Het Amerikaanse ruimteagentschap gebruikt nu al Crew Dragon-capsules van SpaceX om missies naar het Internationaal Ruimtestation (ISS) uit te voeren. Dat is alvast minder erg dan afhankelijk te zijn van Rusland.

(jvdh)